نقش تغذیه سالم در پیشگیری از بروز سرطان‌ها

آفتاب‌‌نیوز :

زهرا باقری با اشاره به پویش ملی پیشگیری از سرطان از ۷ تا ۱۵ بهمن‌ماه، اظهار کرد: امسال شعار این پویش "من مسئولم، برای پیشگیری از سرطان خودم، خانواده‌ام و جامعه‌ام" تعیین شده است.

وی در خصوص نقش تغذیه صحیح در پیشگیری از ابتلا به سرطان گفت: تغییر عادات غذایی و استفاده مستمر از غذاهای آماده، در کنار کاهش تحرک و زندگی ماشینی، منشاء اضافه وزن و چاقی و بسیاری از بیماری‌های متابولیک و سرطان‌ها است.

باقری بیان کرد: سرطان از جمله بیماری‌هایی است که تغذیه نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری و درمان آن ایفا می‌کند. بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) روند ابتلا به سرطان در دنیا رو به فزونی است.

وی عنوان کرد: سرطان‌های شایع در ایران سرطان روده بزرگ، پروستات، پوست، مثانه و معده در مردان و  سرطان سینه، تیروئید، روده بزرگ، پوست و معده در زنان هستند.

تغذیه سالم از بروز یک‌سوم سرطان‌ها پیشگیری می‌کند  

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: شیوه‌های جدید زندگی، استفاده نکردن از مواد غذایی تازه، مصرف زیاد غذاهای کنسرو شده و نمک از جمله عواملی هستند که زمینه بروز انواع سرطان‌ها را مهیا می‌کنند. بر اساس مطالعات، تغذیه ناسالم در بروز بیشتر سرطان‌ها نقش تعیین‌کننده دارد و با تغییر در عادات غذایی، افزایش فعالیت بدنی و حفظ وزن مناسب می‌توان از بروز یک‌سوم سرطان‌ها پیشگیری کرد.

وی بیان کرد: مصرف زیاد چربی‌ها و روغن، مصرف زیاد نمک، مصرف زیاد قند و شکر، روش نامناسب تهیه و طبخ مواد غذایی، زندگی بی‌تحرک و نداشتن فعالیت فیزیکی مناسب، رعایت نکردن تعادل و تنوع در دریافت غذاهای مورد نیاز نیز از دیگر عوامل تغذیه‌ای و شیوه زندگی، مستعدکننده ابتلا به سرطان هستند.

باقری افزود: نقش تغذیه سالم در پیشگیری و حتی درمان سرطان تایید شده است. شیوه زندگی و عادت‌های تغذیه سهم مهمی در بروز سرطان دارد به طوری که درصد زیادی از موارد سرطان با تغذیه نامناسب ارتباط دارد.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با بیان اینکه تغذیه از چندین جهت با بروز سرطان ارتباط دارد، گفت: تغذیه با کالری بالا زمینه سرطان را فراهم می‌کند؛ ارتباط چاقی و اضافه وزن با افزایش احتمال ابتلا به چندین نوع سرطان مشخص شده است که از جمله آن‌ها سرطان پستان به ویژه در زنان یائسه، سرطان رحم، سرطان مری و سرطان روده بزرگ است.

وی ادامه داد: در مورد سرطان پستان، ارتباط بین کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به سرطان در مطالعات مشخص شده است و افراد دچار اضافه وزن یا چاقی تشویق می‌شوند که وزن خود را کم کنند بنابراین یکی از اقدامات اصلی کاهش مصرف مواد قندی و چربی‌های اشباع شده است که میزان زیادی کالری دارند و مقدار کمی مواد مغذی به بدن می‌رسانند.

باقری بیان کرد: لازم است مصرف مواد غذایی مانند غذاهای سرخ کرده، کیک، آبنبات، بیسکوییت، شربت‌ها و نوشیدنی‌های شیرین نیز محدود شود. لفظ کم چرب یا بدون چربی روی مواد غذایی به معنای کم کالری بودن آن‌ها نیست و در حقیقت کیک‌ها، بیسکوییت‌ها و سایر مواد غذایی کم چربی همچنان سرشار از کالری هستند.

ارتباط نحوه آماده کردن مواد غذایی با سرطان

وی با بیان اینکه برخی از انواع مواد غذایی زمینه سرطان را فراهم و برخی دیگر احتمال سرطان را کم می‌کنند، عنوان کرد: علاوه بر میزان کل کالری دریافتی در روز، میزان مصرف میوه‌ها و سبزی‌های تازه، نوع و مقدار پروتئین‌های غذایی، سهم چربی‌های اشباع مانند روغن‌های جامد و چربی منابع حیوانی، چربی‌های غیراشباع مانند روغن‌های گیاهی مثل روغن زیتون و کانولا نیز از عوامل غذایی هستند که می‌توانند در کاهش یا افزایش بروز بیماری سرطان موثر باشند.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان بیان کرد: نوع آماده کردن مواد غذایی نیز با سرطان ارتباط دارد.

"اگر هم روش کباب کردن انتخاب می‌شود نباید اجازه داده شود که گوشت، حرارت خیلی بالایی بگیرد و سوخته شود"سوزاندن یا زغال‌شدگی گوشت موجب ایجاد مواد سرطان‌زا می‌شود. اگر هم روش کباب کردن انتخاب می‌شود نباید اجازه داده شود که گوشت، حرارت خیلی بالایی بگیرد و سوخته شود. به جای سرخ کردن غذا باید از روش‌های سالم مانند آب‌پز کردن و بخارپز کردن استفاده شود.

وی افزود: بنابراین برای پیشگیری و مقابله صحیح با این بیماری، آشنایی با مواد غذایی لازم است تا  هر فردی بداند چه غذاهایی بخورد و از خوردن چه غذاهایی پرهیز کند.

پیشنهادهای تغذیه‌ای برای پیشگیری از سرطان

باقری با اشاره به اهمیت مصرف آنتی اکسیدان‌ها گفت: گروهی از ترکیبات در مواد غذایی وجود دارند که رادیکال‌های آزاد (عوامل ایجادکننده سرطان) را در بدن از بین می‌برند و یا مانع شکل‌گیری آن‌ها می‌شوند که مهمترین آن‌ها عبارتند از ویتامین C، ویتامین E، کاروتنوئیدها و سلنیوم که در مرکبات، فلفل سبز، توت فرنگی، گوجه فرنگی، بروکلی، سیب زمینی شیرین، ذرت، مغزها (گردو، بادام، فندق، پسته)، زیتون، سبزی‌های برگ‌دار و سبز، روغن‌های گیاهی و سبوس گندم، هویج، میوه‌های نارنجی رنگ، کدو حلوایی، طالبی، سبزی‌های سبز تیره، کلم پیچ، اسفناج، تخم مرغ، گریپ فروت، هندوانه، ماهی و غذاهای دریایی، قلوه و جگر یافت می‌شوند.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با تاکید بر مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها ادامه داد: احتمال بروز برخی از سرطان‌ها در افرادی که روزانه حداقل پنج واحد (حدود ۴۰۰ گرم) میوه و سبزی مصرف می‌کنند، کمتر است.

وی افزود: یک واحد میوه معادل یک عدد میوه متوسط یا یک لیوان میوه حبه‌ای یا یک‌چهارم از طالبی و معادل آن خربزه یا هندوانه و یک واحد سبزی معادل یک لیوان سبزی برگی خام یا نصف لیوان سبزی پخته است.

باقری عنوان کرد: میوه‌ها، سبزی‌ها، حبوبات و غلات سبوس‌دار حاوی فیبر هستند و افزایش مصرف فیبر با کاهش بروز سرطان به ویژه سرطان‌های دستگاه گوارش ارتباط دارد. انواع مواد غذایی حاوی فیبر عبارتند از گندم و جو کامل، سبوس، گندم، دانه‌ها، مغزها، سبزی‌ها، سیب، انگور، آلو، مرکبات و سایر میوه‌ها، جو، جو دو سر، سبوس جو دو سر، حبوبات، انواع لوبیاها و نخود.

وی بیان کرد: فیبرها همچنین کاهش‌دهنده کلسترول بد خون (LDL) هستند و موجب پیشگیری از یبوست نیز می‌شوند.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با تاکید بر لزوم دریافت اسیدفولیک نیز، گفت: ارتباط بین مصرف منابع غذایی غنی از فولات مانند حبوبات، سبزیجات برگی مانند اسفناج و مرکبات با کاهش انواعی از سرطان ثابت شده است.

وی افزود: تحقیقات، رابطه افزایش مصرف ویتامین D و کلسیم را با کاهش احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ و سینه نشان داده است.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با بیان اینکه باید نکات تغذیه‌ای به بیماران مبتلا به سرطان و همچنین برای پیشگیری از سرطان آموزش داده شود، گفت: رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی بسیار ضروری است. توصیه می‌شود روزانه استفاده از گروه‌های اصلی غذایی شامل نان و غلات، شیر و لبنیات، گوشت، تخم مرغ، حبوبات و میوه و سبزی‌ها استفاده شود.

باقری ادامه داد: کاهش مصرف چربی و روغن در برنامه غذایی، مصرف غذاها به صورت آب‌پز، بخارپز یا کبابی تا حد امکان، خودداری از سرخ کردن زیاد غذا و ترجیحا تفت دادن آن به مدت کم با حداقل روغن، کاهش مصرف غذاهای سرخ شده، سوسیس، کالباس، خامه، چیپس و ...، کاهش مصرف چربی‌های حاوی اسیدهای چرب اشباع و ترانس، جدا کردن پوست مرغ و چربی‌های قابل مشاهده قبل از طبخ و استفاده از قسمت‌های کم‌چرب گوشت‌ها باید رعایت شود.

وی افزود: استفاده بیشتر از گوشت‌های کم‌چرب مانند مرغ و ماهی به جای گوشت قرمز، استفاده از انواع لبنیات کم‌چرب مانند شیر، ماست و پنیر، استفاده از روغن های مایع مانند روغن زیتون و آفتابگردان به جای روغن حیوانی و روغن نباتی جامد، مصرف متعادل روغن زیتون و مغزها به دلیل کنترل انرژی دریافتی، محدود کردن مصرف گوشت‌های فراوری شده مانند سوسیس و کالباس توصیه می‌شود.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: مصرف فست فودها مانند انواع ساندویچ‌ها و پیتزا، سیب زمینی سرخ شده، چیپس و...

محدود شود. با مصرف منابع غنی از امگا ۳ مانند مصرف دو تا سه وعده ماهی تازه در هفته نیز می‌توان از ابتلا به سرطان پیشگیری کرد.

وی عنوان کرد: رژیم غذایی حاوی میوه و سبزی فراوان به ویژه منابع غنی از لیکوپن (مانند گوجه فرنگی) نیز خطر بزرگ شدن پروستات و سرطان پروستات را کاهش می‌دهد.

باقری با تاکید بر لزوم کاهش مصرف مواد قندی و نمک گفت: پرهیز از مصرف بیش از حد مواد قندی و نشاسته‌ای مانند برنج، ماکارونی، شیرینی، کیک، شکلات، مربا، عسل و نوشابه‌ها و کاهش مصرف قندهای ساده مانند قند، شکر، شیرینی، شکلات، نوشابه‌ های گازدار و آب‌میوه‌های صنعتی نیز توصیه می‌شود.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان بیان کرد: توصیه می‌شود از مصرف بیش از اندازه غذاهای شور مانند ماهی دودی، آجیل شور، چیپس و انواع خوراکی شور پرهیز شود. کاهش مصرف غذاهای کنسرو شده، سوسیس و کالباس و مواد غذایی بسته‌بندی شده آماده به دلیل دارا بودن مقادیر زیاد نمک نیز توصیه می‌شود.

وی با تاکید بر لزوم حفظ و کنترل وزن مطلوب گفت: برنامه مرتب ورزشی مانند پیاده‌روی تند و هر بار به مدت ۳۰ دقیقه، افزایش فیبر دریافتی با مصرف بیشتر سبزی‌ها و میوه‌ها، حبوبات و نان‌های سبوس‌دار (حداقل پنج واحد یا ۴۰۰ گرم سبزی و میوه)، مصرف روزانه دو تا سه واحد شیر، ماست و پنیر کم‌چربی با کمتر از ۲.۵ درصد چربی، توصیه می‌شود.

این مواد غذایی ساخت مواد سرطان‌زا در بدن را کاهش می‌دهند  

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با تاکید بر مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب ضروری، بیان کرد: خانواده کلم و گل کلم حاوی ترکیباتی هستند که مواد سرطان‌زا را تخریب می‌کنند. پیاز، سیر و تره خام، ساخت مواد سرطان‌زا را متوقف می‌کنند و در کاهش خطر سرطان معده موثرند.

وی افزود: همچنین هویج، گوجه فرنگی و مرکبات حاوی اسیدهای فنولیک هستند و با ممانعت از آزاد شدن مواد سرطان‌زا از سرطان کولون پیشگیری می‌کنند. توت فرنگی، تمشک، انگور و سیب هم حاوی ترکیبات اسیدی هستند که برخی از رادیکال‌های آزاد خطرناک موجود در دود سیگار را خنثی می‌کنند.

باقری گفت: پیاز، چای سبز، انگور و مرکبات هم تغییرات بدخیم در سلول‌ها را متوقف و هم مواد عامل سرطان را بلوک می‌کنند.

غذاهای دریایی و روغن ماهی نیز در پیشگیری از بسیاری از سرطان‌ها به خصوص سرطان سینه و روده نقش مهمی دارند.