قلعه ساسانی فهرج در انتظار ثبت ملی، مرمت و بازسازی

حمید وحیدزاده گفت: با ثبت ملی قلعه ساسانی فهرج و تخصیص اعتبارات استانی و ملی، این اثر تاریخی منحصر به فرد، مرمت و بازسازی می‌شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان فهرج افزود: در گذشته ۷۰ میلیون تومان برای مرمت و بازسازی این اثر تاریخی اختصاص پیدا کردک ه دیوار بخش شاه نشین آن بازسازی و مرمت شد.

وی به قرار گرفتن حسینیه در کنار این اثر تاریخی اشاره و تصریح کرد: بزرگترین منبر خشت گلی نیز در این حسینیه قرار دارد که برای ثبت ملی این اثر تاریخی پرونده‌ای تشکیل و ارسال شده است.

لیلا فاضل مسئول ثبت ملی آثار شرق استان کرمان نیز گفت: قلعه فهرج (مکان شهر قدیم فهرج) در بخش مرکزی شهرستان فهرج و در مجاورت شمال شهر فهرج و در حاشیه رودخانه فهرج، قرار دارد.

وی افزود: این قلعه برروی صخره‌های رسی (کلوت) و تقریبا مکعب شکل با ارتفاع ۸ متر از سطح زمین‌های اطراف ساخته شده است.

فاضل درباره این قلعه تاریخی تصریح کرد: مصالح ساخت قلعه، خشت و چینه و نقشه قلعه چهارگوش با ابعاد ۴۴×۵۳ متر است که ۴ برج در گوشه‌ها و احتمالا برج‌هایی دراضلاع بوده است.

وی با اعلام اینکه سالم‌ترین بخش از قلعه حصار ضلع شرقی است، بیان داشت: در این ضلع بقایای حصار همراه با یک برج مدور و تعدادی تیرکش دیده می شود و در ساخت این قلعه از خشت‌های بزرگ با ابعاد ۴۳ سانتی متر استفاده شده است.

فاضل گفت: تاریخ ساخت قلعه دوره اشکانی و ساسانی است، اما زندگی در این قلعه تا قرن‌های اخیر اسلامی و دوره قاجار ادامه داشته است.

مسئول ثبت ملی آثار شرق استان کرمان افزود: این قلعه محل شهر قدیم فهرج و مکان زندگی مردم فهرج در گذشته بوده است.

وی تصریح کرد: این قلعه همچنین در مسیر و در حاشیه شاهراه ارتباطی فارس و کرمان به سیستان نیز واقع شده و دارای نقش دفاعی در تامین امنیت ساکنان خود، کاروانیان و کنترل مسیر بوده است.

به گفته فاضل، در شمال قلعه و حد فاصل رودخانه فهرج و صخره قلعه نخلستان گسترده است.

وی تصریح کرد: در این باغ‌ها در گذشته، به جای خرما، انار و مرکبات به عمل می‌آمده است.

به گفته فاضل، بنایی که هم اکنون از آن با عنوان قلعه فهرج یاد می شود، بخش مرکزی قلعه‌ای وسیعتر است که قسمت عمده آن از بین رفته و در دوره قاجار تبدیل به بنگاه و سپس خانه و کوچه‌های روستایی شده است.

وی افزود: با این حال در میان خرابه‌های بنگاه قاجاری آثاری از آن به صورت فضا‌های دستکند در بافت رسی (کلوت ها) به جا مانده است.

به گفته مسئول ثبت ملی آثار شرق استان کرمان، احمد مستوفی استاد جغرافیای دانشگاه تهران در اواخر دهه چهل قلعه فهرج را دیده و درباره آن نوشته است، فهرج امروزی در جنوب دره رودخانه فهرج قرار دارد.

فاضل گفت: مستوفی در نوشته های خود افزوده است، در بالای جدار دره مشرف به رود، قلعه خرابه قدیمی فهرج است و در اطراف آن آثار مخروبه‌های بسیاری است که شهر قدیم فهرج بوده است.

وی افزود: ادریسی (۶۰۰ هجری، ۸۰۰ سال قبل) نیز در نزهت المشتاق درباره فهرج نوشته است: فهرج شهری است در حاشیه بیابان، متصل به سیستان با بازار‌هایی که پر است و دارای دیواری از خاک است و از آنجا تا سیستان دویست و ده میل راهنما در عرض بیابان قرار دارد.

فاضل تصریح کرد: منظور ادریسی قلعه خاکی فهرج است که در زمان عبور ادریسی از فهرج در ۸۰۰ سال قبل دارای بارویی از گل و بازار‌هایی باکالا‌های فراوان بوده است.