فساد در حکومت‌های دموکراتیک و غیردموکراتیک

چکیده :در حکومت‌های دموکراتیک، مبحث حقوق ویژه، مبحثی زاید و ناممکن است و هیچ کس، قشر، گروه، و نوع تفکری نمی‌تواند خود را صاحب حقوق ویژه بداند و بخواهد از آن در جهت برآوردن اهداف خود استفاده نماید. قوانینی که در این نوع حکومت‌ها به‌عنوان محور حرکت جامعه و مردم تبیین می گردد، در واقع نشأت گرفته از اراده‌ی مردم است و اگر چنانچه گروهی بخواهد این حقوق را صرفاً برای خود قایل باشد، از آن جا که مردم بر مبنای خرد جمعی خود صاحب حکومت هستند، به‌راحتی با متخلفین برخورد قانونی خواهند...

کلمه – حسن ماکیانی

دموکراسی در واقع می‌تواند یک استراتژی ضد فساد باشد، چون بین فساد و مردم‌سالاری رابطه‌ای معکوس وجود دارد، به‌طوری که هرچه کشورها به سمت حاکمیت فرآیندهای مردم‌سالارانه پیش بروند، از میزان فساد مالی و سیاسی در آن کاسته خواهد شد. تجارب و شواهد موجود نشان داده که دولت‌های فاسد به‌طور معمول رویه‌های رایج در نظام‌های سیاسی خودکامه و سرکوب‌گر را اتخاذ می نمایند و موجب اختلال در روند‌های مردم‌سالار را فراهم می‌آورند. در حکومت‌های دموکراتیک واقعی (نه روکش‌دار و بزک‌شدهٔ به‌نام دموکراسی مثلاً فقط با صندوق رأی)، به دلیل شاخص‌های مرتبط با پاسخ‌گو بودن حکومتیان در برابر مردم، فساد قابل کنترل‌تر است و به دلایل زیر وجود فساد می‌تواند کم‌تر باشد:

۱-ساختار و سیستم حکومت در برابر خواست مردم پاسخگو است.
۲-مردم برای رسیدن و دست یافتن به یک خدمت اجتماعی به دنبال استفاده از هیچ اهرمی از قبیل دستاویز کردن اعتقادات و یا تطمیع کارگزاران و حکومتیان نیستند.
۳-ضمانت‌های اطمینان‌بخش در قانون اساسی آن حکومت در نظر گرفته شده است.
۴-وجود فساد در حکومت را، برای پاک و منزه جلوه دادن خود نفی نمی کنند.
۵-مردم در این حکومت‌ها می‌توانند در صورت بروز هر گونه فساد، حکومت گران را خلع نمایند.

در حکومت‌های دموکراتیک، مبحث حقوق ویژه، مبحثی زاید و ناممکن است و هیچ کس، قشر، گروه، و نوع تفکری نمی‌تواند خود را صاحب حقوق ویژه بداند و بخواهد از آن در جهت برآوردن اهداف خود استفاده نماید. قوانینی که در این نوع حکومت‌ها به‌عنوان محور حرکت جامعه و مردم تبیین می گردد، در واقع نشأت گرفته از اراده‌ی مردم است و اگر چنانچه گروهی بخواهد این حقوق را صرفاً برای خود قایل باشد، از آن جا که مردم بر مبنای خرد جمعی خود صاحب حکومت هستند، به‌راحتی با متخلفین برخورد قانونی خواهند نمود.

ولی در حکومت‌های غیردموکراتیک، یا با ظاهر و روکش و لعاب دموکراتیک، که فقط نام جمهوری و مردم‌سالاری را یدک می‌کشند، چون حاکمان یا رهبران فراتر از قانون بوده و در برابر هیچ احدالناس و قانونی هم پاسخگو نیستند، و به تبع آن، قسمت‌ها و بخش‌های مختلفی از حکومت که تابع حاکمان و رهبران است، از پاسخ‌گویی در برابر مردم و قانون خودداری کرده و پاسخگو نیستند و در نتیجه، در فرآیند تصمیم‌گیری‌ها یک روال منطقی وجود نخواهد داشت.