مروری بر عملیات کمان ۹۹؛ نمونه بارز پاسخ ایران به تجاوز دشمن

خبرگزاری مهر،

گروه فرهنگ و ادب _ صادق وفایی: حدود ساعت ۱۴ روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ بمب‌ها و آتش مسلسل هواپیماهای بعثی صدام حسین بر سر پایگاه‌های شکاری و فرودگاه‌های جمهوری اسلامی ایران باریدن گرفت. عراق به‌قصد تقیلد از حمله هوایی ویران‌کننده اسرائیل به هواپیماهای مصر و سوریه و انهدام بیش از ۴۰۰ فروند از آن‌ها، در روز اول جنگ با ایران، با ۱۹۲ فروند هواپیما به ۱۰ پایگاه و فرودگاه ایران حمله کرد.

به‌فاصله چندساعت از حملات هوایی عراق، در ساعات عصرگاهی ۳۱ شهریور طرح اولیه انتقام توسط فانتوم‌های F4 پایگاه‌های همدان و بوشهر انجام شد. به این‌ترتیب به دستور فرج‌الله براتپور معاون عملیات پایگاه همدان ۴ فروند برخاسته و پایگاه هوایی کوت را بمباران کردند. ۴ فانتوم دیگر نیز با هماهنگی فریدون صمدی از پایگاه بوشهر برخاسته و پایگاه هوایی شعیبیه را بمباران کردند. در بازگشت از اولین‌ماموریت انتقامی نیروی هوایی پس از شروع رسمی جنگ یکی از فانتوم‌های پایگاه همدان به خلبانی محمد صالحی و خالد حیدری به دلیل پرواز بسیار نزدیک به زمین به کابل‌های دکل‌های برق عراق گرفته و سرنگون شد.

"خبرگزاری مهر،گروه فرهنگ و ادب _ صادق وفایی: حدود ساعت ۱۴ روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ بمب‌ها و آتش مسلسل هواپیماهای بعثی صدام حسین بر سر پایگاه‌های شکاری و فرودگاه‌های جمهوری اسلامی ایران باریدن گرفت"دو خلبان نامبرده نیز به شهادت رسیده و نامشان به‌عنوان اولین‌شهدای نیروی هوایی پس از شروع رسمی جنگ ثبت شد. چون تا پیش از ۳۱ شهریور نیز خلبانانی چون علی ایلخانی و حسین لشگری به ترتیب به شهادت رسیده و به اسارت برده شده بودند.

اما طرح اصلی انتقام، البرز نام داشت که اجرای آن تحت عنوان عملیات کمان ۹۹ به پایگاه‌های نیروی هوایی ابلاغ شد. به موجب این‌طرح که به عملیات ۱۴۰ فروندی معروف شد، از ساعات ابتدایی روز اول مهر ۱۳۵۹ تا پایان آن‌روز، نیروی هوایی ۳۳۴ سورتی پرواز انجام داد که ۲۲۳ سورتی از آن‌ها برون‌مرزی بودند. علت شهرت این‌عملیات گسترده به عملیات ۱۴۰ فروندی این است که در ساعات اولیه آن‌روز آیت‌الله خامنه‌ای عضو شورای انقلاب، امام جمعه تهران و معاون وزیر دفاع با حضور در مجلس شورای اسلامی این‌خبر را به اطلاع نمایندگان مجلس رساند که در حال حاضر که من با شما صحبت می‌کنم ۱۴۰ فروند از هواپیماهای ما به‌طور همزمان مشغول بمباران پایگاه‌های عراق هستند.

از ۱۴۰ فروندی که پایگاه‌های عراق را بمباران کردند، ۳۶ فروند مربوط به پایگاه مادر نیروی هوایی یعنی پایگاه سوم شکاری همدان بودند. در آن‌روز نفوذ به خاک دشمن و بمباران به هواپیماهای فانتوم F4 و اف‌پنج تایگر و مأموریت گشت هوایی، جلوگیری از نفوذ جنگنده‌های دشمن و حمایت از بمب‌افکن‌های خودی به هواپیماهای F14 تامکت پایگاه هفتم شکاری شیراز و هشتم اصفهان واگذار شد.

در ساعات صبح تا شب اول مهر ۵۹ که اف‌پنج‌ها و اف‌چهارهای نیروی هوایی مشغول رفت و برگشت به خاک عراق بودند، در هر ۵۰ مایل از آسمان ایران، یک F14 مشغول گشت‌زنی و حمایت از آن‌ها بود.

به این‌ترتیب پایگاه‌های اول شکاری تهران، دوم شکاری تبریز، سوم شکاری همدان، چهارم شکاری دزفول، به عنوان یگان‌های بمباران‌کننده و پایگاه‌های هفتم و هشتم شیراز و اصفهان به‌عنوان یگان‌های پشتیبان در عملیات کمان ۹۹ شرکت داشتند که پایگاه‌های تهران، همدان و بوشهر با هواپیماهای فانتوم و پایگاه‌های تبریز و دزفول نیز با تایگرهای در بمباران شرکت داشتند. در روزهای ابتدایی جنگ که عراق هنوز سامانه‌های پدافندی پیچیده خود را از شوروی دریافت نکرده بود، قدرت نفوذ ایران به خاک این‌کشور و ضربه‌زدن بیشتری وجود داشت. اما در مجموع در روز اول مهر ۱۳۵۹ در قالب عملیات گسترده کمان ۹۹ یا همان مأموریت ۱۴۰ فروندی معروف، تعدادی از هواپیماها و خلبانان نیروی هوایی از دست رفتند. یکی از خاطرات مهم و معروف روز اول مهر، شهادت بهزاد عشقی‌پور و بهزاد اسلامی‌نیا خلبان‌های کابین جلو و عقب یکی از فانتوم‌های پایگاه همدان است که پس از بازگشت موفقیت‌آمیز از مأموریت در پایگاه دچار سانحه شد و سقوط کرد.