شباهت‌ سروده‌های انقلابی با شعر عاشورایی

محمدحسن شاهنگی نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، درباره کتاب «سبز، سفید و قرمز» که همزمان با دهه فجر و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی توسط انتشارات زائر رضوی منتشر شده، درباره پیوند شعر انقلاب اسلامی با شعر عاشورایی گفت: امام حسین (ع) یگانه‌قهرمانی است که با وجود آن که در ظاهر شکست می‌خورد، اما پیروز دوران است. دردانه نبی (ص) درد مشترک بنی علی (ع) را در سینه داشت؛ احیای دین جدش را می‌خواست و بر همین اساس علم قیام علیه جور و ستم را بر افراشت. در منظومه اشعار دینی حول محور عاشورا، حسین بن علی هم امام است و هم قهرمان، هم رهبر است و هم اسطوره، هم مظلوم است و هم سالار؛ شعر عاشورایی شعری است که شعور آدمی را مخاطب قرار می‌دهد، حس عدالت خواهی انسان را به تقلا و جوشش وا می‌دارد و عطش درونی یاری رساندن به مظلوم را رفع می‌کند. این اشعار چشم را بارانی، قلب را منقلب و فکر را توفانی می‌کند؛ خون حسین (ع) خشک نمی‌شود و انقلاب حسین (ع) انقلاب همه اعصار است و در شعر انقلاب اسلامی نیز قابل مشاهده است.

سروده‌های مربوط به سرداران کربلا، به‌خلاف تصور اولیه سروده‌های یاس‌آور و رخوت آمیز نیستند؛ بلکه اشعاری سراسر امیدوارکننده و روشنی بخش‌اند. این سروده‌ها از منتقمی سخن می‌گویند که روزی ظهور می‌کند و از پرده غیبت به درآمده و عدالت گستری می‌کندوی افزود: سروده‌های شعر انقلاب اسلامی همانند عاشورایی سرشار از مضامین دینی، تاریخی، معنوی، حماسی و تراژیک است؛ هم شور انگیزاند و هم سوزناک؛ این ویژگی سبب آن شده که این اشعار به جهت این پتانسیل فوق العاده توجه بسیاری از ادب‌پژوهان و شعرشناسان را متوجه خود سازند.

سراینده کتاب «سبز، سفید و قرمز» در ادامه گفت: سروده‌های مربوط به سرداران کربلا، به‌خلاف تصور اولیه سروده‌های یاس‌آور و رخوت آمیز نیستند؛ بلکه اشعاری سراسر امیدوارکننده و روشنی بخش‌اند.

"دردانه نبی (ص) درد مشترک بنی علی (ع) را در سینه داشت؛ احیای دین جدش را می‌خواست و بر همین اساس علم قیام علیه جور و ستم را بر افراشت"این سروده‌ها از منتقمی سخن می‌گویند که روزی ظهور می‌کند و از پرده غیبت به درآمده و عدالت گستری می‌کند. اشعار عاشورایی اشعاری است که تو امان هم مدح می‌کند و هم نکوهش می‌نماید، در رثای امام سوم شیعیان، فرزندان و ۷۲ تن از یاران با وفای ایشان زبان ستایش در پیش می‌گیرد و از سوی دیگر از ظالمان و جنایتکاران دشت نینوا گلایه‌ها می‌کند. به عبارت دیگر هم سلام دارد و هم لعن، هم مروت دوست را می‌ستاید و هم بد اهلی دشمن را به طور محسوس بر کام خواننده می‌چشاند.

شاهنگی گفت: مرثیه‌های عاشورایی رشادت علی اکبری (ع)، شهامت قاسمی (ع)، وفاداری اباالفضلی (ع)، استقامت زینبی (س)، آزادگی حری، و شجاعت حسینی (ع) را در دل خود دارد و از این جهت مجموعه‌ای بی نظیر از اظهار ارادت و دلدادگی نسبت به خاندان امام غریب است. این رگه‌ها در در شعر انقلاب اسلامی نیز به چشم می‌خورد.

این نویسنده و فیلمساز همچنین گفت: آنچه اشعار عاشورایی برای هر مسلمان یا هر انسان آزاده‌ای پیش می‌آورد، آن است که دهان را از شدت جانبازی مظلوم و درندگی ظالم، محض حیرت باز نگه می‌دارد و سر را از خجالت به خاطر عمق فجایع پایین می‌اندازد؛ بی‌اغراق باید گفت اشعار عاشورایی اشعاری سراسر تأثیرگذار و تأثر بر انگیزاند.

وی در پایان گفت: بعد از انقلاب اسلامی در ایران، کمتر شاعر متعهد مسلمانی را می‌توان یافت که سروده‌هایش از جغرافیای کربلا عبور نکرده باشد؛ عظمت این ابر واقعه به گونه‌ای است که روحیات لطیف شاعرانه را در راستای همدردی به تکاپو بر انگیخته است. به نوعی می‌توان وجود حجم قابل توجه اشعار عاشورایی را نوعی ادای تکلیف ادیبانه شاعران نسبت به سالار شهیدان به منظور احیا و بزرگداشت کربلا عنوان کرد.