اکتبر سیاه کُردی

۱۶ اکتبر ۲۰۱۷، نبرد کرکوک توسط ارتش و بسیج مردمی عراق (حشد الشعبی ) برای باز پس­گیری استان کرکوک از حکومت اقلیم کردستان آغاز شد و نیروهای نظامی عراق پس از ساعاتی درگیری پراکنده در برخی نقاط کرکوک این شهر را بدون هیچ مقاومتی تصرف کردند. این سخت­ترین شکست کُردها در رسیدن به خواست­های خود مبنی بر تسلط بر کرکوک و استقلال اقلیم کردستان عراق در سال­های اخیر بود که آن هم در نتیجه اختلاف بین احزاب کُردی میسر شد.

نبرد کرکوک در واقعه پاسخی بود که از سوی عراق به رفراندوم استقلال کردستان این کشور که در ماه سپتامبر برگزار شده بود داده شد و در کمتر از یک ماه از برگزای همه پرسی، بازپس گیری مناطق مورد مناقشه با اقلیم کردستان توسط بغداد صورت گرفت .

همه پرسی خطای مهلک بود و عدم محاسبه دقیق در مورد پیامدهای احتمالی همه پرسی نه تنها باعث تقویت اقلیم گشت بلکه باعث خسران فراوان و خارج شدن کنترل ۵۱ درصد از مناطق کُردی از دست پیشمرگه شد و اقلیم کردستان را در موقعیت ضعف در مقابل بغداد قرار داد، نیروهای دولتی عراق کمتر از یک روز همه مناطق استان کرکوک از جمله فرودگاه و میدان‌های نفتی کرکوک را به تصرف خود درآوردند.

بعد از دست رفتن ۵۱ درصد سرزمین‌های تحت حاکمیت اقلیم کردستان و دوسوم منابع نفتی که تحت کنترل کُردها قرار گرفته بود ، مسعود بارزانی در نوامبر ۲۰۱۷ از ریاست خود بر اقلیم کردستان استعفا داد و بغداد با تعدیل مواضع خود بر اقلیم کردستان سختگیری‌های خود را بر این منطقه کاهش داد و بعد از استعفای مسعود بارزانی، نچیروان ادریس بارزانی در مقام ریاست منطقه اقلیم کردستان عراق در اولین سفر خود برای عادی سازی روابط اقلیم کردستان با دولت مرکزی به بغداد سفر کرده و با روسای سه گانه عراق دیدار و گفتگو کرد.

در جریان ماجرای ۱۶ اکتبر ۲۰۱۷ ، وقایع بعد همه پرسی و حمله نیروهای نظامی بغداد به مناطق مورد مناقشه و کرکوک ، نیروهای پیشمرگه حاضر در این مناطق که اکثرا وابسته به حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق بودند کمترین مقاومتی از خود نشان ندادند و این مناطق را به نوعی تسلیم نیروهای عراقی کردند. حزب دموکرات  حزب اتحادیه میهنی و رهبران جوان آن را متهم به خیانت و معامله با بغداد کردند.

البته روسای جوان حزب اتحادیه این عقب نشینی را تایید کردند و به عنوان مثل لاهور شیخ جنگی رهبر جوان و برجسته این روزهای حزب اتحادیه به صورت علنی اعلام کرد که من کرکوک را تسلیم نیروهای عراقی کردم یا بافل طالبانی پسر ارشد جلال طالبانی به عنوان یکی دیگر از سران حزب اتحادیه میهنی از این عقب نشینی دفاع کرد و اتفاقات کرکوک را ناشی از کوته بینی رهبران کُرد دانست.

مسعود بارزانی به جای آنکه به نخستین رهبر کشوری به نام کردستان تبدیل شود  به رئیس ناکام آن تبدیل شد و به کناره گیری از قدرت پرداخت ، تیر خلاصی که نه سوی کشورهای منطقه و بین الملل  بلکه از سوی حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق  به سوی او رها شد.

۹ اکتبر ۲۰۱۹ در سوریه همزمان با خروج آمریکا از شمال سوریه منجر به عملیات چشمه صلح ترکیه شد که هماهنگی بین آمریکا و ترکیه در این خروج و حمله مشاهده می‌شد و دوباره کُردها، آمریکا را متهم به زدن خنجر از پشت به نهضت‌های کُردی کردند.

ترکیه هدف از این عملیات را ایجاد منطقه امن از منبج تا مرزهای ترکیه با عراق به طول ۲۳۰ مایل ( ۳۶۸ کیلومتر ) عنوان کرد ، دو شهر تل ابیض ( گَری سپی ) و راس العین (سَرکانی ) توسط ترکیه اشغال شد ولی عملیات به نتایج خود نرسید و با مداخله روسها متوقف شد ولی از نتایج این عملیات ۱۶۵ هزار آواره بود و بخشی دیگر از خاک کردستان سوریه که اشغال شد. ( نزدیک به پنج تا هفت هزار کیلومترمربع از قسمت کردنشین سوریه در اشغال ترکیه می‌باشد و این جدا از قسمت‌های دیگر از استان حلب سوریه است که هنوز در اشغال معارضان سوری طرفدار ترکیه است )

۱۳ اکتبر ۱۹۹۶  شهر سلیمانیه از سوی نیروهای اتحادیه میهنی کردستان ( نیروهای متحد با جلال طالبانی ) با پشتیبانی نیروهای ایران از نیروهای حامی مسعود بارزانی بازپس گرفته‌شد و رسما کردستان به دو قسمت تقسیم شد ، قلمرو طالبانی با حمایت ایران و قلمرو بارزانی با حمایت بغداد و بعدها ترکیه .

۶ هفته قبل از آن بعد از اشغال اربیل توسط طالبانی و نیروهای اتحادیه میهنی ، بارزانی به سراغ بعیدترین احتمال رفت  واز صدام حسین تقاضای مساعدت کرد ، صدام نیز که این موقعیت را شانسی برای کنترل مجدد شمال عراق می‌دید، درخواست بارزانی را پذیرفت.بارزانی کشته شدن دهها هزار کُرد توسط صدام را از یاد برد و معامله با شیطان کرد ،همکاری با بدترین و وحشتناک ترین دشمن کُرد در قرن بیستم لکه ننگ عجیبی بر اعتبار بارزانی بود.

در روز ۳۱ آگوست ۱۹۹۶، ۳۰ الی ۴۰ هزار نیروی عراقی به رهبری لشکر زرهی گارد ریاست جمهوری عراق به همراه نیروهای حزب دموکرات کردستان عراق، به ۳ هزار نفر پیشمرگ اتحادیه میهنی کردستان در اربیل به رهبری کوسرت رسول علی حمله کردند. اربیل تصرف شد و نیروهای عراقی ۷۰۰ نفر از نیروهای پیشمرگ اتحادیه میهنی کردستان و نیز تعداد زیادی از اعضای کنگره ملی عراق را در اربیل اعدام کردند .

حزب دموکرات کردستان اقدام به بیرون راندن اتحادیه میهنی کردستان از پناه‌گاه‌های دیگرش کرده و با کمک نیروهای عراقی در روز ۹ سپتامبر ۱۹۹۶ سلیمانیه را تصرف کرد،  جلال طالبانی و نیروهایش به سوی مرزهای ایران عقب‌نشینی کردند .

بین ۳ هزار تا ۵ هزار شبه‌نظامی و غیرنظامی کُرد در این جنگ کشته‌شدند اما منابع محلی از کشته‌شدن ۸ هزار نفر غیرنظامی در جریان بیش از سه سال درگیری مابین سالهای ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۸ صحبت می‌کنند.

جنگ داخلی کردستان عراق در فرهنگ سیاسی کُردها با نام جنگ برادرکشی معروف است که در نتیجه اختلافات داخلی کُردها صورت پذیرفت .

۳ اکتبر ۲۰۱۷  سالروز مرگ جلال طالبانی معروف به مام جلال در میان کُردها است ، این مرد اعتدال کُردی از جمله مردان نیک نام سیاسی کُرد بود که خسته از زندگی چریکی و پر چالش کُردها و جلای وطن ها ، به دنبال حداقل های بود که کُردها بتواند به آرامش نسبی در محیط پرآشوب خاورمیانه برسند و جای اغراق نیست که حکومت خودمختار اقلیم کردستان عراق که در حال حاضر هم چیزی کمتر از یک کشور مستقل ندارد مرهون زحمات او و دیگر همفکران کُردش بود که توانستند هم اقلیم کردستان و خودمختاری آن در قالب قانون اساسی  عراق جای دهند و هم با روابط خوبی که شخصا با همه همسایگان عراق و اقلیم کردستان داشتند  موضوع اقلیم کردستان و خودمختاری آن را به آنها بقبولاند و حتی قدرت‌های بزرگ فرا منطقه ای را ترغیب به حمایت از این ناحیه خودمختار کند .

جلال طالبانی همچنین به عنوان اولین رئیس جمهور کُرد عراق در مسند ریاست جمهوری نیز با وجود تمام اختلاف میان احزاب شیعه و سنی و حتی کُردها ، با رویه اعتدال گرایانه و خط مشی میانه روی و با اینکه پست ریاست جمهوری عراق بیشتر جنبه تشریفاتی داشت توانست آرامش نسبی را در عراق حاکم نماید تا جایی که آیت‌الله سیستانی او را عامل ثبات و امنیت عراق می‌دانست ، طالبانی در مسند ریاست جمهوری حتی از امضا حکم اعدام صدام حسین که بیشترین جنایات در حق کُردها حتی در مقام مقایسه با سایر گروه‌های قومی ، مذهبی کرده بود خودداری کرد و نام نیک او در تاریخ سیاسی عراق و کردستان این کشور باقی است .