اشاره حضرت زهرا (س) به منشأ رزق حلال و طیب در دعاهای روزانه

خبرگزاری مهر - گروه دین و آئین: الگو گرفتن از زندگی ائمه علیهم‌السلام جزو موارد مورد تاکید در معارف اسلامی و در جهت ساختن سبک زندگی مناسب برای مؤمنان است، در زندگی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها باید دقیق شد، با نگاهی نو آن زندگی را شناخت و به معنای واقعی کلمه آن را الگو قرار داد. یکی از ابعاد زندگانی این بانوی بزرگوار نیایش‌های عاشقانه آن حضرت با خداوند تبارک و تعالی است. دعاهایی است که منسوب به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بوده و راهگشا برای کسب معرفت و رسیدن به کمال محسوب می‌شود.

دعا نزدیک‌ترین و مؤثرترین رابطه انسان با خداست. دعا در فرهنگ اسلامی از مهم‌ترین عبادات است؛ تا آنجا که خداوند در قرآن مجید پس از امر به دعا و وعده استجابت «وَقالَ

رَبُّکُمُ

ادْعُونی

أَسْتَجِبْ

لَکُم» می‌افزاید: کسانی که در برابر این رابطه نزدیک خلق و خالق تکبر می‌ورزند به زودی با ذلت وارد دوزخ می‌شوند: «اِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ

عَنْ عِبادَتی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ». و در جایی دیگر از قرآن مجید می‌خوانیم: «قُلْ ما یَعْبَؤُا

بِکُمْ

رَبِّی

لَوْلادُعاؤُکُم»؛ (بگو: پروردگارم برای شما ارزشی قائل نیست اگر دعای شما نباشد).

در اهمیت فوق‌العاده دعا در فرهنگ اسلامی همان بس که دعا زیباترین رابطه خلق با خالق است و باعث طراوت روح انسان و نور امید بر آن می‌شود.

"یکی از ابعاد زندگانی این بانوی بزرگوار نیایش‌های عاشقانه آن حضرت با خداوند تبارک و تعالی است"دعا انسان را به اصلاح خویشتن و تهذیب اخلاق دعوت می‌کند. دعا نزدیک‌ترین و مؤثرترین رابطه انسان با خداست. به هنگام دعا، انسان با تمام وجودش خدا را مخاطب ساخته و از فضل و رحمتش طلب می‌کند و با خضوع و تذلل او را می‌خواند و خواسته‌های خود را بی پرده به عرض او می‌رساند.

گفتنی است به هنگام دعا تمام حجاب‌ها میان خداوند و بندگان برداشته می‌شود و انسان، مستقیماً او را مخاطب قرار داده و تمام نیازهای خود را با او در میان می‌گذارد. اضافه بر این، شکی نیست که دعا نقش بسیار مؤثری در تربیت نفوس انسانی و سوق آنها به مراتب کمال دارد که بسیاری از آن غافل اند. با این‌که خداوند به انسان بسیار نزدیک است «وَنَحْنُ أَقْرَبُ اِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرید» ولی بسیار می‌شود که انسان با غفلت و بی توجهی از او فاصله می‌گیرد و دور می‌شود.

دعا می‌تواند این دوری را تبدیل به نزدیکی کند و این فاصله را از میان بردارد چرا که انسان به هنگام دعا، قرب و نزدیکی خود را به خدا کاملاً احساس می‌کند. دعا همچون باران بهاری است که سرزمین دل‌ها را سیراب می‌کند و شکوفه‌های ایمان و اخلاص و عشق و عبودیت را بر شاخسار روح انسان ظاهر می‌سازد. دعا نسیم روح بخش قدسی است که همچون دم مسیحا عظم رمیم را به اذن الله حیات می بخشد.

دعا دریای مواجی است که گوهرهای فضائل اخلاقی را در درون وجود انسان پرورش می‌دهد. هر نفسی که با دعا همراه است ممدّ حیات است و مفرّح ذات و هر دلی که با نور دعا قرین است با تقوای الهی همنشین است. دعا کننده، وصول به مقاصد شخصی یا نوعی خود را از خدا می‌طلبد و خداوند تربیت و پرورش روحانی او را از طریق دعا می‌خواهد.

بر همین اساس حجت الاسلام والمسلمین محمود معرفت پژوهشگر مسائل دینی، از رهگذر شرح و دعاهای ایام هفته حضرت زهرا سلام الله علیها، زوایای پنهانی که در این ادعیه نورانی نهفته است را مطرح و مطالب آن تقدیم مخاطبان می‌شود.

"دعاهایی است که منسوب به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بوده و راهگشا برای کسب معرفت و رسیدن به کمال محسوب می‌شود.دعا نزدیک‌ترین و مؤثرترین رابطه انسان با خداست"آنچه در ادامه می‌خوانید بخش هفتم این سلسله مطالب است:

حضرت فاطمة (س) فی دُعاءِ یومِ السَّبتِ: اللّهُمَّ افتَح لَنا خَزائِنَ رَحمَتِک، وهَب لَنَا اللّهُمَّ رَحمَةً لا تُعَذِّبُنا بَعدَها فِی الدُّنیا وَالآخِرَةِ، وَارزُقنا مِن فَضلِک الواسِعِ رِزقاً حَلالاً طَیباً، ولا تُحوِجنا ولا تُفقِرنا إلی أحَدٍ سِواک، وزِدنا لَک شُکراً، وإلَیک فَقراً وفاقَةً، وبِک عَمَّن سِواک غِنی وتَعَفُّفاً.اللّهُمَّ وَسِّع عَلَینا فِی الدُّنیا، اللّهُمَّ إنّا نَعوذُ بِک أن تَزوِی وَجهَک عَنّا فی حالٍ ونَحنُ نَرغَبُ إلَیک فیهِ، اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ، وأعطِنا ما تُحِبُّ وَاجعَلهُ لَنا قُوَّةً فیما تُحِبُّ، یا أرحَمَ الرّاحِمینَ.

وَارزُقنا مِن فَضلِک الواسِعِ رِزقاً حَلالاً طَیباً،

نکته جالب توجه این است که حضرت فاطمه علیهاالسلام در این بخش از درخواست خویش به منشأ رزق حلال طیب اشاره فرموده‌اند و ان فضل الله الواسع می‌باشد. الله عزوجل که خود دارای اسم مبارک واسع هستند یکی از شئون ربوبی اش فضل الواسع می‌باشد. فضل همان فیض است که در مقام تحقق در عالم ملک و ملکوت با عنوان فضل شناخته می‌شود.

نکته مهم دیگر اینست که موضوع حلال و حرام در موضوعات تشریعیه مطرح است وعالم تکوین از مسائل تشریع فارغ است اگرچه تمام مسائل تشریع هماهنگ با عالم تکوین می‌باشد.
حال این سوال مهم مطرح می‌شود که مسئلت رزق حلال طیب انهم ازفضل واسع حق تعالی چه معنایی خواهد داشت.

در جواب باید گفته شود فضل واسع یعنی انسان مؤمن در اکتساب رزق به آن مقام برسد که پدیده‌های تکوینی را با قواعد تشریعی آنگونه هماهنگ بسازد که آنها تحت ضوابط شرعی قرار بگیرد مثلاً آب پدیده‌ای از پدیده‌های جهان تکوین است شرع مقدس برای احراز آن راه‌های مختلف مانند خرید و فروش, وقف, هبه, هدیه, نذر تأسیس یا تأیید نموده است که با یکی از این راه‌ها می‌توان به همان هماهنگی تشریع و تکوین موفق شد.

نویسنده کتاب قاموس قرآن، کلمه طیب را به معنای دل چسبی و طبع پسندی معنا کرده، و به نقل از راغب اصفهانی می‌گوید: اصل طیّب آن است که حواسّ و نفس انسان از آن لذّت می‌برد و پاک کردن را استطابه گویند؛ زیرا پاک کردن چیزی سبب دلچسبی آن است.

رزق حلال و طیب

در قرآن مجید به حلال طیب اشاره شده است در این آیه: "یا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالًا طَیِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ"؛ ای مردم! از آنچه در روی زمین از حلال و پاکیزه است تناول کنید و از وسوسه‌های شیطان پیروی ننمایید؛ زیرا که او دشمن آشکار شما است.[١٦٨ بقره]

صاحب قاموس می‌گوید؛ جواز خوردن دو شرط دارد: یکی حلال بودن که حق دیگران در آن نباشد و دیگری دلچسب و طبع پسند بودن که مورد نفرت نباشد؛ مانند قاذورات و ….

اگر حلال را حلال شرعی با جمیع شرایط آن بدانیم، لازم است از آیات دیگر و روایات استفاده کنیم و گرنه ظهور حلال در آن است که حق دیگران در آن نباشد و مزاحمت با حقوق دیگران نداشته باشد و تابع وساوس شیطان بودن ظاهراً تجاوز از حلال و طیّب است. از این آیه استفاده می‌شود که مطلق آنچه دلچسب است و دیگران را در آن حقی نیست، خوردن آن جایز است.

مراد از طیّبات و خبائث در آیه، طیّبات و خبائث واقعی است و ملاک آن تنها نظر مردم نیست؛ از این رو آنچه در شرع حرام شده به علت خبث واقعی آن می‌باشد، گر چه در عرف از خبائث شمرده نشود؛ مانند زنا و بی عفتی که از نظر ظاهری ممکن است برخی آن را از خبائث ندانند. همچنین ذبیحه ای که شرایط اسلامی در آن مراعات نشده و به عقیده بسیاری از مردم از خبائث نیست؛ ولی چون همه اینها از لحاظ واقع از خبائث اند؛ از این جهت حرام اند و محرّماتی که در شرع بیان شده، در واقع مصادیق خبائث واقعی‌اند که بشر به خبث برخی از آنها راه ندارد.