آیا سامانه دفاع هوایی خاورمیانه تهدید ایران را برطرف  خواهد کرد؟

اسرائیل و همسایگان عرب آن در حال تهیه و توسعه یک سامانه پدافند هوایی مشترک برای مقابله با موشک‌های کروز، راکت‌‌ها، و پهپادهای ایران هستند. دلیل و اهمیت زمانی این اقدام چیست؟

• اولین در نوع خود

بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، روز ۲۰ ژوئن ۲۰۲۲ گفت، اسرائیل مدت یک سال است که به همراه سایر کشورهای منطقه و ایالات متحده روی یک طرح پدافند مشترک علیه ایران کار می‌کند.

گانتز گفت که «اتحاد دفاع هوایی خاورمیانه» (ام‌ای‌اِی‌دی یا MEAD) قبلاً رهگیری موفقیت‌آمیز تلاش‌های ایران برای حمله به اسرائیل را ممکن کرده است.

این اتحاد دفاعی شامل یک سامانه ارتباطی است که به کشورهای هم‌پیمان این امکان را می‌دهد که در هر لحظه بتوانند در مورد تهدیدهای دریافتی از سوی ایران و نمایندگان منطقه‌ای آن، به یکدیگر هشدار دهند.

برای نمونه دو هواپیمای اف-۳۵ اسرائیل در ماه مارس ۲۰۲۱ با استفاده از اطلاعات و داده‌های گرد‌آوری شده در خارج از اسرائیل، یک پهپاد نظامی ایرانی را ردیابی و سرنگون کردند.

• نقطه عطف «پیمان ابراهیم»

اسرائیل در سال ۲۰۲۰ پس از دستیابی به توافق‌های «پیمان ابراهیم» با میانجی‌گری آمریکا، روابط دیپلماتیک خود را با بحرین و امارات متحده عربی آغاز کرد.

از آن زمان تاکنون اسرائیل قراردادهایی را به منظور ارائه تجهیزات پدافندی و کمک‌های امنیتی به بحرین در برابر تهدیدهای هوایی و نیز برای استقرار یک دفتر(ستاد) ارتباط نظامی در آن کشور امضا کرده است.

اسرائیل همچنین موضوع فروش سامانه‌های پیشرفته پدافند هوایی به امارات متحده عربی را بررسی کرده است. امارات در حال حاضر از سامانه‌های تاد و پاتریوت ساخت آمریکا استفاده می‌کند.

اسفند ماه گذشته ایده پدافند هوایی مشترک در یک نشست سیاسی در اسرائیل و در یک نشست نظامی در مصر با مقامات ارشد بحرین، اردن، مراکش، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، و ایالات متحده مورد بحث قرار گرفت.

• مسابقه تسلیحاتی در آسمان خاورمیانه

هم‌اکنون ۱۳ کشور در خاورمیانه و شمال آفریقا از پهپادهای نظامی برای کاربردهای شناسایی و رزمی استفاده می‌کنند یا در حال دستیابی به این پهپادها هستند.

ایران پهپادهای مسلحی مانند ابابیل، مهاجر، شاهد، و فطرس را تولید کرده است و بزرگترین زرادخانه موشکی منطقه را با برد دوهزار کیلومتر در اختیار دارد.

در میان نیروهای نیابتی ایران، حزب الله لبنان زرادخانه‌ای حاوی بیش از ۱۰۰هزار فروند موشک و ۲۰۰ فروند پهپاد، از جمله ابابیل-۲تی و مهاجر-۴۲۲ ساخت ایران، را در اختیار دارد.

در سال‌های اخیر، شبه‌نظامیان وابسته به سپاه پاسداران، حملات موشکی و پهپادی متعددی را در عربستان سعودی، علیه اهداف نظامی عربستان در یمن، و در نزدیکی تأسیسات آمریکا در عراق و سوریه اجرا کرده‌اند.

• رویداد احتمالی بعدی چیست؟

ایالات متحده سال‌ها کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس - شامل بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی، و امارات - را تشویق کرده است که قابلیت‌های دفاعی‌شان را به منظور ایجاد یک سپر موشکی منطقه‌ای به هم بپیوندند.

گروهی از سناتورهای آمریکایی در ژوئن ۲۰۲۲ با ارائه طرحی از کنگره خواستند که سامانه‌های پدافند هوایی یکپارچه‌ای را که می‌توانند توسط متحدان ایالات متحده در خاورمیانه خریداری و به‌کار گرفته شوند، شناسایی کند.

نیروهای ایالات متحده برای مقابله با موشک‌ها و پهپادها از هوا، زمین، یا دریا به سامانه‌های زیادی مانند موشک‌های هوا‌به‌هوای پیشرفته میان‌برد «سایدوایندر»، سامانه پیشرفته «پاتریوت-۳»، و سامانه دفاع نزدیک دریایی فالانکس متکی هستند.

اسرائیل برای مقابله با موشک‌های کوتاه، میان‌برد، و دوربرد دارای سامانه‌های دفاعی - شامل گنبد آهنین، فلاخن داوود، باراک، و پیکان - است که با همکاری ایالات متحده ساخته شده‌اند.

اسرائیل انتظار دارد در سفر آتی جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، به اسرائیل و عربستان سعودی طی روزهای ۱۳ تا ۱۶ ژوئیه، درباره «اتحاد دفاع هوایی خاورمیانه» با ایالات متحده گفت‌و‌گو کند. آقای بایدن قرار است در این سفر با رهبران شورای همکاری خلیج فارس و همچنین مصر، عراق، و اردن نیز دیدار کند.

(منابع - ال مانیتور، موسسه مطالعات امنیت ملی، موسسه مطالعات سیاسی بین المللی ایتالیا (آی‌اس‌پی‌آی)، نیروهای دفاعی اسرائیل، رویترز، بنیاد هریتیج، نیویورک تایمز، وال استریت ژورنال، تایمز اسرائیل، سازمان اطلاعات دفاعی ایالات متحده.)