همه آنچه درباره «ویروس کرونا» و «کووید19» لازم است بدانیم/ از منشا ویروس و مکانیزم عمل آن تا درمان بیماری و میزان مرگ و میر ناشی از ابتلا به آن

سخنگوی سابق نیروی انتظامی و مشاور فرمانده ناجا که علاوه بر نظامی‌گری، پزشک نیز هست، توصیه‌هایی را بر رفع استرس ناشی از کرونا و ایام خانه نشینی ارائه و تاکید کرد که جز از سرِ ضرورت از خانه خارج نشویم.

به گزارش «تابناک»، سردار دکتر سعید منتظرالمهدی با اشاره به همه گیری کرونا در جهان گفت: مدتی است که در اقصی نقاط کشورِ پهناورمان، همانند هر جای دیگرِ جهان، با مهمانِ ناخوانده و نفرت انگیزی به نام "کووید ۱۹" رو به رو شده‌ایم که تمام اقشار جامعه آن را تهدید و خطری برای سلامت خود می‌دانند. جدید بودن این ویروس باعث شده که دانش علمی و اطلاعات پزشکیِ پیرامونِ ماهیت آن اندک باشد.     اظهاراتی که با ارائه توضیحاتی مفصل در خصوص این بیماری، ویروس پدید آورنده آن، راههای مقابله با ویروس نوپدید و همچنین گذران ایام قرنطینه خانگی همراه شد. توصیه‌هایی که در قالب پرسش و پاسخ‌ مفصل با سردار پیش روی شماست:

آقای دکتر اصلا کرونا چیست و از کجا آمده است؟

‌
به نام ایزد منان، شفادهنده‌ نفوس. ویروس کرونا (دارای تاج) جزو ویروس‌های شایع در جامعه می‌باشد و از سال ۱۹۶۰ شناسایی شد.

"جدید بودن این ویروس باعث شده که دانش علمی و اطلاعات پزشکیِ پیرامونِ ماهیت آن اندک باشد"بیشتر ما با آن سر کار داشته و داریم و بخشی از ویروس‌های سرماخوردگی، همین کرونا ویروس‌ها می‌باشند که به راحتی با آن‌ها کنار آمدیم، اما چهار نوع از این ویروس‌ها کمی جنسشان خراب است و شیشه خورده دارند؛ از جمله "سارس" (بیماری حاد تنفسی) در سال ۲۰۰۲، و "مرس" در سال ۲۰۱۲ و این آخری هم در سال ۲۰۱۹ در چین بود (همین کرونای خودمان).

آیا همه به این بیماری مبتلا می‌شویم؟

اساسا وقتی یک بیماری پاندمی (جهانی) می‌شود، بخش اعظمی از افراد جامعه با آن مواجه می‌شوند، و در یک بازه‌ زمانی تعدادی به آن مبتلا می‌شوند که البته تعداد زیادی از مبتلایان علامت خاصی ندارند و برخی با علائم یک بیماری ویروسیِ ضعیف مثل سرما خوردگی و... قصه را تمام می‌کنند (ناقلین خاموش) و سپس واکسینه می‌شوند.

پس نیاز به پیشگیری نیست؟!

اتفاقا باید پیشگیری کنیم، برای مدیریت زمان و مکان تا سیستم‌های بهداشتی به راحتی بتوانند سرویس دهی کنند و دوران بحرانی تمام شود، علی الخصوص برای سالمندان و افراد با ریسک بالا (فشارخون، دیابت، ناراحتی‌ قلبی...) در واقع اگر به یک باره همه مبتلا شوند، دیگر سیستم‌های درمانی نمی‌توانند پاسخگو باشند و مشکلات غیرقابل جبرانی پیش می‌آید.

مهمترین علائم بیماری چیست؟

علائم طیف وسیعی دارند و بازی این ویروس کمی متفاوت است، اما شاه علامت‌های افراد مبتلا عبارتند از:

۱) تب پایدار بیش از ۳۸ درجه
۲) سرفه‌های مدام، آن هم از نوع خشک
۳) تنگی نفس

تنگی نفس یعنی چی؟

یعنی تعداد تنفس که درحالت عادی بین ۱۲ تا ۲۰ بار در دقیقه است تند و بیشتر از ۲۴ بار در دقیقه می‌شود و فرد در حالت عادی با کمترین فعالیت نفس کم بیاورد.

علائم عمومی دیگر این بیماری چیست؟

بدن درد، لرز و عرق شبانه و گا‌هی مشکلات گوارشی و سردرد هم می‌تواند همراه باشد که البته این‌ها علائم عمومی هستند و حتی با یک سرماخوردگی و آنفولانزا هم می‌تواند بروز کند؛ منظورم این است که با یک بدن درد و کمی مشکلات گوارشی سریع فکر نکنیم " کرونا " گرفته‌ایم.

پس چگونه متوجه شویم کرونا گرفتیم؟ چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟ آیا حتما باید تست کرونا بدهیم؟

اگرتب بالای ۳۸ درجه وتنگی نفس داشتیم وحال عمومی مان خوب نبود به پزشک مراجه می‌کنیم. پزشک ابتدا درجه تب و میزان سطح اکسیژن خون شما را با پالس اکسیمتر (دستگاه انگشتی) چک می‌کند؛ اگر تب بالا باشد و میزان اکسیژن شما کمتر از ۹۲ باشد، برای شما عکس ریه یا CT اسکن ریه بهمراه یک آزمایش ساده‌ خون درخواست می‌کند. چنانچه در ریه‌ شما علائمی (اینفیلتراسیون) دیده شود و همچنین در آزمایش خون اندکس‌های خون تغییر کرده باشد (مثلا CRP و LDH ویا PT و...

بالا رفته باشد و میزان لنفوسیت‌های خون کاهش پیدا کرده باشد) با شک بالینی به کرونا درصورت نیاز ازشما تست کرونا هم می‌گیرند.

پس تست کرونا برای همه لازم نیست؟

نخیر لازم نیست. خیلی وقت‌ها با عکس و سی تی اسکن ریه و آزمایش می‌شود تشخیص داد و درمان را شروع می‌کنند.

چه مدتی طول می‌کشد تا تست کرونا انجام شود؟

گرفتن نمونه که چند دقیقه بیشترطول نمی‌کشد، لیکن از زمانی که نمونه به دست آزمایشگاه برسد و در داخل کیت بررسی (pcr) شود، حدود ۷ ساعت زمان نیاز است که نتیجه مشخص شود.

آیا ممکن است نتیجه تست کرونا غلط باشد؟

اصولا اگر مثبت باشد دقیق است (مگر در طی آزمایش و فرایند انتقال به آزمایشگاه آلوده شود که بسیار نادر است)، ولی اگر منفی باشد احتمال کاذب بودن آن تا درصدی هست.

انجام تست کرونا ابتلای قبلی به این بیماری را مشخص می‌کند؟

نخیر مشخص نمی‌کند.

آیاهمه‌ی مبتلایان باید دربیمارستان بستری شوند؟

خیر بخش اعظمی ازمبتلایان (۸۰%) با علامت خفیف و بدون علامت هستند، نیاز به کار خاصی به جز قرنطینه‌ خانگی و استراحت و تغذیه‌ مناسب ندارند و درصورت نیاز دارو‌های لازم را در منزل دریافت می‌کنند و صرفا آن افرادی که علائم حاد تنفسی و نیاز به مراقبت ویژه دارند در بیمارستان بستری می‌شوند.

چه دارو‌هایی برای مبتلایان تجویز می‌شود؟

در حال حاضر هیدروکسی کلروکین ۲۰۰ میلی است که بنابر نیاز به مدت ۵ روز یا بیشتر، تجویز می‌شود که هر ۱۲ ساعت استفاده می‌شود و قرص جوشان ACC نیز مفید است. برای کسانی که حالشان بدتر باشد، با تشخیص پزشک از داروی "تامیفلو " و در ادامه از داروی "کلترا " که یک آنتی اچ آی وی است و...

"    اظهاراتی که با ارائه توضیحاتی مفصل در خصوص این بیماری، ویروس پدید آورنده آن، راههای مقابله با ویروس نوپدید و همچنین گذران ایام قرنطینه خانگی همراه شد"استفاده می‌شود.

لازم بذکر است افراد مبتلا به کرونا در صورت درد بدن یا سردرد صرفا از مسکن استامینوفن ۵۰۰ استفاده کنند، چرا اینکه دیگر دارو‌های مسکن از جمله بروفن، ژلوفن و... تداخلاتی ایجاد می‌کند.

آیا داروی هیدروکسی کلروکین عوارض دارد؟

عوارض خاصی برای استفاده‌ محدود ندارد و برای کاهش عوارض گوارشی توصیه می‌شود دارو را بعد از غذا یا همراه یک لیوان شیر میل کنند.

آیا ویتامین‌ها هم موثرند؟

استفاده از ویتامین دی (vit - D/ ۵۰۰۰۰ واحد) هفته‌ای یکعدد بمدت ۴هفته (همه اعضای خانواده میل کنند) حتما موثر است، اماویتامین‌های دیگر ازجمله ویتامین E و C و Zn و  هم موثرهستند و علی القاعده از طریق تغذیه سالم و مناسب تامین می‌شود.

چه بخوریم و چه نخوریم تا ایمن باشیم؟

یک غذای متعادل همیشگی که چرب و پر نمک نباشد. باید درخوردن شیرینی جات و نوشیدنی‌های شیرین و صناعی وسواس بخرج دهیم و از مصرف فست فود‌ها پرهیز کنیم؛ سبزیجات، سالاد و میوه‌ها را جزء اصلی وعده‌های غذاییمان قراردهیم، از حبوبات و سبوس در رژیم غذاییمان غافل نشویم، از غذا‌های حاوی کلسیم و تخم مرغ به اندازه استفاده کنیم و غذاهارا کاملا بپزیم و نیم پخت نباشد.

دریک جمله پرخوری و درهم خوری نکنیم و غذا را خوب بجویم و صدالبته مایعات فراوان مخصوصا مایعات گرم استفاده کنیم تا حدی که ادرار بی رنگ شود.

بیمارانی که درخانه قرنطینه می‌شوند، چه مدت باید درخانه بمانند و بعد ازچه زمانی بیماری قابل انتقال نیست؟

بیماران می‌بایست ازشروع درمان بمدت ۲هفته درمنزل بمانند و پس از ۲هفته اگر هیچ علائمی نداشته باشند اصولا بیماری قابل سرایت نیست و واکسینه شده‌اند لیکن بهتر است تاپایان حضورِ این ویروس در کشور مسائل بهداشتی را مثل دیگر افراد سالم رعایت نمایند. یادمان باشد اگر بیماران ۵ تا۶ روز بتوانند ویروس را مدیریت کنند ایمنی بدن قوی شده و حریف ویروس شده اند.

چنانچه کسی یکبار مبتلا شود و خوب گردد احتمال دارد دوباره کرونا بگیرد؟

تا الان براساس گزارش‌ها و مطالعات و تحقیقات انجام شده اگر کسی این بیماری را بگیرد و بهبودی پیداکند (چه با دارو چه بدون دارو) در مقابل بیماری واکسینه شده است و انشالله دیگر مبتلا نمی‌شود.

آیا مبتلایان که در خانه قرنطینه هستند می‌توانند ورزش کنند؟

بله تا حدی که دچار تنگی نفس نشوند خیلی هم خوب است البته ورزش و نرمش سبک و هوازی برای زمان محدود

بیماران چه وقت مطمئن شوند خوب شدند، آیا باید حتما آزمایش دهند؟   اصولا پس از ۲هفته درمان و رفع علائم، خوب می‌شوند و در شرایط کنونی نیاز به عکس و آزمایش مجدد نمی‌باشد مگر در مواقع خاص.

اگر بیماران بخواهند مطمئن شوند که خوب شدند چه آزمایش‌هایی باید بدهند؟

با انجام آزمایش مجدد PCR (۲ مرتبه با فاصله ۲۴ساعت) و یا انجام سی تی اسکن و صد البته روی نتیجه سی تی اسکن می‌شود قسم خورد!

راه‌های ساده و مهم پیشگیری چیست و ویروس چقدر روی بدن دوام می‌آورد؟

بهترین کار شستن دستها بمدت ۲۰ ثانیه با آب گرم و صابون است و عدم تماس دست کثیف با چشم‌ها و بینی و دهان و گوش (منطقه T) که ویروس‌ها ازهمین طریق قابل سرایت هستند.

ویروس کرونا از پوست سالم عبور نمی‌کند و بیشتر از ۱۰ دقیقه روی پوست دوام نمی‌آورد وبرای فعالیتش نیاز دارد که وارد بدن فرد زنده شود.

روی لباس‌ها هم زیاد دوام نمی‌آورد و بهتراست اگر درجای مشکوک به ویروس کرونا تردد داشتیم لباس‌ها را در یک محل مجزا دربیاوریم و البته گرما و شوفاژ و نورخورشید هم باعث ازبین رفتن آن از روی لباس می‌شود. در موقع شست‌وشوی لباس‌ها بهتراست با دمای ۶۰درجه شست‌وشو داده شود تا ویروس کاملا ازبین برود.   همچنین مدام دهانمان مرطوب باشد و برای اینکار بهترین چیز مایعات گرم است. همچنین بهتر است نفس کشیدن دیافراگمی را تمرین کنیم (برای افزایش ظرفیت ریه و سلامتی بدن). یادمان باشد ویروس‌ها ازطریق هوا (air born) منتقل نمی‌شوند (ناچیز توسط آئروسل‌های موجود درهوا قابل انتقال است، ولی بیماری‌زا نیست)   ویروس از طریق قطرات تنفس و سرفه و عطسه (Dropling) در یک محدوده چندمتری قابل سرایت است، وزن ویروس زیاد است (۴۰۰- ۵۰۰نانومتر) و به سرعت به طرف پایین می‌آید و روی سطوح می‌نشیند (کف کفش‌ها یکی از محل‌های انتقال است).

آیاهمه نیاز به ماسک دارند؟

افرادی که بیماری کرونا دارند و کسانی که علائم سرماخوردگی و تنفسی ولو خفیف دارند حتما باید ماسک بزنند.

"توصیه‌هایی که در قالب پرسش و پاسخ‌ مفصل با سردار پیش روی شماست: آقای دکتر اصلا کرونا چیست و از کجا آمده است؟‌به نام ایزد منان، شفادهنده‌ نفوس"ماسک از انتقال بیماری به دیگران تاحد زیادی ممانعت می‌کند، ولی افراد سالم ضرورتی به زدن ماسک ندارند مگر در جا‌های شلوغ و پرازدحام.

بهترین مواد برای ضدعفونی چیست؟

بهترین مواد همان آب و صابون (موادشوینده) است. الکل ۷۵ درصد هم ایده آل است (الکل ۹۵درصد زیاد مناسب نیست، چون زود می‌پرد و دوام ندارد وبهتراست الکل ۹۵درصد را به میزان ۳/۴ الکل و ۱/۴ آب جوشیده سرد شده مخلوط تا الکل ۷۵درصد بدست آید). یادمان باشد فقط الکل طبی مفید است (اتانول که بی رنگ است) و الکل صنعتی (متانول که رنگی است) نباید استفاده شود و مضر است.

از وایتکس هم به میزان یک به صد می‌شود استفاده کرد و در طی ۲۴ ساعت از آن استفاده شود. برای پیشگیری ازخشکی و زخم شدن دست‌ها از وازلین استفاده کنید.

آیاکودکان هم مبتلا می‌شوند و برایشان خطرناک است؟

بله مبتلا می‌شوند، ولی اساسا بچه‌ها اگر بگیرند از پَسش برمی‌آیند و کمتر دچار مشکل می‌شوند، ولی بهرحال آنها هم درمعرض هستند و باید مراقبت کنند و آنان ناقلین خوبی هستند. نوزادان و کودکان زیر ۱۰ سال به احتمال زیاد التهاب شدید در بدنشان بوجود نمی‌آید.

آیا ازمادر به جنین منتقل می‌شود؟

خیر، تابحال که منتقل نشده است.

چرا ویروس ریه را درگیر می‌کند؟

گیرنده‌های ACE ۲ که در سیستم آنژیوتانسیون نقش بازی می‌کنند به مقدار زیادی در ریه و همچنین در قلب وجود دارد و ویروس کرونا با آن باند می‌شود.

البته ریه هم "جای خُنک و خوش آب وهوایی" است! آنهم انتهای ریه!   بالاخره کی این ویروس از بین می‌رود؟

بر اساس مطالعات انجام شده ویروس کرونا به گرما حساس است و با گرم شدن هوا حتما از میزان سرایت آن کاسته می‌شود، اما اینکه کامل از بین برود، الله اعلم! پس باید با رعایت کامل اصول بهداشتی چرخه انتقال را قطع کرد.

آیا مردان بیشتر مبتلا و درگیر بیماری می‌شوند؟

زنان و مردان و کودکان بصورت یکسان در معرض هستند لیکن سیستم ایمنی زنان بهتر پاسخ می‌دهد و حافظه ایمنی زنان بهتر از مردان است، برخی هم علت را به مقدار هورمون زنانه "استروژن" که درسیستم ایمنی نقش دارد مرتبط می‌دانند و البته کروموزم x نیز حائز اهمیت است که زنان کروموزمشان XX است ومردان Xy. مردان نیز بیشتر دچار استرس کاری و کم خوابی و مشکلات هستند که خود در ضعف سیستم ایمنی موثر است.

برخی می‌گویند سیگار و قلیان از کرونا پیشگیری می‌کند؛ درست است؟

قطعا درست نیست! استعمال سیگار و قلیان باعث تخریب بافت ریه می‌شود و اساسا تدخین دخانیات به هرشکل و نوعی زمینه ساز بروز بیماری‌های شدید می‌شود.

آیا ازطریق آب و نان و مواد غذایی قابل سرایت است؟

از طریق آب شرب خانگی منتقل نمی‌شود، چون باندازه کافی ضدعفونی می‌شود. نان هم بعد از درآمدن از تنور و تا انتقال به منزل احتمال آلودگی از طریق افراد مبتلا دارد و بهتر است نان و غذا‌ها را قبل از تناول گرم نمایید.

آجیل شب عید چطور؟

اگر آجیل برای مدتی درخانه مانده باشد ویروس آن ازبین می‌رود، ولی بهتراست قبل از استفاده حرارت حدود ۴۰ درجه (در فر یا ماکروفر) داده شوند. شکلاتها را نیز می‌توان پوست روی آن را با الکل ضدعفونی کرد.

چند درصد احتمال مرگ و میر در مبتلایان به کرونا هست؟ لطفا صریح و روشن توضیح دهید.

آمار‌ها حکایت از آن دارد که دربین افراد مبتلا هشتاد درصدشان بیماری خفیفی دارند و حتی شاید علائم خاصی هم نداشته باشند و البته اینان می‌توانند بیماری را منتقل کنند. ۱۵ درصد افراد مبتلا علایم شدیدتری دارند و ۵ درصد این افراد بیماریشان آنقدر شدید است که دچار وضعیت بحرانی می‌شوند و کمتر از نیمی از این پنج درصد جان خودشان را از دست می‌دهند.

علت فوت این افراد چیست؟

در واقع جنگ سیستم ایمنی بدن با ویروس است و اگربدن نتواند حریف ویروس شود (که احتمالش بسیار کم است) آنگاه ویروس موجب صدمه به ریه و تخریب آلوئول‌ها (کیسه‌های هوایی) می‌شود و در نتیجه نفس کشیدن کمی سخت می‌شود که در ادامه سیستم ایمنی بدن با فراخوان همه سربازانش (ماکروفاژ‌ها، منوسیت‌ها، لنفوسیت‌ها و همچنین تولید گلبول‌های سفید جدید از طریق مغز استخوان) تلاشش را بیشتر می‌کند تا ویروس را از پای درآورد و التهاب بیشتر و نفس کشیدن سخت تر می‌شود.

"ویروس کرونا (دارای تاج) جزو ویروس‌های شایع در جامعه می‌باشد و از سال ۱۹۶۰ شناسایی شد"در ادامه‌ این جنگ، رگ‌های خونی در ریه آسیب می‌بینند و مایعات از داخل رگ‌های خونی بیرون و کیسه‌های هوایی پر از مایع می‌شود و عملکرد ریه مختل می‌شود؛ در این حالت سرعت تنفس تند و بیشتر از ۳۰ مرتبه در دقیقه می‌شود (طبیعی آن بین ۱۲تا۲۰ بار است) و در این زمان نیاز به اکسیژن خالص می‌باشد و اگر مداخلات درمانی بموقع و پاسخگو نباشد دیگر اعضاء بدن از جمله کلیه‌ها با مشکل مواجه شده و در انتها بیمار را از پای درمی‌آورد، ولی باید به بدنمان اعتماد کنیم و با مداخلات به موقع درمانی مشکل را حل کنیم به همین جهت آمار مرگ و میر بسیار کم است.

آیا احتمال فوت جوانان هم هست یا صرفا افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند و مسن هستند درگیر می‌شوند؟

بله متاسفانه آماری در دست هست که معدودی از جوانان (بسیاراندک) مبتلا به کرونا جان خودشان را از دست داده اند، اما این جوانان برخی ویژگی‌هایی از جمله:
۱- استعمال دخانیات داشتند و مدت زیادی سیگار و... می‌کشیدند
۲- پراسترس و اضطرابی بودند
۳- دارای کار زیاد و طاقت فرسا و همچنین کم خوابی و خستگی مفرط بودند

آیا ازطریق رابطه جنسی هم منتقل می‌شود؟   اساسا از طریق ادرار و مایع منی منتقل نمی‌شود و شواهدی در این خصوص در دست نیست، لیکن از طریق تنفس نزدیک و آب دهان قابل انتقال است.   و سخن پایانی؟

این ویروس بطور کامل شناخته شده نیست و این اطلاعات براساس موارد مشابه بیماری «سارس» و همچنین تحقیقات و مطالعات دراین زمینه و یافته‌های جدید از بیماران اخیر درچین و دنیا بوده است و باید تا پایان بازی ویروس منتظر ماند. فلذا بهترین کار پیشگیری و رعایت اصول بهداشتی و توسل و توکل بر ذات اقدس الهی تا قطع چرخه کامل سرایت بیماری است.  .