"اصفهان تا فلورانس"؛ پلی موسیقایی بین ایران و ایتالیا

کنسرت ارکستر ملی ایران با عنوان "اصفهان تا فلورانس" به رهبری نیما کشاورزی ۲۶ و ۲۷ خرداد (۱۶ و ۱۷ ژوئن) در تالار وحدت تهران اجرا شد. نیما کشاورزی، رهبر ارکستر ایرانی ساکن ایتالیا پس از اجرای این کنسرت در گفت‌وگو با دویچه‌وله از تجربه برگزاری این کنسرت و جزئیات آن سخن گفت. 

پروژه "اصفهان تا فلورانس" حدود سه سال پیش از سوی کشاورزی که در آن زمان برای رهبری ارکستر سمفونیک تهران به ایران سفر کرده بود، کلید خورد.

پلی موسیقایی بین دو فرهنگ

نیما کشاورزی متولد و بزرگ شده شهر اصفهان است و تحصیلات عالی موسیقی را در رشته نوازندگی ساز ویولن، آهنگسازی و رهبری ارکستر در ایتالیا، در کنسرواتوار فلورانس و مدرسه عالی موسیقی فیزوله به پایان رسانده است. 

اصفهان و فلورانس در سال ۱۳۷۷ و در جریان سفر لامبرتودینی، وزیر امور خارجه وقت ایتالیا به ایران، قرارداد خواهرخواندگی امضا کردند و تبادل فرهنگی بین این دو شهر آغاز شد. 

در سال‌های اخیر این همکاری فرهنگی کم رنگ شده اما کشاورزی می‌گوید، به واسطه نزدیکی فرهنگی‌ای که بین این دو شهر و این دو تمدن وجود دارد، مایل بوده پلی موسیقایی نیز بین این دو فرهنگ ایجاد کند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

رهبر ارکستر ایرانی ساکن ایتالیا سه سال پیش برای نخستین بار رهبر مهمان ارکستر سمفونیک ایران بود و پس از آن اجرا، از او دعوت شد تا ارکستر ملی ایران را نیز رهبری کند.
کشاورزی به واسطه مشترکات فرهنگی که بین شهر اصفهان و فلورانس حس می‌کرد، پیشنهاد پروژه "اصفهان تا فلورانس" و قطعاتی از آهنگسازان ایرانی و ایتالیایی را به شورای هنری ارکستر ملی ایران ارائه کرد. پیشنهاد او مورد استقبال قرار گرفت اما در چند سال اخیر به خاطر شیوع کرونا و لغو تمامی برنامه‌های فرهنگی، اجرای این کنسرت نیز به تاخیر افتاد تا سرانجام در خرداد سال جاری برگزار شد.

نیما کشاورزی متولد و بزرگ شده شهر اصفهان است و تحصیلات عالی موسیقی را در ایتالیا به پایان رسانده است

تمرکز ویژه ارکستر موسیقی ملی بر آثار آهنگساران ایرانی

ارکستر موسیقی ملی ایران توسط فرهاد فخرالدینی در سال ۱۳۷۷، همان سالی که اصفهان و فلورانس قرارداد خواهرخواندگی امضا کردند، راه‌اندازی شده است.

ارکستر ملی ایران تاکنون بیشتر رپرتوارهای موسیقی سنتی ایرانی همراه با یک خواننده که تصانیف و آثار موسیقی اصیل ایرانی را اجرا می کند، روی صحنه رفته است اما مانند ارکستر سمفونیک تهران ساختاری سمفونیک دارد و در سال های اخیر با مدیریت هنری جدید، همواره خود را به ساختار یک ارکستر سمفونیک نزدیک‌تر کرده است. 

البته ارکستر ملی ایران همچنان تمرکز ویژه‌ای روی آثار آهنگساران ایرانی و آثار مرتبط با موسیقی ایرانی دارد و به همین خاطر است که نیما کشاورزی در پروژه "اصفهان تا فلورانس" ترکیبی از موسیقی ایرانی و ایتالیایی را پیشنهاد کرد. 

"توران‌دخت"، نقطه پیوند دو فرهنگ 

در دو شب اجرای کنسرت "اصفهان تا فلورانس" در تالار وحدت قطعاتی از دو آهنگساز ایرانی و دو آهنگساز ایتالیایی انتخاب شده بود.

در بخش نخست، قطعه "سوگنامه" از رضا والی، آهنگساز ایرانی ساکن آمریکا برای اولین بار در ایران اجرا شد و سه موومان از قطعه "تابلوهای ایرانی" حشمت سنجری نیز به اجرا درآمد. 

در بخش دوم قطعاتی از دو آهنگساز مطرح ایتالیایی، "پرلود سمفونیک" از جاکومو پوچینی و "سوئیت توران‌دخت" اثر فروچچو بوزونی، اجرا شد. به گفته نیما کشاورزی، انتخاب قطعه "توران‌دخت" در این کنسرت نقطه پیوند این دو فرهنگ بود.  

در اجرای کنسرت "اصفهان تا فلورانس" قطعاتی از دو آهنگساز ایرانی و دو آهنگساز ایتالیایی انتخاب شده بود

توران‌دخت افسانه‌ای قدیمی و باستانی است که ریشه شرقی دارد و برای نخستین بار توسط نظامی گنجوی در مجموعه هفت پیکر به رشته تحریر درآمده است.

"کنسرت ارکستر ملی ایران با عنوان "اصفهان تا فلورانس" به رهبری نیما کشاورزی ۲۶ و ۲۷ خرداد (۱۶ و ۱۷ ژوئن) در تالار وحدت تهران اجرا شد"این افسانه در طول قرن ها به اروپا رسید و مورد توجه نویسندگان، شعرا و آهنگسازان بسیاری از جمله بوزونی و پوچینی قرار گرفت و هر دوی این آهنگسازان اپرای "توران‌دخت" را نوشته‌اند.

با اینکه اپرای "توران‌دخت" پوچینی در جهان مشهورتر است اما از آنجا که قطعه بوزونی سرشار از تِم‌ها و تاثیرات موسیقی شرقی است، از سوی نیما کشاورزی برای پروژه "اصفهان تا فلورانس" انتخاب شد.

این رهبر ارکستر ایرانی ساکن ایتالیا معتقد است، شنیدن اپرای "توران‌دخت" بوزونی کمک می‌کند تا شنونده پیوند و نزدیکی فرهنگی این دو کشور را احساس کند.

تجربه همکاری با ارکستر ملی ایران

نیما کشاورزی با اخذ بورس تحصیلی دولت ایتالیا و اتحادیه اروپا، فراگیری رهبری ارکستر را در آکادمی کیجانا و در کنسرواتوار سلطنتی بروکسل در بلژیک به پایان رساند.

او پس از اتمام تحصیلات و به دعوت رهبر ارکستر مشهور زوبین مهتا به مدت یک سال به عنوان کارآموز و دستیار رهبر ارکستر در اپرای فلورانس به کسب تجربه پرداخت و توانایی‌های خود را به ویژه در رهبری اپرا در کنار اساتید برجسته‌ای چون دوناتو رنزتی و روبرتو آبادو ارتقا بخشید.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

کشاورزی که از سال ۲۰۱۶ با برخی از معتبرترین ارکسترها و اپراخانه‌های ایتالیا و اروپا در رم، تورین، والنسیا، میالن، بولونیا و پارما و در ضبط اپرا با کمپانی‌ دویچه گرامافون همکاری کرده از تجربه خود با ارکستر ملی ایران می گوید: «قطعاتی که برای این دو شب در نظر گرفته بودم، برای ارکستر ملی ایران دشوار و جدید بود. در حال حاضر خوشبختانه در ارکستر ملی ایران هم نوازندگان جوان مستعد و کوشایی حضور دارند و هم نوازندگان قدیمی و باتجربه‌ای که حضورشان در کنار هم به پیشرفت کار بسیار کمک کرد.»

از دو شب اجرای "اصفهان تا فلورانس" در تالار وحدت استقبال قابل توجهی شد. حضور مازیار ظهیرالدینی، نوازنده ویولن به عنوان سولیست نیز از نقاط برجسته این کنسرت بود. 

با برگزاری موفق این کنسرت در تالار وحدت تهران، نیما کشاورزی به ادامه برگزاری این سلسله کنسرت‌ها در ایران خوشبین است. او دعوت از رهبران ایرانی ساکن خارج از کشور را اتفاق  خوشایندی می داند و امیدوار است که ادامه یابد.

قطعاتی که در فایل صوتی گفت‌وگو با نیما کشاورزی می‌شنوید، بخشی از قطعاتی است که در کنسرت "اصفهان تا فلورانس" در تالار وحدت اجرا شد:
-  موومان اول از سوئیت "توران‌دخت" فروچچو بوزونی
-  سوگنامه از رضا والی
-  سه موومان از "تابلوهای ایرانی" حشمت سنجری.