رادکان، نقطه تلاقی تاریخ و طبیعت

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، رادکان نام کهن سرزمینی است در ۷۵ کیلومتری غرب مشهد و ۲۳ کیلومتری شمال غربی چناران از سکونت گاه‌های خراسان قدیم است به گونه‌ای که مورخان پیشینه و حیات اجتماعی این منطقه را بین چهار تا هفت هزار سال پیش از این دانسته اند.

 

سرزمین رادکان به لحاظ موقعیت و شرایط خاص، اقلیمی مناسب، برخورداری از اراضی حاصل خیز، رودخانه دائمی، چشمه‌ساران متعدد و چمن زار که در اصطلاح اولنگ گفته می‌شده و ییلاقات مفرح در گذشته مورد توجه فرمانروایان و پادشاهان زیادی بوده است چنان که آثار تاریخی به دست آمده در منطقه و انواع سفالینه‌های حاصل ازکاوش‌های تپه‌های باستانی غیاث آباد موید آن است.

ظرفیت‌های بی‌نظیر گردشگری

ظرفیت‌های رادکان را می‌توان در دو محور آثار تاریخی و باستانی و طبیعی بررسی کرد؛ ظرفیت‌های رادکان در محور و مقوله تاریخی به حدی زیاد است که می‌توان منطقه را به عنوان یک "شهر موزه" تعریف و تبیین کرد، در عرصه طبیعی هم برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی، مجاورت ارتفاعات هزارمسجد، جریان دائمی رودخانه موسوم به" درزاب" و مجاورت آن با منطقه" بهمن جان" و نیز آبشار زیبای" اخلمد "که به عنوان" بهشت خراسان" شناخته می‌شود، چنان جذابیتی به منطقه داده که خود به تنهایی برای شکوفایی و تبدیل آن به قطب گردشگری منطقه کافی است، اما این ظرفیت با برخورداری منطقه رادکان از اماکن تاریخی و باستانی دوچندان می‌شود. منطقه رادکان به عنوان یکی از چهار شهر قدیم خراسان برخوردار از آثار متعدد باستانی ثبت شده در آثار ملی یا در شرف ثبت است.

برج رادکان یا همان میل رادکان در سه کیلومتری شرق رادکان فعلی و به عبارتی در منطقه رادکان قدیم و در جوار تپه باستانی روستای غیاث آباد واقع است. این سازه شگفت‌انگیز یکی از مفاخر معماری و مهندسی گذشته ایران زمین و از عجایب علوم و فنون ایرانیان قدیم است که چه بسا هنوز بسیاری از شگفتی‌های آن ناشناخته مانده است. درخصوص کاربری برج فرضیات مختلفی مطرح است.

 

میل رادکان مقبره یکی از حکام مغول خراسان قدیم بوده و در سال ۶۸۰ هجری قمری در ابتدای سلطه مغول هنگامی که رادکان پایتخت خراسان بوده ساخته شده است، اما مطالعات چندین ساله یک محقق در دهه گذشته این فرضیات را رد و این برج شگفت‌انگیز را به دلایل مختلف فنی و معماری و تاریخی" برج رصدخانه" معرفی و اثبات می‌کند. مهندس منوچهر آرین کاربری این برج منحصر به فرد را فعالیت‌های نجومی، تعیین زمان تحویل سال، فصل ها، ماه‌ها و روز‌ها و حتی یک ساعت خورشیدی بزرگ که به دست گروه نجومی "خواجه نصیرالدین توسی "و همزمان و در راستای احداث رصدخانه مراغه است، می‌داند.

 

معمار بنا، دو دیوار موازی از ۱۲ دیوار اولیه این برج را در راستای نصف‌النهار ساخته است؛ جهت و راستای در‌ها هم در امتداد طلوع زمستان و غروب تابستان است.

"این سازه شگفت‌انگیز یکی از مفاخر معماری و مهندسی گذشته ایران زمین و از عجایب علوم و فنون ایرانیان قدیم است که چه بسا هنوز بسیاری از شگفتی‌های آن ناشناخته مانده است"جایی در پهنه برج که می‌توان با توجه به آن‌ها چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را تعیین کرد. در حقیقت این در‌ها طوری تعبیه شده‌اند که پس از حرکت ۶۰درجه‌ای خورشید در افق، نور خورشید از دو در می‌گذرد و طلوع، آغاز زمستان و غروب، آغاز تابستان در افق برج دیده می‌شود.

 

ارتفاع آن ۳۵ متر، قطر داخلی‌اش ۱۴ متر و قطر خارجی‌اش ۲۰ متر است، منظر بیرونی بنا تا ارتفاع ۲٫۵ متری به شکل ۱۲ ضلعی و از آن جا تا زیر گنبد به صورت ۳۶ ترک نیم ستونی ساخته شده است. این اثر تاریخی در تاریخ ۱۵/۱۰/۱۳۱۰ با شماره ۱۴۶ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

 

در بقایای کتیبه بالای برج، بخشی از یک تاریخ مشاهده می‌شود؛ حمام رادکان مربوط به اوایل دوره قاجار است و مجاور روستای رادکان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۶ با شماره ۲۲۲۹۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. متاسفانه این حمام به شدت تخریب شده و مستلزم بازسازی و تحصیل حریم است. برج و بارو‌های تاریخی رادکان فعلی گفته می‌شود سومین یا چهارمین رادکان است که دارای ۱۶ برج بوده که فاصله هر کدام ۷۰ زرع، دور هر برج ۲۰ زرع و ارتفاع آن‌ها بین ۵ تا ۷ زرع بوده، بیرون حصارشهر هم خندقی بوده که عرض آن ۵ زرع و عمق آن ۴ زرع است، دو دروازه که یکی به مشرق و دیگری به مغرب راه داشته است.

این برج و بارو‌ها و دروازه‌های قدیم و حصار اطراف آن تا اوایل سلطنت پهلوی اول کامل پابرجا بوده، اما اکنون تنها قسمت‌هایی از دیوار حصار و برخی برج‌ها در میان رادکان و برخی مزارع باقی مانده است.

انتهای پیام//م‌.ب