دور زدن تنگه هرمز توسط جمهوری اسلامی؛ بقلم فرامرز دادرس، کارشناس اطلاعات و امنیت

عجیب است، نه؟ شاید دروغ سیزده‌بدر باشد؛ اما واقعیتی است! و این طرح ازنظر ژئوپلیتیک روزی باید اجرا می‌شد. محمدرضا شاه در شناسایی تنگه هرمز و اهمیت استراتژیکی آن به‌ویژه برای مردم ایران نقش بسزایی داشت و گاه هم کمی اغراق می‌کرد.

پس از روی کار آمدن حکومت اسلامی و حمله عراق به ایران، اهمیت حیاتی خلیج‌فارس و تنگه هرمز برای جهانیان عملاً آشکار شد.

تهدیدات مستمر و موجود در خلیج‌فارس و دریای عمان، مبنی بربسته شدن احتمالی تنگه هرمز، این شاهراه صدور نفت از سوی جمهوری اسلامی و یا از سوی کشورهای پیرامون خلیج‌فارس و ابرقدرت‌های ذینفع، همه کشورهای پیرامون را وادار کرد تا در سیاست‌های ژئوپلیتیک خود تجدیدنظر اساسی انجام دهند و گویا جمهوری اسلامی تازه از خواب غفلت بیدار شده است.

ایران تنها متضرر بستن تنگه هرمز

از کرامات حکومت اسلامی این است که پس از چهل سال تاًخیر در شناخت مسائل استراتژیک ایران ناگهان اعتراف کرد: «تنها کشوری که در این میان مانده بود و اگر روزی تنگه هرمز به دلیلی بسته می‌شد، صادرات نفت اش به‌طور کامل متوقف می‌شد، جمهوری اسلامی ایران بود.»

خطوط لوله‌های نفت اعراب :

خط لوله حبشان فجیره : خط لوله ۳۷۰ کیلومتری در ابوظبی در شمال امارات متحده عربی که در سال ۲۰۱۲ میلادی عملیاتی شد از فراز سلسله کوه‌های حجر به مینای فجیره که در بندر شهر فجیره که در کرانهٔ دریای عمان واقع است می‌رسد این خط لوله قادر است تا سه/چهارم نفت امارات متحده عربی را بدون گذر از تنگه هرمز به اقیانوس هند انتقال دهد. عربستان سعودی قصد دارد یکی از خطوط لوله خود را به خط لوله حبشان فجیره متصل کند.

خط لوله کرکوک – جیحان : به طول ۹۷۰ کیلومتر به هدف انتقال نفت عراق به دریای مدیترانه  در سال ۱۹۷۷ میلادی به بهره‌برداری رسید و شامل دو خط جداگانه با لوله‌های ۴۶ و ۴۰ اینچی می‌باشد

خط لوله کرکوک-بانیاس : به طول ۸۰۰ کیلومتر در ۱۹۵۲ میلادی کشیده شده بود بخشی از نفت خام عراق را از راه سوریه به دریای مدیترانه و سپس اروپا می‌رساند در حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ میلادی به عراق منهدم شد و قرار است پس از برقراری آرامش در سوریه، دوباره از نو کشیده شود.

خط لوله عربستان سعودی به دریای سرخ : عربستان در حال حاضر ۷۵ درصد از نفت  خام صادراتی خود را از طریق خلیج‌فارس صادر می‌کند. عربستان حدود ۲۵ درصد از نفت خام خود را از طریق خطوط لوله صادر می‌کند :

خط لوله شرق-غرب عربستان به طول ۱۲۰۰ کیلومتر

خط لوله ترانس عربی : که فعلاً به دلیل مشکلات میان کشورهای عربی بلااستفاده مانده است به طول ۱۲۱۴ کیلومتر که در سال ۱۹۴۷ میلادی و سپس در سال ۱۹۸۵ میلادی با افزایش ظرفیت از بندر راًس الجمعه در شرق عربستان و عبور از اردن و سوریه به لبنان متصل شده است.

خط لوله عراق-عربستان

این خط لوله که ر سال ۱۹۸۹ با ظرفیت ۱٫۶۵ میلیون بشکه در روز و با سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلار از طرف دولت عراق و تحت مالکیت این کشور راه‌اندازی شده بود پس از آغاز جنگ خلیج‌فارس از سوی عربستان توقیف و مالکیت آن از عراق سلب شد و قرار است عربستان آن را دوباره فعال کند.

و اما خط لوله ایران؛ گوره – جاسک

ایران در نظر گرفته که خط لوله‌ای به طول ۱۱۰۰ کیلومتر و قطر ۴۲ اینچ (بیش از یک متر) از گوره، بزرگ‌ترین تلمبه‌خانه نفت خاورمیانه در نزدیکی بندر گناوه و بوشهر به بند جاسک در دریای عمان بکشد و بدون هراس از بسته شدن احتمالی تنگه هرمز در نخستین مرحله روزی یک‌میلیون بشکه نفت خود را به دریای عمان انتقال دهد.

این خط لوله می‌تواند نفت تلمبه‌خانه گوره را که از چاه‌های نفت؛ اهواز، مسجدسلیمان، آغاجاری، اندیمشک و امیدیه تاًمین می‌شود از جنوب و جنوب غرب به جنوب شرق کشور به کمک احداث پنج تلمبه‌خانه انتقال دهد.

این مسیر می‌تواند از کنار بنادر زیر بگذرد که دارای اهمیت استراتژیک برای ایران می‌باشند : بندر گناوه، بندر بوشهر- بندر کنگان- عسلویه – بندر مقام – بندر آفتاب- بندر چارک -بندر حسینه – بندر دیوان -بندر بستانه – بندرلنگه – بندر کنگ – بندر معلم – بندر خمیر- بندر پل – بندرعباس – بندر زرک – جاسک

اجرای این طرح بلندپروازان، هزینه نسبتاً گزافی برای کشور خواهد داشت ولی برای تاًمین منافع ملی و استراتژیک و حفظ محیط‌زیست در جنوب ایران در درازمدت سودآور است.

به‌این‌ترتیب بایستی در اندیشه برنامه‌ریزی طرح‌های زیر بنایی در جهت آبادانی کشور و رفاه مردم گام برداشت :

۱- عدم وابستگی شدید به خلیج‌فارس و تنگه هرمز به دلیل وابستگی کشور به فروش نفت از این آبراه استراتژیک.

۲- ایجاد فرصت‌های شغلی برای مردم ساکن مسیر این خط لوله.

۳- کاهش تنش‌های نظامی و سیاسی در خلیج‌فارس و تنگه هرمز به دلیل عبور نفت از این آبراه.

۴- کاهش هزینه‌های غیرضروری نظامی در رابطه با خلیج‌فارس و تنگه هرمز و صرف این هزینه‌ها در برپایی زیرساخت‌های حیاتی کشور.

۵- انتقال بخش مهمی از صادرات و واردات کشور به بنادر کرانه دریای عمان.

۶- در یک حکومت با مسئولیت و قانونمند ! در آینده، ایران می‌توانند نفت صادراتی کشورهای عراق و کویت را برای فروش از طریق این خط لوله به دریای عمان برساند و ممر درآمدی برای کشور خواهد بود.

۷- انتقال نفت از راه زمینی و کاهش تردد چشمگیر نفت‌کش‌ها در خلیج‌فارس و تنگه هرمز، می‌تواند این آبراه را از نابودی محیط‌زیست نجات دهد و این بسود همه کشورهای هم‌جوار خلیج‌فارس خواهد بود.