مسیری برای بینارشته‌ای شدن «فجر»/ به‌دنبال «گفتگوی هنرها» بودیم

هادی مظفری مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس شورای سیاستگذاری سیزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر درباره تفاوت‌های این دوره جشنواره با سال گذشته به خبرنگار مهر گفت: جشنواره تجسمی فجر طی ۱۳ سال، دو رویکرد داشته است؛ تا جشنواره دهم تلاش می‌کرد با حمایت از هنرمندان و پرداخت کمک هزینه، نمایشگاه این رویداد را به شکل آبرومندی برگزار کند اما این دغدغه جامعه هنری نبود که شرکت کند و مورد قضاوت قرار بگیرد. طبیعتاً چون تا دوره دهم، نمایشگاه با کمک هزینه برگزار می‌شد هم کمّیت آثار و هم کیفیت آنها به نوعی سفارشی به هنرمندان برای دریافت اثر بود.

وی بیان کرد: در سه سال اخیر، جشنواره تجسمی فجر کمک هزینه مادی را حذف کرده و با اعتبار بخشیدن به رویداد که از مهمترین آنها ترکیب شورای سیاستگذاری، هیأت داوران و دبیران و باز کردن دایره این افراد، سعی کرده برای جشنواره اهمیت قائل شود. طبیعتاً هنرمند نیز برایش جذابیت دارد در جشنواره‌ای شرکت کند که شورای سیاستگذاری، دبیران و داورانش همه دارای اعتبار و از همه سلایق حضور داشته باشند که مهمترین تغییر جشنواره تجسمی فجر نسبت به گذشته به حساب می‌آید.

مظفری با تاکید بر اینکه اعتبار جشنواره‌ها به استمرار آنها بر می‌گردد، گفت: اعتبار جشنواره‌ها به استمرار آنها بستگی دارد به این معنی که یک مسیر در شرایط سخت نیز باید راه خودش را ادامه دهد. امسال با توجه به شرایطی که به دلیل کرونا در کشور رقم خورد، خیلی‌ها از ضرورت نداشتن برگزاری جشنواره تجسمی فجر صحبت می‌کردند اما متوقف کردن می‌توانست به این رویداد آسیب جدی وارد کند. سال سختی برای ما و برای اینکه بتوانیم جشنواره را با کیفیت سال گذشته برگزار کنیم، بود اما نتیجه نشان داد هم کمّیت و هم کیفیت فراتر از تصور ما اتفاق افتاد و توانستیم جشنواره را به صورت فیزیکی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار کنیم.

اعتبار جشنواره‌ها به استمرار آن‌ها بستگی دارد به این معنی که یک مسیر در شرایط سخت نیز باید راه خودش را ادامه دهد.

"امسال با توجه به شرایطی که به دلیل کرونا در کشور رقم خورد، خیلی‌ها از ضرورت نداشتن برگزاری جشنواره تجسمی فجر صحبت می‌کردند اما متوقف کردن می‌توانست به این رویداد آسیب جدی وارد کند"امسال با توجه به شرایطی که به دلیل کرونا در کشور رقم خورد، خیلی‌ها از ضرورت نداشتن برگزاری جشنواره تجسمی فجر صحبت می‌کردند اما متوقف کردن می‌توانست به این رویداد آسیب جدی وارد کند وی افزود: شاید ما هیچ سالی تقاضای فراتر از انتظار برای بازدید از نمایشگاه نداشتیم اما در این دوره چون ساعت بازدیدها، از ۱۰ تا ۱۸ در نظر گرفته شده، بارها این تقاضا را شاهد بودیم و مراجعه کنندگان حضوری که بعد از ساعت نمایشگاه، مایل به بازدید بودند. البته که معتقدم اگر محدودیت‌های کرونایی حاکم نبود، امسال جشنواره بسیار شلوغ و پرازدحامی را شاهد بودیم.

مدیرکل هنرهای تجسمی در پاسخ به اینکه آیا موضوع آزاد تعیین شده برای رشته‌های جشنواره، آسیبی برای آن به حساب نمی‌آمد همچنان که ممکن بود اکثر آثار برای مثال با رویکرد کرونا به جشنواره ارسال شوند، به مهر گفت: اتفاقات اجتماعی و رخدادهای پیرامون ما همیشه در خلق آثار هنری نقش داشتند، امسال نیز نوعاً آثاری که به نمایشگاه راه یافتند برگرفته از تأثیرات اجتماعی است اما نه تماماً. اگر آثاری را که امسال به جشنواره تجسمی فجر ارسال شدند، موضوع بندی شوند این آثار بسیار متنوع هستند و از موضوعات خانواده و محیطی زیست گرفته تا کرونا، سیل و بلایای طبیعی، شادی مردم و فرهنگ عامه در آنها یافت می‌شود.

وی همچنین درباره رویکرد جشنواره فجر توضیح داد: با توجه به اینکه در دنیا امروزه مرزی بین هنرها وجود ندارد، رویکرد «گفتگوی هنرها» که طی ۳ سال گذشته در جریان برپایی جشنواره هنرهای تجسمی فجر مطرح شده است. احساس کردیم باید چندین سال به رویکرد «گفتگوی هنرها» پرداخته شود تا جا بیفتد و هنرمندان به آن فکر کنند و در طول مدت زمانی، آثاری خلق شود. تنوع آثاری که در سیزدهمین جشنواره تجسمی فجر دیده می‌شود نیز نشانه‌ای از کار هنرمندان با این رویکرد است.

مظفری در مورد بینارشته‌ای بودن آثار این جشنواره نیز گفت: رویکرد بین‌المللی در جشنواره‌های تجسمی به سمت بینارشته‌ای شدن پیش رفته است؛ برای مثال در بینال ونیز بخش‌های نقاشی، کاریکاتور، مجسمه و … وجود ندارد و رسانه‌ها می‌آیند تا مفاهیم خود را بیان کنند.

امروز در رویدادهای بین‌المللی، ویدئو، ویدئوآرت، چیدمان و پرفورمنس به عنوان یک اثر هنری شناخته می‌شود اما ما در کشورمان در کنار اینکه این رویکرد برایمان اهمیت دارد و سعی می‌کنیم در مسیر رشد بین‌المللی نیز حرکت کنیم، هنرهای مرتبط با کشورمان برای‌مان حائز اهمیت است ولی گاهی اوقات ممکن است در رویکرد بینارشته‌ای ممکن است برخی از هنرها آسیب ببینند مثل کاریکاتور، خوشنویسی و نگارگری.

وی در پایان تاکید کرد: ما جشنواره تجسمی فجر را بر مدار رویکرد رشته‌ای برگزار کردیم اما همیشه به هنرمندان توجه می‌دهیم که رویکرد بینارشته‌ای را مدنظر قرار دهند و بتوانند بین هنرهای گفتگو برقرار کنند.