۸۵ درصد بافت تاریخی شهرستان سرخس تخریب شده است

ایسنا/خراسان رضوی مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس گفت: تنها حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بافت تاریخی شهرستان سرخس باقی مانده و قسمت‌های دیگر طی سال‌های گذشته تخریب شده است.

سید مجید حسینی در گفت و گو با ایسنا خاطرنشان کرد: تاکنون ۱۵۰ اثر در شهرستان سرخس شناسایی شده که ۴۴ اثر در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده است.

وی با بیان اینکه اکثر آثار ثبت شده و شناسایی شده در شهرستان سرخس مربوط به محوطه‌های تاریخی هستند، افزود: چون شهرستان سرخس یک بستر تاریخی است به همین دلیل تعداد محوطه‌های شناسایی شده بیشتر از بناهای تاریخی است.

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس عنوان کرد: از مجموع ۴۴ اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور حدود ۱۸ مورد بنای تاریخی و باقی مربوط به محوطه‌های تاریخی هستند.

تمامی آثار تاریخی نیازمند مرمت است

وی تمامی آثار تاریخی شهرستان را نیازمند مرمت دانست و گفت: چون تاریخچه ساخت بناهای تاریخی مربوط به دوره‌های گذشته و به نوعی میراث گذشتگان هستند، کهنسال محسوب می‌شوند.

حسینی تصریح کرد: هیچ‌گاه نمی‌توان زمان و یا تاریخی را برای اتمام مرمت بناهای تاریخی اعلام نمود، مرمت بناهای تاریخی همیشه به صورت یک فرایند مستمر و پیگیرانه باید انجام شود.

وی تأکید کرد: بناهای تاریخی به طور مداوم و مستمر نیازمند رسیدگی، مرمت، تعمیرات و نگهداری‌های خاصی هستند و باید به صورت مستمر همه ساله برای آنها اعتبار اختصاص یابد.

                                                             

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس گفت: به دلیل میزان کم اعتباراتی که همه ساله اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به شهرستان اختصاص می‌دهد همیشه نیازمند تخصیص اعتبار هستیم، حتی برای مرمت‌های اضطراری نیز اعتبارات موجود کافی نیست.

وی با اشاره به اینکه برای جلوگیری از تخریب و وارد شدن آسیب بیشتر به بناهای تاریخی نیازمند تخصیص اعتبارات بیشتری به شهرستان هستیم، ادامه داد: شهرستان سرخس جزء معدود شهرستان‌هایی است که بافت تاریخی زیادی ندارد.

تنها ۱۵ بافت تاریخی باقی مانده است

حسینی خاطرنشان کرد: تنها حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بافت تاریخی شهرستان سرخس باقی مانده و قسمت‌های دیگر نیز طی سال‌های گذشته تخریب شده است.

وی عنوان کرد: واگذاری آثار تاریخی به بخش خصوصی نوعی نگاه جدید وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است که به تبع ما هم در شهرستان آن را دنبال می‌کنیم.

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس بیان کرد: هرچند ورود بخش خصوصی در فرایند مرمت و نگهداری و استفاده از بناهای تاریخی می‌تواند به ما کمک کند، اما مشکلی جدی که در شهرستان با آن مواجه هستیم اینکه مالکیت اکثر بناهای تاریخی غیر دولتی هستند.

وی تأکید کرد: باید مالک یا مالکین برای واگذاری بناها به بخش خصوصی تشویق و ترغیب شوند و یا اینکه خودشان مشارکت فعالانه‌ای در نگهداری، تعمیر، مرمت و استفاده بهینه از بناها داشته باشند.

تاثیر جاده بر گردشگری شهرستان

حسینی در خصوص وضعیت گردشگری شهرستان سرخس گفت: باوجود اینکه یکی از زیرساخت‌های اصلی گردشگری جاده‌های مواصلاتی هستند اما جاده مشهد به سرخس از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست.

وی افزود: به رغم برخی مشکلات اما طی سال‌های اخیر گردشگران از آثار تاریخی شهرستان استقبال خوبی داشته‌اند، اگر این محور مرمت شود قطعأ گردشگران بیشتری از آثار و جاذبه‌های شهرستان سرخس بازدید خواهند کرد.

                                                               

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس اظهار کرد: در نوروز ۱۴۰۲ فقط از چهار جاذبه غار مزداوند، تالاب بزنگان، رباط شرف و بابا لقمان بیش از ۱۱ هزار نفر بازدید کردند که این آمار در مدت مشابه پارسال بیش از ۱۷ هزار نفر بوده که دلیل این کاهش همزمانی تعطیلات با ماه مبارک رمضان بوده است.

بسیاری از روستاها قابلیت گردشگری دارند

وی با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد روستاهای بخش مزداوند و ۵۰ درصد روستاهای بخش مرکزی شهرستان سرخس قابلیت گردشگری دارند، بیان کرد: یکی از مطالبات جدی و دغدغه‌های دیرینه مردم این شهرستان رسیدگی به مجموعه بابالقمان است.

حسینی در همین خصوص گفت: برای پاسخگویی به این دغدغه مردم سرخس بخش عمده‌ای از طرح ساماندهی مجموعه بابا لقمان امسال اجرا می‌شود.

وی افزود: امسال برای احداث باغ ایرانی یا ساماندهی محوطه بابا لقمان ۲.۵ میلیارد تومان اعتبار ملی و ۱.۵ میلیارد تومان اعتبار استانی اختصاص یافته است. امیدواریم تا پایان امسال طرح به سرانجام برسد.

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس گفت: مجموعه تاریخی بابا لقمان دارای طرحی است که در گذشته بخشی از محوطه‌سازی آن با اعتبار ۲۰۰ میلیون تومان اجرا شده است.

وی تأکید کرد: این بنا بیش از ۷۰۰ سال قدمت دارد و قسمت عمده ایوان آن قبل از دوره قاجاریه فرو ریخته بود.

حسینی تأکید کرد: مجموعه تاریخی بابا لقمان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی همواره مورد توجه بوده به طوری که اقدامات مرمتی آن به صورت مستمر انجام می‌شده است.

                                                       

وی اظهار کرد: آرامگاه بابا لقمان بنای عظیمی مشتمل بر گنبدخانه و تزیینات آجرکاری در طاق‌های داخلی و خارجی و گچبری است.

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس یادآور شد: قسمتی از بنای اصلی منتسب به دوره سلجوقیان و بقیه معماری آن متعلق به سده هشتم هجری است.

وی با بیان اینکه ساختمان مقبره در سال ۷۵۷ هـجری قمری بنیان و یا مرمت و بازسازی شده است، گفت: این بنا به شماره ۱۶۵ در تاریخ پانزدهم دیماه سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پایگاه میراث ملی سرخس جزء پایگاه‌های بسیار مهم خراسان رضوی

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس در ادامه رسیدگی به پایگاه میراث ملی رباط شرف را از دیگر برنامه‌های در دست انجام عنوان کرد و گفت: پایگاه میراث ملی شهرستان سرخس جزء پایگاه‌های بسیار مهم خراسان رضوی است.

وی این پایگاه را نیازمند رسیدگی و توجه جدی دانست و اظهار کرد: انجام طرح گرافیک محیطی رباط شرف، ایجاد سازه‌های سبک بر روی برخی از قسمت‌های رباط شرف برای جلوگیری از تخریب بیشتر، رسیدگی به محوطه و پیگیری ثبت جهانی آن امسال در دستور کار قرار دارد.

تأثیر نشست زمین‌ بر پایداری آثار تاریخی

حسینی همچنین در خصوص تأثیر نشست زمین‌بر پایداری آثار تاریخی گفت: هرچه مداخلات انسانی و میزان برداشت آب‌های زیرزمینی از عرصه و حریم بناهای تاریخی توسط ما انسان‌ها بیشتر و رعایت ضوابط عرصه و حریم بناهای تاریخی نادیده گرفته می‌شود قطعاً موجب تغییر لایه‌های زمین در اطراف بناهای تاریخی می‌شود.

وی تصریح کرد: این مداخلات و سوء رفتارهای ما انسان‌ها با نشست زمین در بناهای تاریخی کهنسال خود را دارد نشان می‌دهد.

حسینی افزود: متأسفانه به دلیل دخالت‌های انسانی در اطراف بنای تاریخی بابا لقمان از جمله کشاورزی‌ها و برداشت‌های شن از اطراف، تردد خودروهای سنگین که همه روزه انجام می‌شود و به خصوص ساخت و سازهایی که در اطراف انجام شده یکی از سرپایه‌های فعلی ایوان این بنای ارزشمند از محور قائم خارج شده و این یکی از دغدغه‌های جدی ما است.

                                                             

حسینی خاطرنشان کرد: امسال برای این قسمت مطالعاتی توسط مشاور انجام و به محض اینکه آلترناتیو توسط مشاور پیشنهاد شود هرکدام که مورد تائید شورای فنی قرار بگیرد اجرا و مشکل این سرپایه نیز رفع می‌شود.

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس اظهار کرد: تا زمانی که ما انسان‌ها به حریم و عرصه بناهای تاریخی احترام نگذاریم و بخواهیم مداخله کنیم این مداخلات موجب اتفاقات ناگواری در بناهای تاریخی خواهد شد.

وی با بیان اینکه متأسفانه تمامی آثار تاریخی شهرستان در معرض تهدید نشست زمین هستند، عنوان کرد: انجام ساخت و سازها حفاری‌های غیرمجاز، کشاورزی، ترددهای ماشین‌آلات سنگین و ... در محوطه‌های تاریخی موجب شده نه تنها میراث گذشتگان را پاس نداریم بلکه موجب تخریب بیشتر آثار شود.

حسینی گفت: هرچند عامه مردم به میراث گذشتگان علاقه دارند اما همان عده اندکی که رعایت نمی‌کنند اثرات مخربی بر روی بناهای تاریخی می‌گذارند.

وی افزود: امیدوارم این افراد هر چه زودتر متوجه شوند که باید از آثاری که از گذشتگان به یادگار رسیده حفاظت کنیم و آنها را پاس بداریم و به نسل‌های بعدی منتقل کنیم.

برخورد قاطع با حفاران غیر مجاز

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرخس ادامه داد: هرچند همانند دیگر شهرستان در سرخس هم حفاری‌های غیر مجازی داریم اما نگران کننده نیست و خطر جدی محسوب نمی‌شود ولی همین تعداد اندک زنگ خطری است که به صدا در آمده و توسط اداره کل میراث فرهنگی، یگان حفاظت با این متخلفان برخورد جدی می‌شود.

وی بیان کرد: نیروی انتظامی، فرمانداری و دستگاه قضای شهرستان سرخس در کنار میراث فرهنگی به طور جدی با حفاران غیر مجاز مقابله کرده و احکام قاطعی را صادر می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه پارسال متهمین دو پرونده به ۱۹ سال حسب تعزیری محکوم شدند، گفت: این متخلفان در حفاری‌ها هیچ آثار ارزشمند تاریخی به دست نیاورند و با توهم به دست آوردن گنج به تخریب بناها می‌پردازند.

انتهای پیام