بررسی نوآوری‌های غزل دهه هفتاد در شیراز

نشست نقد و بررسی نوآوری‌های غزل در دهه هفتاد در  دو نشست پیاپی محفل شعر حوزه هنری استان فارس برگزار شد.

هاشم کرونی، شاعر و منتقد در این نشست به بررسی سیر تاریخی تحولات دهه هفتاد و چگونگی تغییر در حوزه ادبیات کلاسیک ایران پرداخت.

او با اشاره به فضای اجتماعی آغاز دهه هفتاد اظهار کرد: ایران در آغاز  این دهه یکپارچه شور و تحول برای نوسازی و حرکت رو به جلو بود و این مسئله علاوه بر حوزه‌های اقتصادی و عمرانی، در عرصه فرهنگ و هنر نیز مشهود بود.

کرونی گفت: به طور کلی ادبیات ایران در دو عرصه شعر کلاسیک و شعر نو هر کدام شاهد فعالیت دو گرایش کلی بود. نخست شاخه محافظه‌کار که خواهان حفظ وضعیت موجود ادبی بود و دیگر شاخه تحول‌خواه و آوانگارد که به دنبال تجربه‌های متفاوت و رو به جلو بود.

این شاعر و منتقد ادبی ادامه داد: در حوزه شعر نو این تحول‌خواهی به جریان موسوم به شعر دهه ۷۰ منتهی شد که بدنه اصلی آن شاگردان کارگاه دکتر براهنی و در پی ارائه تجربه‌هایی از شعر گفتن در وضعیت پسامدرن بودند که عمدتاً به تجربه‌های متفاوت در عرصه زبان انجامید.

او با اشاره به تجربه‌های متفاوت غزلسرایی در دهه‌های قبل اظهار کرد: گرچه شاعران مختلفی در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ سعی در ارائه تجربه‌های متفاوت در غزل داشتند اما شاید یکی از شکل یافته‌ترین تجربه‌ها از آن منوچهر نیستانی بود که انتشار مجموعه‌ای از شعرهای او با نام دو با مانع در سال ۱۳۶۹ سبب توجه شاعران دهه هفتاد به وی شد.

کرونی گفت: غزل‌های نئوکلاسیک حسین منزوی، بهبهانی و محمد علی بهمنی هر کدام دریچه‌ای تازه به نوآوری شدند که در تغییر نگاه شاعران دهه هفتاد موثر بود به همین دلیل در نیمه اول این دهه با وجود فقدان وسایل ارتباطی امروز گروه‌های مختلفی از شاعران در استان‌های مختلف تجربه‌هایی نزدیک به هم ارائه دادند.

او گفت: محمد سعید میرزایی در کرمانشاه و سپس در کرج،  علی نسیمی هاشم کرونی و مجتبی صادقی و گروهی دیگر از شاعران در شیراز و مرودشت فارس، مجید معارف وند، هادی خوانساری و نام‌های اشنای دیگری در کرج همراه با چهره‌های جدی شعر خراسان، اصفهان و گیلان و تعداد قابل توجهی شاعر دیگر که مجال نام بردن از همه آن‌ها فراهم نیست در این تجربه سهیم بودند.

شاعر مجموعه بی دهان بی الفبا گفت: این شاعران بدون نقشه قبلی و طرح و برنامه پیش‌بینی، در مقطع زمانی مشخصی تجربه‌های مشخص داشتند که بسیار به هم نزدیک بود و این نبود مگر نیاز زمانه به تحول که چنین همگرایی را سبب شد.

او گفت: امروز با گذشت سال‌ها از آن دهه، وقتی به مرور آن روزها می‌پردازیم متوجه می‌شویم این تحول محصول نیاز زمانه و سفارش جامعه بود به همین سبب مورد استقبال قرار گرفت و به زودی همه شهرها و استان‌ها و فضای ادبیات کلاسیک و حتی شاعران شعر نو را متوجه خویش کرد.

کرونی با اشاره به ایستا نبودن زمانه و ادامه حرکت گفت: البته نه همه آن شاعران به این جریان وفادار مانده و این مسیر را ادامه دادند و نه همه آنها که ادامه دادند رنگ ماندگاری گرفتند و شاید چکیده همه آن تجربه‌ها و مهم‌ترین دستاورد دهه هفتاد آثار و نظرات محمد سعید میرزایی و غزل فرم باشد.

او گفت: برخی از آن شاعران مانند میرزایی و نسیمی نگاه تئوریک به کار خویش داشتند این رویه در دهه ۸۰ و تجربه موسوم به غزل پست مدرن مسیر دیگری در پیش رفت اما بعد تئوریک و ارائه نظریه در این جریان تقویت شد و آن جریان ساختار گروهی و همگرایی بیشتری داشتند که  ان‌شاءالله در بررسی شعر دهه هشتاد به آن خواهیم پرداخت.

یادآور می‌شود، سلسله جلسات تاریخ تحلیلی شعر امروز در عصر انقلاب اسلامی سلسله مباحثی است که از سوی هاشم کرونی در نشست‌های هفتگی محفل شعر حوزه هنری فارس ارائه شده که از دهه ۵۰  آغاز شده و قرار است تا پایان دهه ۹۰ را در بر گیرد.