وهابیت ماده خام افراطی‌گری مذهبی را در دنیا تأمین می‌کند

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: حسن انصاری پژوهشگر حوزه تاریخ اسلامِ مؤسسه مطالعات پیشرفته پرینستون و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و نویسنده کتاب‌هایی چون «بررسی‌های تاریخی در حوزه اسلام و تشیع»، «گنج پنهان، شرح احوال و آثار علامه مرحوم سیدعبدالعزیز طباطبایی یزدی» و مصحح کتاب‌هایی چون «التفصیل لجمل التحصیل» اثر سلیمان بن عبدالله خراشی و «شرح المقدمة فی الکلام» اثر ابوالقاسم عبدالرحمان بن علی حسینی، در یادداشت جدید خود که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته به مساله وهابیت و افراطی‌گری پرداخته است.

می‌دانیم که این روزها شبکه‌های وابسته به سعودی و وهابیت بسیار تلاش در ناامن جلوه دادن کشور دارند و این یادداشت می‌تواند در زمینه تنویر افکار عمومی نسبت به این شبکه‌ها به مخاطبان یاری رساند.

مشروح این یادداشت را در ادامه بخوانید:

آگاهان می‌دانند که افراط گرایی مذهبی و آنچه به اسلام سیاسی بنیاد گرا در چند دهه اخیر معروف شده یکدست نیست. برخی گرایش جهادی دارند و برخی دیگر بر جنبه‌های تبلیغی تأکید می‌کنند. شماری گروه‌ها بیش از آنکه سیاسی باشند افراط گرایی مذهبی با مایه‌های تکفیری و ضد شیعی تند دارند و برخی بیشتر سیاسی‌اند و دلمشغولی آنها امر قدرت است به نام حکومت خدا بر روی زمین. در این میان کسانی نظرشان صرفاً تطبیق شریعت بوده و گروه‌هایی با اندیشه‌های تکفیری هرگونه مشروعیت را برای حکومت و تمدن بشری نفی می‌کنند و اندیشه‌های جهاد و هجرت را ترویج می‌کنند.

من سی سال است روی تاریخ مذهب و فکر در اسلام کار و مطالعه می‌کنم. تقریباً بیشتر منابع اصلی و آثار حنابله و اصحاب حدیث را خوانده‌ام.

"شماری گروه‌ها بیش از آنکه سیاسی باشند افراط گرایی مذهبی با مایه‌های تکفیری و ضد شیعی تند دارند و برخی بیشتر سیاسی‌اند و دلمشغولی آنها امر قدرت است به نام حکومت خدا بر روی زمین"همچنین آثار ابن تیمیه را. وهابیت ریشه در ابن تیمیه دارد. منتهی ابن تیمیه سوادش خیلی بیشتر از محمد بن عبدالوهاب بود. روایت محمد بن عبدالوهاب از اسلام و تمدن و سهم خرد بشری در فهم دین خیلی ابتدایی و مبتنی بر درکی سطحی از منابع دینی بود. وهابیت امروز درکش از اسلام از درک محمد بن عبدالوهاب هم پایین‌تر است.

علاوه بر اینکه گروه‌های مختلف وهابی از افکار سلفیان غیر وهابی هم در طول چند دهه اخیر تأثیر گرفته‌اند، تأثیراتی درباره افکار جهادی و تکفیری و در راستای ایده اجرای شریعت و مقابله با هرگونه فکر تمدنی جدید. هر چه هست میراث وهابیت یکسره تکفیر و ردیه نویسی بر دگراندیشان و اشعریان و معتزلیان و شیعه و فلاسفه و متکلمین است و اینک نیز انکار تمدن جدید.

با وجود اینکه وهابیت سنتی با گروه‌های سلفی جهادی و یا سلفی دیگر و حتی شماری از گروه‌های اسلام سیاسی مانند اخوان المسلمین و اقمار آن تفاوت دارد و گروهای محافظه کار آنها با اندیشه‌های اسلام سیاسی چندان همدلی نشان نمی‌دهند و با وجود اینکه امروزه در عربستان سعودی میان گروه‌های مختلف وهابی از نقطه نظر بحث‌های سیاسی و در نسبت با اسلام سیاسی و تفکرات جهادی اختلاف نظر وجود دارد اما یک چیز مسلم است و آن اینکه به عنوان یک متخصص در تاریخ مذاهب اسلامی معتقدم وهابیت سنتی و محافظه کار منبع اصلی نشر پیش زمینه افکار تمامی این گروه‌های افراطی است. در واقع ماده خام اندیشه‌های گروه‌های جهادی و تکفیری را در تمام منطقه و جهان اسلام همین وهابیت سنتی تأمین و پمپاژ و تزریق می‌کند. کافی است نگاه کنید به فتاوی و منشورات مفتیان رسمی وهابیت و ببینید چه درباره دگراندیشان و تمدن جدید می‌گویند و چگونه شیعیان و معتزله و اشعریان و صوفیان را تکفیر و یا تفسیق و تضلیل می‌کنند، هرگونه فکر جدید را بدعت می‌انگارند و هرگونه تظاهرات متفاوت اندیشگی و مخالف با سنت ادعایی خود را بدعت و یا حتی کفر و شرک می‌خوانند. گروه‌های سلفی دیگر که در ظاهر با وهابیت سنتی در مخالفت هستند از آن مواد خام برای شکل دهی به افکار و اندیشه‌های تکفیری و جهادی خود بهره می‌گیرند.

باری وهابیت ماده خام افراطی‌گری مذهبی را در دنیا تأمین می‌کند…