همکاری استراتژیک اتحادیه اروپا و هند در برابر گسترش نفوذ چین

در  تاریخ سیاسی اروپا برگزاری اجلاس رهبران و سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا با یک کشور دیگر پدیده‌ای عادی و روزمره به حساب نمی‌آید. نشست مجازی رهبران و سران ۲۷ کشور عضو این اتحادیه با نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند یکی از موارد نادری است که متحقق شده است.

علت تشکیل این جلسه اضطراری، مقابله با بحران همه‌گیری کرونا در هند اعلام شده است. دولت هند مهار شیوع کرونا را از دست داده و موج همه‌گیری این ویروس در هند ابعادی بی‌سابقه یافته است. طی ۲۴ ساعت گذشته، شمار قربانیان کرونایی در هند از مرز ۴۰۰۰ نفر نیز عبور کرد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

اما موضوع همیاری با هند در عرصه مقابله با کرونا تنها یک بخش از دستور کار نشست عالی رهبران و سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا با هند را شامل می‌شود. موضوع بس مهم‌تر برای شرکت‌کنندگان در اجلاس عالی، مقابله با نفوذ برخاسته از عملکرد جمهوری خلق چین است.

چالش مشترک

هم کشورهای عضو اتحادیه اروپا و هم هند در یک نکته کاملا اتفاق نظر دارند: الزام مقابله با گسترش نفوذ چین در جهان و به‌ویژه در آسیا.

قدرت‌گیری دم‌افزون چین در آسیا هم باعث نگرانی هند شده است و هم کشورهای عضو اتحادیه اروپا را با چالشی بزرگ روبه‌رو ساخته است.

نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند

راینهارد بوتیکوفر، سیاستمدار حزب سبزها و یکی از نمانیدگان پارلمان اروپا نسبت به نشست مشترک کشورهای عضو اتحادیه اروپا و هند، نگاهی مثبت و توام با خوش‌بینی دارد.

بوتیکوفر می‌گوید: «هند برای اتحادیه اروپا یک متحد استراتژیک محسوب می‌شود.

"در  تاریخ سیاسی اروپا برگزاری اجلاس رهبران و سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا با یک کشور دیگر پدیده‌ای عادی و روزمره به حساب نمی‌آید"شریکی که از چندین منظر همکاری با آن برای اتحادیه اروپا حائز اهمیت است. از سوی دیگر نباید فراموش کرد که هند بزرگ‌ترین دموکراسی جهان است.»

این سیاستمدار حزب سبزهای آلمان نیز به پدیده نقض حقوق بشر در هند واقف است. به‌رغم آن بر این باور است که برای اتحادیه اروپا مهم است که متحدی در آسیا داشته باشد که همچون کشورهای اروپایی خود را ملزم به پایبندی به موازین دموکراتیک بداند و بر چندجانبه‌گرایی در سیاست بین‌الملل باور داشته باشد.

بوتیکوفر به قدرت‌گیری جمهوری خلق چین در شمال شرقی هند اشاره کرده و بر این باور است که همین موضوع همکاری استراتژیک هند با کشورهای اروپایی را سبب می‌شود.

متحد در برابر "جاده ابریشم"

هدف از همکاری اتحادیه اروپا و هند مقابله با گسترش نفوذ چین در آسیا اعلام شده است. گفته می‌شود که هند و کشورهای اروپایی نمی‌توانند نسبت به گسترش نفوذ چین در این منطقه از جهان تبدیل به نظاره‌گرانی خاموش شوند.

چین گام‌به‌گام در راستای اجرای پروژه "جاده ابریشم" تلاش می‌کند. پروژه‌ای که نه تنها بر نفوذ چین در بین‌کشورهای به لحاظ اقتصادی ضعیف می‌افزاید بلکه زمینه وابستگی‌سیاسی آن‌ها را به دولت چین فراهم می‌سازد.

کریستیان واگنر کارشناس مسائل هند در بنیاد "علم و سیاست" بر این باور است که پیوندهای استراتژیک بسیاری بین هند و کشورهای عضو اتحادیه اروپا وجود دارد.

او می‌گوید جمهوری خلق چین با سرمایه‌گذاری میلیاردی خود در بنادر، پروژه‌های احداث پل و خط‌ آهن عملا در کشورهای همسایه هند حضوری پررنگ یافته است.

موضوعی که نگرانی عمیق هند را باعث شده است.

گفته می‌شود که این کشورها عملا در ارتباط با پروژه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های کلان چین به آن کشور مقروض می‌شوند و همین بدهی‌ها راه را برای وابستگی سیاسی آن‌ها به چین هموار می‌سازد.

اتحادیه اروپا و هند گرچه در بسیاری از عرصه‌ها می‌توانند بر دامنه همکاری‌های خود بیافزایند، اما اختلافاتی که در رویکرد آن‌ها نسبت به بازرگانی بین‌المللی وجود دارد، از جمله عواملی است که می‌تواند بر این همکاری‌ها سایه بیافکند.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

به عنوان نمونه سیاست‌های حمایتی دولت هند از شرکت‌ها و موسسات اقتصادی خود و همچنین سیاست آن کشور درباره وضع تعرفه‌های گمرکی برای کالاهای وارداتی عملا بر گسترش بازرگانی اروپا با آن کشور تاثیری منفی بر جای نهاده است.

هند از سال ۲۰۱۳ به این سو، در ارتباط با بازرگانی خارجی خود از این سیاست حمایتی بهره گرفته است. اما اکنون گفته می‌شود که مذاکرات بین نمایندگان اتحادیه اروپا با مسئولان اقتصادی هند، از موانع ناشی از این سیاست‌های حمایتی کاسته است.

به‌رغم آن، هنوز نتیجه اجلاس سران و رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا با هند روشن نشده و معلوم نیست که نارندرا مودی در برابر پیشنهاد گسترش همکاری‌ها با اروپا چه سیاست و موضعی را در پیش خواهد گرفت.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد:‌ ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه‌ آهن.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست.

  "دولت هند مهار شیوع کرونا را از دست داده و موج همه‌گیری این ویروس در هند ابعادی بی‌سابقه یافته است"(عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد.

  چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد.

  "از سوی دیگر نباید فراموش کرد که هند بزرگ‌ترین دموکراسی جهان است.»این سیاستمدار حزب سبزهای آلمان نیز به پدیده نقض حقوق بشر در هند واقف است"آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟

  جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است.

  روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  "نفت در برابر سرمایه‌گذاری"

  به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند.

  "گفته می‌شود که هند و کشورهای اروپایی نمی‌توانند نسبت به گسترش نفوذ چین در این منطقه از جهان تبدیل به نظاره‌گرانی خاموش شوند.چین گام‌به‌گام در راستای اجرای پروژه "جاده ابریشم" تلاش می‌کند"سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟