خبرکُشی!

بسیاری از جوانان به همان شیوه‌ای که ورتر جوان در پایان داستان خودکشی کرده بود، به زندگی خود پایان دادند. آتش «خودکشی تقلیدی» آنقدر بالا گرفت که چاپ کتاب در بیشتر کشورهای اروپایی ممنوع شد.

دویست سال بعد، وقتی دیوید فیلیپس درباره تاثیر نیویورک‌تایمز در خودکشی‌های آمریکا مقاله نوشت، آن را «اثر ورتر» نامید. جامعه‌شناس آمریکایی معتقد بود اخبار پرجزییات خودکشی که در این روزنامه منتشر شده، بسیاری را به خودکشی ترغیب کرده. اگرچه بعدها رد پای خودکشی تقلیدی در ماجرای متروی وین (۱۹۷۸) و خودکشی مشاهیری مانند مرلین مونرو هم دیده شد اما همچنان در ادبیات پزشکی به آن «اثر ورتر» می‌گویند.

این واقعیت‌ها باعث شد به تدریج مقررات سختگیرانه‌ای برای نشر اخبار خودکشی وضع شود؛ به عنوان نمونه، سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۸ به حرفه‌مندان رسانه گفت:

• به جزئیات اخبار خودکشی (مانند مکان و شیوه خودکشی) نپردازید.
• خودکشی را نه قهرمانانه جلوه بدهید؛ نه طبیعی و نه راه‌حل.
• از لحن هیجانی پرهیز کنید و از کلمه‌ «خودکشی» در تیتر خبر استفاده نکنید.
• در نشر اخبار خودکشی، به آموزش و اطلاع‌رسانی درباره پیشگیری از خودکشی بپردازید.
• و...

این بایدنبایدها ‌کم‌کم آنقدر زیاد و دست‌وپاگیر شده که گاهی در مواجهه با سوژه خودکشی، چاره‌ای جز «ما هیچ، ما نگاه» نداریم. هفته پیش که شنیدم خبرآنلاین می‌خواسته حرف‌های رئیس فدراسیون کشتی درباره خودکشی جهان‌پهلوان تختی را سوژه کند و هیچ روانپزشکی زیر بار مصاحبه نرفته، یاد خودم افتادم که همین یکی دو ماه پیش می‌خواستم یادداشتی درباره خودکشی یکی از رزیدنت‌ها بنویسم ولی زورم به این محدودیت‌ها نرسید و منصرف شدم.

من همانقدر که پزشک بوده‌ام، روزنامه‌نگاری کرده‌ام.

"بسیاری از جوانان به همان شیوه‌ای که ورتر جوان در پایان داستان خودکشی کرده بود، به زندگی خود پایان دادند"به قول افشین یداللهی، «شاید کمی هم بیشتر». پس می‌توانم با هر دو چشم به این ماجرا نگاه کنم. از چشم خبرنگاران، بعضی از این قواعد همانقدر غریب است که به یک پزشک بگویی بیماری را تشخیص بده ولی با بیمار حرف نزن! به عنوان مثال، حذف کلیدواژه «خودکشی» از تیتر خبر خودکشی، چیزی کم از کشتن خبر ندارد. اما بعید می‌دانم کسی با کشتن خبر مشکل داشته باشد یا دلش به حال خبرنگاری بسوزد که حرفه‌اش مجبورش می‌کند در جزئیات اخبار خودکشی غوطه بخورد و روان خودش را شخم بزند ولی حق ندارد چیزی بروز بدهد مبادا سلامت روان دیگران به خطر بیفتد. پس به احترام آنها و برای خلاصی خودم از اعتراض همکاران و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، تیتر این یادداشت را می‌گذارم خبر(نگار)کُشی!

.