درآمدی بر علم شیمی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو،

امین فوزی؛ در همه چیز شاهد حضور علم شیمی هستیم. از هوایی که در آن نفس می کشیم و آبی که می نوشیم تا محصولات و فناوری هایی که روزانه از آنها استفاده می کنیم، حتی بافت های بدن ما و سلامت آنها مدیون علم شیمی است. نوآوری در علم شیمی منافع اقتصادی و اجتماعی بی شماری را به همراه داشته است؛ زندگی طولانی تر و سالم تر به دلیل پیشرفت های علم پزشکی؛ بهبود استانداردهای زندگی به دلیل کودهای شیمیایی که در تولید محصولات به کار می روند و مواد شیمیایی که در تصفیه آب مورد استفاده قرار می گیرند و دسترسی آنی به اطلاعات در هر نقطه از زمان و مکان به لطف وجود گوشی های هوشمند و سایر دستگاه های هوشمند تنها برخی از فوایدی هستند که نوآوری در علم شیمی نصیب بشر کرده است.

کاربرد شیمی در داروسازی

از گذشته تاکنون بسیاری از پزشکان از علم شیمی برای تشخیص واکنش های شیمیایی انجام شده در بدن انسان از جمله پروسه هضم، تنفس، دفع و غیره کمک گرفته اند و تشخیص بیماری های مختلف با انجام آزمایش هایی همچون آزمایش خون و ادرار که با افزودن مواد شیمیایی خاص در آزمایشگاه نوع بیماری را تعیین می کنند میسر شده است. برای درک عملکرد، اثربخشی یا حتی اثر منفی داروها و مکمل های مختلف باید از علم شیمی کمک بگیریم. این علم در توسعه و تولید داروها و درمان های جدید پزشکی نیز نقش مهمی داشته است.

بی تردید بدون دخالت شیمی بسیاری از بیماری ها درمان نشده باقی می ماندند و خبری از داروهای شیمیایی در قفسه داروخانه ها نبود.

"از هوایی که در آن نفس می کشیم و آبی که می نوشیم تا محصولات و فناوری هایی که روزانه از آنها استفاده می کنیم، حتی بافت های بدن ما و سلامت آنها مدیون علم شیمی است"امروزه در سایه علم شیمی و با کشف داروهای گوگردی و پنی سیلین، بیماری هایی همچون اسهال خونی و ذات الریه قابل درمان هستند و داروهای زندگی بخشی همچون سیس پلاتین و تاکسول برای درمان سرطان و زیدوودین برای مهار بیماری ایدز ساخته شده اند. شیمی در ساخت داروهای مختلف دیگر نیز نقش اساسی داشته است، از جمله:

• داروهای مسکن برای کاهش انواع مختلف دردها
• آنتی بیوتیک ها برای مهار عفونت ها
• آرام بخش ها برای کاهش استرس و تنش های روحی
• ضد عفونی کننده ها برای جلوگیری از عفونت زخم ها
• داروهای بی حسی و بیهوشی برای سهولت در انجام عمل های جراحی
• آفت کش هایی که خطر بیماری های ناشی از موش، پشه و مگس را به شدت کاهش داده اند
• و …

کاربرد شیمی در صنعت

شیمی نقش مهم و کلیدی در توسعه و رشد تعداد زیادی از صنایع داشته و در ساخت تقریبا تمامی محصولاتی که در کارخانه ها تولید می شوند از واکنش های شیمیایی و مواد شیمیایی استفاده می شود. کاربردهای بی نظیر شیمی در صنایعی همچون شیشه، سیمان، کاغذ، پارچه، رنگ سازی، نفت، پلاستیک، داروسازی و غیره غیر قابل انکار می باشد و بی شک همه این مواد از مهم ترین نیازمندی های انسان عصر حاضر محسوب می شوند. علاه بر این علم شیمی در طول تاریخ با تهیه کاتالیزورهای مناسب به تولید هرچه بیشتر اسید سولفوریک،  آمونیاک که در صنایع به وفور از آن ها استفاده می شود کمک کرده است.

کاربرد شیمی در صنایع غذایی

نقش مهمی که شیمی در زمینه صنعت خوراکی ها داشته کشف مواد نگهدارنده می باشد که به حفظ طولانی مدت مواد غذایی کمک کرده و باعث سودآوری هرچه بیشتر این صنعت شده است.

 

ما انسان ها بدون آن که خودمان بدانیم هر روز با مواد شیمیایی مختلف سر و کار داریم و آزمایش های شیمیایی جالبی انجام می دهیم! به عنوان مثال برای پاک کردن لکه قهوه  باقی مانده روی فنجان از مخلوط آب و نمک استفاده کرده و نیم ساعت منتظر می مانیم تا اثر کند، برای تمیز کردن میوه و سبزیجات نیز از آب نمک استفاده می کنیم یا لکه روی فرش را با اندکی مخلوط نمک و جوش شیرین از بین می بریم. از کاغذی که روی آن یادداشت می کنیم تا شوینده های مختلف  و شامپوها، مواد غذایی مصرفی، لوازم آرایشی، عطر مورد علاقه مان، و حتی صابون معمولی که هر روز صورت خود را با آن می شوییم همه و همه از شیمی، ترکیبات شیمیایی و واکنش های شیمیایی بهره برده اند.

واکنش های شیمیایی در تک تک نفس هایی که می کشیم، در نگاه های ما، نشستن، مطالعه کردن و احساسات ما جریان دارد و ما شیمی دان هایی هستیم که در این علم غرق شده ایم اما هنوز از آن چیز زیادی نمی دانیم.

امین فوزی -

مسئول هسته علمی دانشکده شیمی، دانشگاه ارومیه

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.