'بازی تخت و تاج اسلامی'؛ چرا ارطغرل در پاکستان جنجالی شد

حق نشر عکس

Getty Images

Image caption

سریال ارطغرل به بازی و تاج‌وتخت اسلامی ملقب شده است

سریال تاریخی قیام ارطغرل، ساخت ترکیه، از ماه آوریل در تلویزیون دولتی پاکستان روی آنتن رفته است و در این مدت طرفداران بسیاری پیدا کرده است.

محبوبیت فراوان این سریال با دو موضع کاملا متضاد روبه‌رو شده است. بعضی عقیده دارند که این سریال تهدیدی برای فرهنگ محلی و مروج خشونت است، در حالی که بقیه از آن به خاطر تکریم قهرمانان مسلمان تعریف می‌کنند.

اما این مباحث به تحلیلگران و چهره‌ها محدود نمی‌شود و سیاستمداران پاکستانی نیز حضور پررنگی در این گفت‌وگو دارند.

این نخستین بار نیست که یک سریال ترکی در پاکستان محبوب می‌شود. اما تفاوت قیام ارطغرل این است که عمران خان، نخست‌وزیر این کشور، نیز آن را به دلایلی که گمان می‌رود شخصی و سیاسی باشند ترویج می‌کند.

روایتی علیه 'اسلام‌هراسی '؟

یکی از دلایل اصلی موجی که توسط این سریال در پاکستان ایجاد شده است، شخص عمران خان است.

او نه تنها از این سریال تعریف کرد و از تلویزیون پاکستان خواست آن را نمایش دهد، بلکه مدعی شد که به پاکستان کمک خواهد کرد تا اهمیت تمدن اسلامی را درک کند.

در پی این سخنان، تعداد بینندگان این سریال در پاکستان به طرز بی‌سابقه‌ای افزایش پیدا کرد.

منتقدان عقیده دارند که آقای خان به این دلیل از این سریال حمایت کرده است که با ترویج ارزش‌های اسلامی توسط او همخوانی دارد و با تلاش‌هایش برای تبدیل پاکستان به یک جامعه اسلامی ایده‌آل همسو است.

بیشتر بخوانید:

• صنعت پررونق سریال های تلویزیونی ترکیه
• پرطرفدار شدن سریالهای ترکی و هندی در افغانستان

او از وقتی نخست‌وزیر این کشور شد گفته است که می‌خواهد "پاکستانی بسازد که شبیه نخستین جامعه اسلامی تاریخ باشد که توسط پیامبر اسلام در مدینه ایجاد شد".

اما به نظر می‌رسد که مساله صرفا دلبستگی شخصی نیست.

یکی از روزنامه‌های انگلیسی‌زبان پاکستان در مقاله‌ای به این مساله اشاره کرده است که "شاید باید دلیل اصلی را در جلسه‌ای که بین او، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، و ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی، پشت درهای بسته در حاشه مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شد جست‌وجو کرد."

این سه نفر در سپتامبر ۲۰۱۹ ایده راه‌اندازی تلویزیونی را مطرح کرده بودند که هدفش مقابله با چیزی بود که به قول آن‌ها اسلام‌هراسی افسارگسیخته است.

حق نشر عکس

SAMIR HUSSEIN

Image caption

بعضی‌ها فکر می‌کنند که تبلیغ این سریال در پاکستان یک تصمیم سیاسی است

آقای اردوغان در یک جلسه اهدای جوایز که در نوامبر ۲۰۱۶ در ترکیه برگزار شد از این سریال به خاطر "تسخیر قلب ملت" تقدیر کرده بود. وبسایت خبری دیپلمات در یادداشتی می‌گوید که آقای خان با تبلیغ این سریال "احتمالا می‌خواهد امتیاز سیاسی نیز در ترکیه بگیرد، کشوری که پاکستان دارد روابطش را با آن مستحکم می‌کند."

اما نخست‌وزیر پاکستان در داخل کشور با انتقاداتی نیز به خاطر حمایت واضح از این سریال روبه‌رو شده است.

مشتاق احمد خان، سناتور مخالف دولت، اخیرا به پارلمان گفت: "شما (آقای خان) نمی‌توانید با پخش سریال ارطغرل حکومت مدینه را از نو بسازید."

از ارزش‌های اسلامی "به درستی تجلیل می‌کند"

این سریال بر اساس زندگی ارطغرل، رهبر مسلمان ایل قایی در قرن سیزدهم میلادی، ساخته شده است که پسرش عثمان به عنوان بنیان‌گذار امپراتوری عثمانی شناخته می‌شود.

موضوع اصلی آن شجاعت ترک‌های مسلمان در نبرد با مهاجمان مغول، مسیحیان، امپراتوری بیزانس و شوالیه‌های معبد در آناتولی است.

برخی از رسانه‌های پاکستانی می‌گویند که این برنامه "دستگاه ارزشی اسلامی و امپراتوری عثمانی را می‌ستاید".

نویسنده مقاله‌ای در روزنامه پرخواننده ملت نیز معتقد است که این سریال "به درستی از قهرمانان مسلمان، تاریخ و اخلاقیات اسلامی تجلیل می‌کند".

تحلیلگران عقیده دارند که مسلمانان عمدتا در برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی "منفی نشان داده می‌شوند" و لذا این سریال تغییری مطلوب است.

روزنامه انگلیسی‌زبان گلوبال ویلج اسپیس در مقاله‌ای می‌گوید "مسلمانان دنبال تجسمی مثبت و قوی در رسانه‌های جهانی بودند. و به نظر می‌رسد که قیام ارطغرل نیاز به دیدن تصویری ستاینده از مسلمانان را برآورده کرده است."

احساس بعضی‌ها، مانند آمنه حیدر ایسانی، نویسنده روزنامه دیلی نیوز، این است که این مجموعه "نقش بسیار مهمی در مقابله با اسلام‌هراسی در سراسر دنیا" ایفا کرده است.

اما منتقدانی نظیر پرویز هودبوی با این نظر مخالفت می‌کنند.

او با اشاره به خشونت شدید این سریال و نمایش سر بریدن می‌گوید "اگر هدف این سریال ارائه تصویری صلح‌آمیز از اسلام و مقابله با اسلام‌هراسی بوده است، دستاوردی کاملا متضاد داشته است."

و برخی دیگر نظیر جیبران نصیر، فعال فضای مجازی که حالا سیاستمدار شده است، می‌گوید این برنامه دارد نوعی "بحران هویتی" بین پاکستانی‌ها ایجاد می‌کند.

حق نشر عکس

AAMIR QURESHI

Image caption

خانواده‌ای در حال تماشای قیام ارطغرل در اسلام‌آباد

رسانه‌های ترکیه نیز به محبوبیت این سریال در پاکستان اشاره کرده‌اند.

خبرگزاری دولتی آناتولی از قول پاکستانی‌ها نقل کرده بود که این سریال "پرچم اسلام را برافراشته است" و "نشان می‌دهد که یک رهبر مسلمان باید چگونه باشد".

مقایسه با "مسائل بی‌روح خانوادگی"

بعضی‌ها در عین حال عقیده دارند که دلیل دیگر محبوبیت زیاد این سریال خارجی نبود سریال‌های تلویزیونی باکیفیت پاکستانی است.

به گزارش روزنامه گلوبال ویلج اسپیس، تعدادی از کاربران پاکستانی توییتر ادعا می‌کنند که ارطغرل "در مقایسه با داستان‌های تکراری و بی‌روح مرتبط با مسائل خانوادگی سریال‌های پاکستانی محتوایی سرگرم‌کننده و متفاوت دارد".

روزنامه نیوز نیز می‌نویسد که "واضح است که مساله اصلی تعداد زیاد کانال‌های تلویزیونی و عدم تولید محتوای باکیفیت است."

تولیدات تلویزیونی پاکستان مخاطبان زیادی دارند، اما خیلی به ارزش‌های اسلامی نمی‌پردازند.

تهیه‌کنندگان پاکستانی از جانب سریال‌های ترکی احساس خطر می‌کنند و خیلی‌ها، از جمله فواد چودهری، وزیر علوم و فناوری، از آسیبی که واردات خارجی به صنعت سرگرمی این کشور خواهند زد ابراز نگرانی می‌کنند.

اما خانم ایسنای امیدوار است که سریال قیام ارطغرل الهام‌بخش تولیدات بهتر در پاکستان شود.

• خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید

.