سینماتوکرونا در روزگار بلاتکلیفی؛ سالن‌های سینما باید باز شوند یا نه؟

آفتاب‌‌نیوز :

هفته گذشته دفتر نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی ضوابطی را برای بازگشایی سالن‌های سینما تهیه و در سایت رسمی این سازمان منتشر کرد که اعلام این ضوابط پانزده‌گانه با واکنش‌های منفی و متفاوت اهالی سینما مواجه شد. ما در گزارش پیش‌رو نظر تعدادی از اهالی سینما را جویا شدیم و از آنها سوال پرسیدیم که در شرایط فعلی آیا می‌توان به بازگشایی سالن سینما امیدوار بود؟

امیدواری به استقبال مخاطب از سینما

حبیب اسماعیلی تهیه‌کننده، پخش‌کننده سینما و مدیرعامل رسانه فیلمسازان با اشاره به اینکه مهم‌ترین مساله‌ای که باید در بازگشایی سالن‌های سینما مدنظر قرار بگیرد بحث سلامتی مردم است توضیح می‌دهد که در حال حاضر بسیاری از مشاغلی که ظرف یکی، دو ماه گذشته بازارشان کساد شده بود و از رونق افتاده بودند با رعایت کلیه پروتکل‌های بهداشتی دوباره شروع به کار کردند و به نظر می‌آید در شرایط فعلی می‌توانیم با رعایت کلیه قوانین بهداشتی با بیماری و ویروس کرونا کنار بیاییم و ضمن از سر گرفتن فعالیت‌های جاری این خطر را از خود دور نگاه داریم.

به گفته این تهیه‌کننده آنچه در حال حاضر در جامعه دیده می‌شود این است که فعالیت‌های روزمره بسیاری از صنوف و مشاغل از سر گرفته شده است، از مراکز تجاری گرفته تا پارک‌ها و... حمل و نقل عمومی کشور هم رفته رفته به شرایط عادی خود باز می‌گردد و مردم به آرامی فعالیت‌های اقتصادی خود را شروع می‌کنند.

فقط این وسط چگونگی فعالیت مراکز هنری همچون سینما، تئاتر یا موسیقی است که با اما و اگرهایی همراه است و ضروری است که به این بخش از فعالیت‌های جاری جامعه که به هنرمندان مربوط است توجه ویژه‌ای صورت گیرد.

از نظر حیبب اسماعیلی اینکه سینما با بازگشایی سالن‌ها می‌تواند به امرار معاش خود ادامه دهد یا ندهد یا اساسا می‌تواند مخاطبی را مجذوب سالن‌های سینما کند یا خیر بحث مجزایی است اما در حال حاضر آنچه که نمود و اهمیت بیشتری دارد افتتاح مجدد سالن‌های سینما بعد از چند ماه تعطیلی است. او در عین حال این نکته را هم یادآوری می‌کند که مردم این روزها به‌شدت از شیوع بیماری کرونا نگرانند و همانطور که در شهر می‌بینید، بازگشایی بسیاری از مراکز تجاری یا پارک‌ها باعث نشده که آنها به خریدهای غیر ضروری روی بیاورند و تجمع‌های غیرمنطقی در شهر داشته باشند. بنابراین این امیدواری وجود دارد که از بازگشایی سالن‌های سینما با رعایت کلیه ضوابط اجتماعی استقبال کنند.

او در بخش دیگری از صحبت خود به لطماتی که تعطیلی سه ماه بر سینما وارد می‌کند می‌پردازد و اشاره می‌کند به بیکاری افراد زیادی از جامعه؛ از کارگر روزمرد گرفته تا مشاغل دیگر.

"اگر فرض را بر این بگیریم که سینماها عید فطر هم باز می‌شوند قریب به سه ماه می‌شود که در سالن‌های سینما بسته است و این رکود از جنبه‌های گوناگون به سینما آسیب وارد می‌کند"او می‌گوید: «این مساله پیامدهای جبران‌ناپذیر اقتصادی به همراه دارد. اگر فرض را بر این بگیریم که سینماها عید فطر هم باز می‌شوند قریب به سه ماه می‌شود که در سالن‌های سینما بسته است و این رکود از جنبه‌های گوناگون به سینما آسیب وارد می‌کند. به عقیده من با رعایت کلیه قوانین بهداشتی و با نمایش و اکران فیلم‌های خوب و باکیفیت می‌توان به بازگشایی سالن‌های سینما امیدوار بود.» اسماعیلی آرزو می‌کند به زودی سایه این بیماری هولناک کم شود تا خیال مردم آسوده شود و بتوانند دوباره در امور زندگی خود تصمیم بگیرند.

مردم از خودشان مراقبت می‌کنند

اما سعید خانی تهیه‌کننده سینما عقیده دیگری دارد. او می‌گوید: «به نظر من آنهایی که موافق بازگشایی سالن‌های سینما نیستند افرادی هستند که نفعی از این موضوع نمی‌برند و چیزی عایدشان نمی‌شود و به حیات سینما فکر نمی‌کنند.»

مدیرعامل خانه فیلم همچنین با اشاره به اینکه دولت دغدغه هنر ندارد، تاکید می‌کند که سینما بیشتر از این نمی‌تواند تاوان بدهد: «حتی اگر در نظر بگیریم که عید فطر هم سینماها باز شوند، سال آینده در اکران فیلم با مشکل مواجه می‌شویم.»

تهیه‌کننده «لونه زنبور» و «ارادتمند؛ نازنین بهاره و تینا» با اشاره به این موضوع که اگر هفته آینده کشور با پیک بیماری کرونا مواجه نشود، می‌توان به بهبود روند فعالیت‌های اقتصادی امیدوار بود، می‌گوید: «قطعا سلامتی مردم باید در اولویت همه فعالیت‌های جاری قرار بگیرد اما اگر فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت شود و سینماها خود را ملزم به رعایت نکات بهداشتی بدانند، حضور مخاطبان در سالن‌های سینما هم با مشکل خاصی همراه نخواهد بود چراکه بازگشایی سالن‌های سینما یا تئاتر و به تبع آن تماشای فیلم برای روحیه مردم هم خوب است و باعث انبساط خاطرشان می‌شود.»

خانی با بیان اینکه بازگشایی سالن‌های سینما در عید فطر بهترین زمان ممکن است، ما را به مشاهدات خود ارجاع می‌دهد و می‌گوید: «آنچه در میان مردم می‌بینیم این است که خودشان بسیار هوشمندانه از خطر بیماری کرونا آگاه هستند و قوانین بهداشتی را رعایت می‌کنند، در نتیجه نگران سلامتی خود هستند. پس با درنظر گرفتن این نکته قطعا در سینماها هم ملزم به رعایت بهداشت خواهند بود.»

با هر تجمعی که به انتقال بیماری منجر شود مخالفم

در همین زمینه نظر تینا پاکروان تهیه‌کننده، کارگردان و پخش‌کننده سینما را هم جویا شدیم و از او پرسیدیم که آیا موافق بازگشایی سالن‌های سینما در زمان عید فطر است یا خیر ؟ او می‌گوید «معتقدم ویروس کرونا جهان را با شرایط جدید و پیش‌بینی نشده‌ای مواجه کرده که نمی‌توان هیچ نظر ثابتی در این زمینه ارایه داد که امروز یا حتی فردا چه اتفاقی قرار است بیفتد.

از همین رو هرگونه نظری پیشنهادی صحبتی در لحظه قابل تغییر است و همه برنامه‌ها را دچار اشکال می‌کند.»

به گفته پاکروان در حال حاضر با اوج گرفتن دوباره رفت و آمد عمومی مردم در سطح شهر و افزایش حجم کاری آنها هیچ چشم‌انداز قابل پیش‌بینی وجود ندارد و حتی در لحظه ممکن است دوباره پاندومی بیماری کرونا بالا برود و مردم ناچار مجبور شوند در خانه بمانند: «نظر شخصی‌ام این است که من با قرار گرفتن مردم در سطح شهر به نحوی که باعث تشکیل اجتماع از سوی آنها شود و انتقال بیماری را در پی داشته باشد به‌شدت مخالفم.»

کارگردان فیلم «نیمه شب اتفاق افتاد» در خلال صحبتش این نکته را یادآوری می‌کند که ترس از شیوع بیماری کرونا آنقدر در جان مردم رخنه کرده که خودشان می‌ترسند و جرات نمی‌کنند به سینما یا تئاتر بروند و در حال حاضر هم فقط از سر اجبار به سر کار می‌روند: «شما در نظر بگیرید در چنین وضعیتی همیشه مراکز هنری اولین آسیب را می‌بینند و قربانی می‌شوند و همیشه در بحران‌ها و تلاطم‌ها ضرر سینما بیشتر است چون بسیار شکننده‌تر است و صنعت گرانی است. وقتی تولید در سینما جریان نداشته باشد و سالن‌های سینما در شرایط بحرانی قرار بگیرند و مجبور بشوند نیروهای خود را از دست بدهند، خسارت این ضرر به کل بدنه سینما وارد می‌شود. این روزها وضعیت کسانی که در سینما کار می‌کردند، از کارمندان سینما گرفته تا عوامل فیلم، بسیار وخیم است و متاسفانه سینما آنقدر درگیر حواشی و جنجال است که وضعیت بحرانی این آدم‌ها اصلا به چشم نمی‌آید.»

تهیه‌کننده فیلم «خانه کاغذی» همچنین به صحبت‌هایش اضافه می‌کند: اگر برای بازگشایی سینما در زمان عید فطر از سوی مسوولان سینما خیز برداشته شده از نظر من هیچ اشکالی وجود ندارد و من به عنوان یکی از اعضای سینما امیدوارم شرایطی مهیا شود که مخاطبان از تماشای فیلم‌ها در سینما استقبال کنند اما باز هم می‌گویم که این بیماری هیچ قابل پیش بینی نیست و هر لحظه ممکن است تمام تصمیمات دستخوش دگرگونی شود.

تصمیم غلطی که اجتناب‌ناپذیر است

به سراغ مهدی رحمانی کارگردان فیلم «کارت پرواز» «پنهان» و «برف» هم رفتیم. این کارگردان نظرش این است که باز کردن سینما در شرایط فعلی تصمیم غلطی است که غیر قابل اجتناب است. استدلال رحمانی این است که وقتی در حال حاضر همه‌چیز در کشور به حالت عادی در آمده و گردش چرخه زندگی مردم هم برقرار شده و هیچ گونه مسائل بهداشتی همچون فاصله‌گذاری اجتماعی در فعالیت‌ها رعایت نمی‌شود، بسته بودن سالن‌های سینما یا باز بودن آن چه فرقی به حال مردم دارد؟ از نظر او مشهود است که مردم کماکان در مترو یا دیگر اماکن عمومی یا سطح شهر بدون در نظر گرفتن نکات ایمنی حضور دارند؛ حالا نقش بازگشایی سینما یا تعطیلی آن این وسط چه می‌تواند باشد؟

او در توضیح بیشتر این مورد می‌گوید: « مسلم است که بحث بازگشایی سالن‌های سینما برای سلامتی مردم مضر است ولی وقتی دولتیان راهکاری برای کنترل وضعیت اقتصادی مردم ندارند و مردم اگر در خانه بمانند از نظر اقتصادی و معیشتی حمایت نمی‌شوند کاملا معلوم است که از خانه خارج می‌شوند تا به امور زندگی خود بپردازند.

"وقتی تولید در سینما جریان نداشته باشد و سالن‌های سینما در شرایط بحرانی قرار بگیرند و مجبور بشوند نیروهای خود را از دست بدهند، خسارت این ضرر به کل بدنه سینما وارد می‌شود"معتقدم حتی اگر دولت هم دستور به بازگشایی مشاغل و کسب وکار را نمی‌داد، باز مردم به سر کار می‌رفتند چون ناچا‌ر هستند خرج ومخارج زندگی خود را تامین کنند.»

او ادامه می‌دهد که بعضی سینماداران در این میان به این فکر می‌کنند که وقتی همه مردم بیرون هستند و همه مشاغل به کار و فعالیت می‌پردازند چرا آنها سالن‌های‌شان را باز نکنند و با خود می‌گویند که اگر مردم نگران سلامتی خود باشند به سینما نمی‌آیند. از طرف دیگر از آنجایی که دولت جور سینمادارها را نمی‌کشد می‌خواهد هر چه زودتر آنها را از سر خود باز کند تا بیشتر از این به جان‌شان غر نزنند و خسارت طلب نکنند. از این روست که می‌بینیم تصمیم، بازگشایی سالن‌های سینماست.»

کرونا در هیچ استانی کنترل نشده

بد ندیدیم در رابطه با چگونگی مقوله بازگشایی سالن‌های سینما نظر دکتر مصطفی جلالی‌فخر را جویا شویم که متخصص بیماری‌های داخلی و منتقد فیلم است. جلالی‌فخر در ابتدای صحبتش به این ‌نکته مهم اشاره کرد که کرونا در هیچ استانی، مهار نشده است و فقط در برخی شهرها شاهد موارد ابتلا و بدحالی و مرگ‌ومیر بوده‌ایم. او می‌گوید: «هرگونه رفتار شتابزده در افزایش مجاورت‌های اجتماعی، ممکن است باعث بروز پیک‌های غیرقابل پیش‌بینی بعدی شود.

به عنوان یکی از اعضای کادر درمانی کشور، تمدید تعطیلی‌ها و قرنطینه را به نفع ریشه‌کنی قاطعانه‌تر و زودتر کرونا می‌دانم اما واقعیت این است که منشورِ همه‌گیری اخیر به‌شدت چند وجهی است که در طول زمان، به وجوهِ آن اضافه می‌شود.» جلالی فخر می‌گوید: «ما با ویروس مخوفی روبه‌رو هستیم که مدام یافته‌های جدیدی درباره‌اش منتشر می‌شود و نشان می‌دهد، خیلی جدی‌تر از تصور ماست. با این وجود، دنیا هنوز نتوانسته اشراف جامعی به این بیماری پیدا کند و این تاجدار مرموز را به صورت کامل نمی‌شناسیم. حتی هنوز راهکار مواجهه تثبیت شده و مشترکی در دنیا در این باره شکل نگرفته است. در ایران هم شاهد تغییرات مکرری در نحوه بروز و علائم و اپیدمی ویروس بوده‌ایم. در حدی که الان نمی‌توانیم با قطعیت بگوییم‌ در نیمه دوم اردیبهشت، با چه شرایطی روبه‌رو خواهیم بود.

وی در ادامه می‌گوید: «مجوز بازگشایی سینماها از جانب مسوولان یک اقدام شتاب‌زده است که ضمانت اجرایی کافی ندارد.

"این کارگردان نظرش این است که باز کردن سینما در شرایط فعلی تصمیم غلطی است که غیر قابل اجتناب است"ضمن اینکه هر روز خبر جدیدی می‌رسد، از جمله خبری که الان خواندم و دال بر داوطلبانه بودن بازگشایی سینماها بود و برخلاف ظاهر سهل و ممتنعی که دارد، اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند و شرایط همین اکران نیم‌بند را شکننده‌تر و نامتعادل‌تر می‌کند و نشان‌ می‌دهد با استقبال خوبی هم روبه‌رو نشده است. واقعا چرا باید در شرایطی که تکلیف شیوع کرونا در نیمه دوم اردیبهشت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، در این باره تصمیم‌گیری شود. اگر قرار است درهای سالن‌های سینما از عیدفطر به روی مردم باز شود، باید در هفته منتهی به عیدفطر و بر اساس ارزیابی نهایی و همه‌جانبه باشد. چه بسا در آن زمان و در خردادماه، مجبور به تعطیلی و محدودیت‌های گسترده باشیم.» او به صحبت‌هایش اضافه می‌کند: «تهیه ضوابط و مقررات بازگشایی سینما از جانب مسوولان بیشتر برای آرام‌سازی روانی جامعه سینمایی نوشته شده تا هم آنها را امیدوار کند و هم این توپ سرگردان را به زمین خودشان بفرستد.»

داوطلبانه سینما را باز کنید

با این حال اواسط ظهر روز گذشته سازمان سینمایی تصمیم گرفت بازگشایی سالن‌های سینما مقوله‌ای داوطلبانه باشد . در ششمین جلسه کارگروهی که برای بررسی آسیب‌های کرونا در سینما باحضور نماینده انجمن سینماداران تشکیل شده، اعضای کارگروه ضمن بررسی ضوابط بازگشایی سالن‌های سینما جهت پیشنهاد به ستاد ملی مبارزه با کرونا مقرر کردند بازگشایی سینماها کاملا داوطلبانه است و همه سینماها ملزم به بازگشایی نیستند.

اعضای این کارگروه در این جلسه به این نتیجه رسیده‌اند که کمک‌هزینه‌ای از سوی سازمان سینمایی برای تهیه اقلام بهداشتی سینماها درنظر گرفته شود.