'کاکا مراد' پزشک ژاپنی وارد کتاب‌های کودکان افغانستان شد

Image caption

کتاب کاکا مراد و جعبه جادویی

پنج ماه و اندی پس از ترور تتسو ناکامورا، امدادگر و پزشک جاپانی/ژاپنی در شرق افغانستان، حالا داستان او وارد ادبیات کودک این کشور شده است.

دکتر ناکامورا، رئیس موسسه خیریه "پی‌ام‌اس" بود، افغانستان را در مدیریت آب‌ها و جنگل‌ها کمک می‌کرد و بخش عمده زندگی و حرفه خود را وقف بهبود زندگی افغان‌ها کرده بود.

او در ۱۳ آذرماه/قوس سال گذشته، در نتیجه یک حمله مسلحانه در شرق افغانستان به شدت زخمی شد و درگذشت.

حالا، نشر غیرانتفاعی "گهواره" که در زمینه نوشتن، ترجمه و چاپ کتاب کودک در افغانستان فعالیت می‌کند، در دو داستان تازه‌اش برای کودکان، زندگی این پزشک ژاپنی را که در افغانستان به “کاکا مراد” (عمو مراد) معروف بود، به قصه‌هایی مبدل کرده است.

دو کتاب "کاکا مراد" به قلم ذبیح مهدی و "کاکا مراد و جعبه جادویی" نوشته حضرت وهریز، به صورت آنلاین منتشر شده و در دسترس همگان قرار گرفته و قرار است به زودی از سوی گهواره در کابل به چاپ برسد.

گروه گهواره، از انگشت‌شمار نهادهایی است که برای ادبیات کودک در افغانستان کار می‌کند. این گروه تاکنون ده‌ها جلد کتاب کودک را تالیف و ترجمه کرده است و سال گذشته در یک کارزار همگانی "هر کودک یک کتاب"، هزینه چاپ بیش از سی‌هزار جلد کتاب را جمع‌آوری کرد و این کتاب‌ها را به صورت رایگان در دسترس کودکان قرار داد.

حق نشر عکس

Getty Images

Image caption

خودرو تتسو ناکامورا، ۷۳ ساله و همکارانش روز ۱۳ قوس/آذر زمانی مورد حمله افراد مسلح قرار گرفت که برای نظارت از یک پروژه به جلال‌آباد مرکز ننگرهار رفته بودند.

آن‌گونه که در پیشگفتار کتاب‌های گهواره آمده، این گروه "توسط جمعی نقاش، نویسنده و مترجم، ویراستار و صفحه‌آرا به منظور تالیف و ترجمه‌ کتـاب بـرای کـودکان افغانسـتان تاسیس شده است."

گروه گهـواره تـا بـه حـال کتاب‌هایی را به زبانهای فارسی، پشتو و اوزبیکی (زبان‌‌های رسمی افغانستان) تالیف یا از زبانهای ترکی، اردو، دانمارکی، انگلیسـی، ژاپنی، روسـی، آلمانـی و فرانسـوی ترجمـه و بـرای چـاپ آمـاده کرده‌اند.

حضرت وهریز نویسنده کتاب "کاکا مراد و جعبه جادویی" می‌گویدکه هدف از نوشتن کتاب‌هایی درباره ناکامورا، پاسداشت و قدردانی از خدمت بی‌دریغ ناکامورا برای افغانستان و درس فداکاری، صداقت و سخت‌کوشی است که از زندگی او می‌توان به کودکان آموخت.

این دو کتاب با تصویرگری رستم رمضانف و رضا حبیبی منتشر شده و هزینه چاپ هر دو کتاب‌، توسط شرکت ژاپنی فیلیسیمو پرداخت شده است.

"چیزی که جایش در کتاب‌های درسی افغانستان و در ادبیات کودک کشور به شدت خالی بوده است."در تاریخ افغانستان کمتر چهره‌ایی توانسته است همانند او به الگو و قهرمان جمعی مردم بدل شود"شرکت فیلیسیمو پس از حادثه‌ ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، کارزاری را زیر نام "عشق و امید" راه‌اندازی کرد تا در جهت محو خشونت و ایجاد فضای آرام و همدگرپذیری بین مردم، در کشورهای جنگ‌زده فعالیت کند.

چاپ این کتاب‌ها نه تنها در رسانه‌های ژاپنی مورد استقبال قرار گرفته که به گفته اعضای گروه گهواره، هر دو کتاب به زبان ژاپنی نیز ترجمه شده و از سوی همین شرکت در ژاپن به چاپ خواهد رسید.

وهریز می‌افزاید که کار 'کاکا مراد ' تاثیر ملموس در زندگی افغان‌ها داشته است: "ناکامورا با زحمتکشی خلاقانه‌اش برای بیش از شش صد هزار نفر زمینه زندگی آبرومند را تامین کرد. این یعنی دو در صد تمام جمعیت افغانستان. به این ترتیب، افغانستان شاید به ۵۰ انسان خلاق و با پشتکار نیاز داشت تا در مسیری متفاوت‌ از امروز قرار بگیرد".

او نیز برای کودکان کار می‌کرد

"سهراب به حرکت موزون خوشه‌های گندم در اثر وزش باد خیره شده بود، او دست چپ خود را سایبان چشـم‌هایش کرد و بـه دختر نوجوانش گفت:

‌- پدر‌کلانـَم‌ می‌گفـت ‌که ‌اگه ‌یک‌ گنجشک ‌از ‌یک‌ طـرِف ‌دشـت‌ گیمبری ‌می‌خواسـت ‌به ‌دگه‌ طرفش ‌بـره،‌ از‌ تشـنگی ‌د ‌راه‌ جان ‌می‌داد، ‌مگم ‌روزی یک‌نفر پیدا شد که آمد و دشت خشک و خالی ره سرسبز ساخت."

این پاره‌ای از متن کتاب "کاکا مراد" نوشته ذبیح مهدی است که برای رده سنی نوجوانان نوشته شده است.

آقای مهدی می‌گوید که ناکامورا نه‌تنها با خدمات درمانی و پزشکی‌اش به کودکان کمک کرد که نقش فراوانی در تربیت بهتر یک نسل گذاشت: "بر اساس شواهد علمی محیط‌های بیابانی و خشک، بر روان افراد بیشتر تاثیر منفی می‌گذارد و محیط‌های سبز سبب می‌شود کودکان و نوجوانان نرم‌خوتر و با خشونت‌ ذهنی کمتری رشد کنند. ناکامورا با کاری که در سبزی این مناطق کرد، شاید توانست جلو پرورش بخشی از یک خشونت را بگیرد که ممکن بود در روان کودکان آن مناطق، ریشه بدواند."

ناکامورا؛ قهرمانی برای اکثریت افغانها

در روزهای پس از کشته‌شدن دکتر ناکامورا، شبکه‌های اجتماعی افغانستان لبریز از احساسات فراوانی بود که مردم در سوگ او نشان دادند.

پدر و مادری در ولایت شرقی کنر، نام فرزند شان را ناکامورا گذاشتند. چند روز پس از آن تصویری در شبکه‌های مجازی دست به دست شد که نشان می‌داد یک نانوا در افغانستان، تابلوی "نانوایی ناکامورا" را نصب کرده است.

ذبیح مهدی می‌گوید: "یکی از انگیزه‌های دیگر گروه گهواره برای نوشتن داستان‌هایی درباره کاکا مراد این بود که کودکان افغانستان الگوهای واقعی‌تر و آموزنده‌تری از قهرمان‌ها و خادمان داشته باشند. چیزی که جایش در کتاب‌های درسی افغانستان و در ادبیات کودک کشور به شدت خالی بوده است."

در تاریخ افغانستان کمتر چهره‌ایی توانسته است همانند او به الگو و قهرمان جمعی مردم بدل شود. قهرمان‌هایی که در افغانستان به عنوان الگو معرفی شده اند، یا مورد پذیرش اکثریت افراد این جامعهٔ چندقومی نبوده‌اند یا هم به دلیل نسبت‌شان با جنگ، مخالفان زیادی داشته اند.

• پروژه‌های ناتمام ناکامورا برای افغانستان ادامه خواهد یافت؟

Image caption

کانال مروارید در منطقه سلامپور در ولسوالی خیوه ننگرهار

شاید تنها کسی که بتوان محبوبیت همه‌پذیر ناکامورا را با او مقایسه کرد، احمدظاهر، خواننده نامدار دهه ۴۰ افغانستان است که می‌توان او را محبوب‌ترین چهره غیرسیاسی تاریخ افغانستان قلمداد کرد، با این تفاوت که رمز شهرت و محبوبیت احمدظاهر در صدای خوبش نهفته بوده و این محبوبیت در مرزهای افغانستان محدود نمانده بلکه هواخواهان زیادی در ایران، تاجیکستان و ازبیکستان نیز داشته است.

ناکامورا، زاده ۱۹۴۶ در شهر فوکووکای ژاپن است.

"قهرمان‌هایی که در افغانستان به عنوان الگو معرفی شده اند، یا مورد پذیرش اکثریت افراد این جامعهٔ چندقومی نبوده‌اند یا هم به دلیل نسبت‌شان با جنگ، مخالفان زیادی داشته اند"پس از تحصیل در رشته پزشکی در ۱۹۸۴ به پاکستان رفت و سپس به افغانستان رفت و یک درمانگاه و نهاد غیردولتی "خدمات درمانی صلح ژاپن" (پی‌ام‌اس) را ایجاد کرد.

این نهاد خیریه در اوج فعالیتش ده درمانگاه راه انداخت که در کنار کمک به دیگر بیماران، به درمان پناهجویان و بیماران جذامی می‌پرداخت.

دکتر ناکامورا همچنین به ساخت چاه‌ها و آبیاری در روستاهایی پرداخت که مردم به خاطر نبود آب پاک به وبا (کلرا) و بیماری‌های دیگر دچار شده بودند.

در ننگرهار، این موسسه از سیزده سال به این سو در بخش کشاورزی فعالیت دارد. این موسسه در ولسوالی‌های شیوه، بهسود و کامی بند/سدهای آب ساخته که در نتیجه آن هزاران جریب زمین در این مناطق سرسبز شده است.

او در ۲۰۰۳، او برنده جایزه "رامون مگ‌سه‌سه" شد که به عنوان جایزه نوبل آسیایی شناخته می‌شود و در اکتبر ۲۰۱۹، دولت افغانستان به خاطر کارهای انسان‌دوستانه‌اش به وی، شهروند افتخاری افغانستان را داد.

با گذشت بیش از پنج ماه، تاکنون دولت افغانستان نتوانسته است نتیجه مشخصی از تحقیقات دربارهٔ عاملان ترور این امدادگر ژاپنی و همکارانش در افغانستان ارایه کند.

• تابوت 'کاکا مراد'، امدادگر ژاپنی به زادگاهش رسید