کپو معجزه دستان هنرمند زنان خوزستانی

کپوبافی هنری برخاسته از ذوق و سند ماندگار هنر زنان است. آفریننده این هنر زنان جنوبی اند که  آن را با  تمام وجود و عشق می‌بافند. 

هنر، لطافت زنانه و اصالت در ردیف به ردیف آن هویداست. کپوبافی قدمتی به تاریخ نمونه‌های باستانی یافت شده در بین النهرین و آفریقا دارد.

کپوبافی بافتن سبد‌های حصیری با برگ درخت خرما و تزئین آن‌ها با کاموا‌های رنگی است. خاستگاهش  از نظر کیفیت و اصالت، دزفول و روستا‌های اطراف آن در منطقه شهیون است.

در فرهنگ لغت دزفول به هر چیز گرد و کروی، مانند سر یا کله کپو گفته می‌شود.

هر چه محصول کپوبافی شده با مقدار بیشتری نخ رنگی آراسته شود، محصول نهایی از نظر هنری ارزشمندتر به شمار می‌رود. با این حال برخی افراد از نمونه‌های ساده‌تر محصولات کپوبافی بیشتر استقبال می‌کنند.

کپوی دزفول بی نظیر در کشور و جهان

مشاور امور صنایع دستی اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی دزفول گفت: نظر به اینکه تولید کپو در دزفول با ظرافت، استحکام و زیبایی هر چه تمامتر بافته می‌شود و تولید آن منحصر به دزفول در کشور است نه تنها در ایران بلکه در جهان بی نظیر و بی مانند است.

شهر دزفول به عنوان شهر ملی کپو بافی مرکزیت داشته و عنوان دار رتبه اول در کشور است.

همچنین در سال ۱۳۹۸ در طرح شهر‌ها و روستا‌های ملی صنایع دستی، دزفول نیز به عنوان شهر ملی کپو بافی ثبت گردید.

عبدالرضا حسن پور  می‌گوید: ویژگی‌ها و شرایط خاص و ممتاز کپو موجب شده تا دزفول به عنوان شهر ملی کپو ثبت گردد و هم اکنون در گذار از ملی به سوی ثبت جهانی می‌باشد.

به گفته او کپو یکی از بافته‌های حصیری است که با برگ درخت نخل و گیاه خودرویی به نام کرتک و بوسیله سوزن خیاطی تولید می‌شود.

این مقام مسئول گفت: ابتدا‌یی ترین نوع کپو، برای جای خمیر مایه، جای نان، جای نخ و سوزن و تبق (سینی غذا) بافته می‌شد، اما اکنون با نوآوری در تولید این محصوص بیش از صد مورد انواع کپو تولید و به بازار عرضه می‌شود.

نقوش کپو اقتباس گرفته شده  از آجر کاری خانه‌های سنتی

به گفته آقای حسن پور نقوشی که در کپو به کار می‌رود مربع‌های کوچک رنگی است که با کنار و روی هم قرار گرفتن آن‌ها، لوزی‌هایی را بوجود می‌آورند که این  نقوش  آجر کاری خانه‌های سنتی در بافت قدیم دزفول که به شهر آجری معروف بوده، اقتباس گرفته است.

مشاور امور صنایع دستی اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی دزفول می‌گوید: به دلیل خودمصرفی کپو در بین روستاییان بافت کپو از دیرباز متداول بوده.

"آفریننده این هنر زنان جنوبی اند که  آن را با  تمام وجود و عشق می‌بافند. هنر، لطافت زنانه و اصالت در ردیف به ردیف آن هویداست"اما شروع تجاری شدن و و تولید و فروش عمده حدود چهار دهه است که آغاز گردیده.

فعالیت بیش از ۳ هزار کپوباف در دزفول

این مقام مسئول  گفت: آمار دقیقی از تعداد بافندگان کپو در دست نیست، اما با توجه به گستردگی روستا‌های تولید کننده آن در دزفول و اینکه از دختران خردسال تا زنان بزرگسال قادر به تولید کپو بوده،   این شهرستان بیش از ۳  هزار کپو باف دارد.

به گفته او  ادارات، شرکت‌ها، نهاد‌های  دزفول و  خوزستان با خرید کپو و اهدا به مهمانان موجب حمایت از کپوبافی شده اند که  باید گسترش یابد.

عبدالرضا حسن پور  تسهیلات بانکی و دعوت به نمایشگاه‌ها و... را از دیگر حمایت‌های سازمان‌ها و نهاد‌ها به کپوبافان دانست.

مشاور امور صنایع دستی اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی دزفول گفت: در حال حاضر از طریق ارائه کپوی دزفول  در نمایشگاه‌های خارج از کشور و یا به صورت صادرات چمدانی و همراه مسافر است.

کرونا حریف کپوبافان دزفولی نشد

آقای حسن پور اجبار به خانه نشینی در زمان کرونا را ایجاد فرصت بیشتری  برای زنان عنوان کرد که این موقعیت موجب افزایش تولید کپو گردید.

مشاور امور صنایع دستی اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی دزفول  می‌گوید: اما از سویی به دلیل عدم مسافرت مردم به شهر‌های گردشگری فروش در فروشگاه‌ها کاهش پیدا کرد. خوشبختانه با بهبود سلامت جامعه و موقعیت کنونی و افزایش سفر‌ها  فروش کپو در شهر‌های گردشگر پذیر رو به افزایش است.

در سال‌های اخیر صدور نشان ملی و مهر اصالت بین المللی به کپوبافان از اقدامات مهمی بود که توسط میراث فرهنگی صورت گرفته است.

معاون صنایع دستی وهنر‌های سنتی خوزستان  تعداد کپوبافان استان  را بیش از ۵۰۰ صنعتگر دارای کارت‌های چهار گانه  و بیش از ۲ هزار صنعتگر فعال عنوان کرد.

 شهر‌های اقماری مانند (سردشت، شهیون، شهر امام، صفی آباد و بخش مرکزی و چند روستای پراکنده)، شهرستان بهبهان، شوشتر، اندیمشک، دشت آزادگان به صورت پراکنده در بخش تولید کپو  فعال هستند.

به گفته شکراله قاسمی  ۹۵ فقره تسهیلات از محل اعتبارات مشاغل خانگی، بنیاد برکت  و کارا به صنعتگران کپوی دزفول اختصاص یافت.

او گفت:  ۸۸ صنعتگر واجد شرایط با بیمه تامین اجتماعی و بیمه روستایی بیمه شدند.

این مقام مسئول  برگزاری نمایشگاه‌های فصلی، آموزش بصورت پراکنده و متمرکز، حمایت و هدایت صنعتگران جهت اخذ نشان ملی و یونسکو را از اقدامات این اداره در جهت حمایت از کپوبافان عنوان کرد.

کپوبافی با افتتاح بازارهای جدید در دزفول رونق می یابد

آقای قاسمی می‌گوید: شهرستان دزفول طی دو سال گذشته علاوه بر اهمیت و اخذ نشان شهر ملی کپو، موفق به اخذ ۱۴ نشان ملی در این رشته گردیده است.

معاون صنایع دستی وهنر‌های سنتی خوزستان در خصوص تاثیر کرونا بر کپوبافی گفت: طی دو سال گذشته و در شرایط کرونایی، با توجه به معرفی اصولی و شناسایی و فعال سازی بازار‌های مجازی و حقیقی، خوشبختانه شرایط مناسبی داشته اند.

این مقام مسئول گفت:  با توجه به اخذ نشان شهر ملی کپو توسط دزفول بازار‌های جدید و توسعه بازار‌های قبلی پیش بینی شده است.

صادرات کپو به کشورهای  حوزه خلیج فارس 

او می گوید: صادرات کپو به کشور‌های حوزه‌ خلیج فارس از جمله: عراق، قطر، اردن، کویت و ... صورت می‌پذیرد.

با توجه به اهمیت درآمد در خانوار، استقبال از تولید این محصول و توجه بیشتر عموم با توجه به ملی شدن شهر دزفول جوانان بیشتری در شهر و روستا جهت کسب درآمد و فراگیری مهارت در این رشته علاقه مندی نشان داده اند.

با افزایش تسهیلات و  برگزاری کارگاه‌های آموزشی می‌توان این هنر زیبا را به رخ جهانیان کشید و در جهت رونق آن کوشید.