معنای خروج احتمالی مصر از توافق صلح با اسرائیل چیست؟

مصر تهدید کرده که در صورت اعزام نیروهای اسرائیلی به شهر مرزی و پرجمعیت رفح در جنوب نوار غزه، معاهده صلح خود با اسرائیل را لغو خواهد کرد.

این معاهده صلح بیش از چهل سال پیش میان انور سادات رئیس‌جمهور وقت مصر و مناخم بگین، نخست‌وزیر وقت اسرائیل با میانجیگری جیمی کارتر رئیس‌جمهور وقت آمریکا به امضا رسید.

دست دادن رهبران اسرائیل و مصر در سال ۱۹۷۹ در مریلند آمریکا در زمان خود یکی از غیرمحتمل‌ترین اتفاق‌ها بود و این معاهده در این سال‌ها به عنوان عامل مهمی برای ثبات در یک منطقه ناآرام عمل کرده است.

این معاهده همچنین در دهه‌های گذشته، با وجود وقوع دو موج اعتراضی (انتفاضه) فلسطینیان و سلسله جنگ‌ها میان اسرائیل و حماس حفظ شده است.

اما اکنون با وعده بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای اعزام نیروهای اسرائیلی به رفح، شهری در جنوب نوار غزه و در نزدیکی مرز با مصر، دولت قاهره تهدید کرده که این توافق را لغو خواهد کرد.

لغو احتمالی چنین معاهده‌ای نه تنها پیامدهایی برای دو کشور اسرائیل و مصر دارد، بلکه نظم و ثبات منطقه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

معاهده صلح اسرائیل و قاهره چگونه به وجود آمد؟

سال ۱۹۷۷ زمانی که بگین نخست‌وزیر اسرائیل شد، او با واگذاری هر یک از سرزمین‌هایی که اسرائیل یک دهه قبل از آن در جنگ ۱۹۶۷ فتح کرده بود، مخالفت کرد. این سرزمین‌ها شامل شبه جزیره سینا در مصر بود.

مصر و اسرائیل چهار جنگ بزرگ با هم داشتند که آخرین آنها در سال ۱۹۷۳ روی داد. بنابراین وقتی سادات از دیگر رهبران جهان عرب جدا شد و تصمیم گرفت متعهد به یک توافق با اسرائیلی‌ها شود، جهان را شوکه کرد.

بیشتر در این باره:

انور سادات؛ شکست طلسم «نه جنگ، نه صلح»

اوج گفت‌وگوهای صلح میان اسرائیل و مصر با قرارداد کمپ دیوید در سپتامبر ۱۹۷۸ و امضای پیمان صلح در سال بعد به پایان رسید.

بر اساس این معاهده صلح، اسرائیل موافقت کرد که از صحرای سینا خارج شود و مصر قول داد که این منطقه را غیرنظامی نگاه دارد.

همچنین بر اساس این توافق، به کشتی‌های اسرائیلی اجازه داده شد تا از کانال سوئز، یک مسیر تجاری کلیدی عبور کنند.

بر اساس این توافق که اولین قرارداد صلح میان اسرائیل و یک کشور عربی بود، مصر و اسرائیل روابط دیپلماتیک کامل برقرار کردند.

پیج الکساندر، مدیر اجرایی مرکز کارتر، به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است: «توافق کمپ دیوید توسط سه مرد شجاع رهبری شد که موضعی جسورانه اتخاذ کردند، زیرا آنها تأثیرات پایدار صلح و امنیت، هم در آن زمان و هم برای آینده را می‌دانستند.»

او افزود: «ما امروز به همین نوع رهبری نیاز داریم اما در حال حاضر وجود ندارد.»

موقعیت فعلی مصر چیست؟

دو مقام مصری و یک دیپلمات غربی روز یکشنبه به آسوشیتدپرس گفتند که در صورت حمله نظامیان اسرائیلی به رفح، مصر ممکن است معاهده صلح را تعلیق کند.

نتانیاهو می‌گوید رفح آخرین پایگاه باقیمانده گروه افراطی حماس پس از بیش از چهار ماه جنگ است و اعزام نیروهای زمینی برای شکست این گروه افراطی ضروری است. حماس از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود.

اما قاهره با هر اقدامی که بتواند فلسطینی‌های ناامید و آواره نوار غزه را با عبور از مرز به خاک مصر فراری دهد، مخالف است.

رفح همچنین به عنوان نقطه اصلی ورود کمک‌های بشردوستانه به منطقه محاصره شده نوار غزه عمل می‌کند و حمله اسرائیل می‌تواند ارسال کمک‌های حیاتی را متوقف کند.

بیشتر در این باره:

احیای رابطه با مصر، یا دست کشیدن از مخالفت با کمپ دیوید؟

در جریان جنگ کنونی غزه، جمعیت رفح از ۲۸۰ هزار نفر به حدود ۱.۴ میلیون نفر افزایش یافته و فلسطینی‌ها به دلیل جنگ دیگر مناطق نوار غزه به این شهر هجوم آورده‌اند.

صدها هزار نفر از این افراد در اردوگاه‌هایی که با چادر برپا شده، زندگی می‌کنند.

نتانیاهو به ارتش دستور داده تا قبل از شروع تهاجم زمینی به رفح، طرحی را برای تخلیه همه غیرنظامیان فلسطینی آماده کنند، اما مشخص نیست که این افراد کجا خواهند رفت.

نتانیاهو روز یکشنبه گفت که آنها می‌توانند به فضاهای باز در شمال نوار غزه بازگردند، اما این مناطق به دلیل حملات اسرائیل به شدت آسیب دیده است.

اگر معاهده صلح باطل شود چه اتفاقی می‌افتد؟

معاهده صلح میان اسرائیل و مصر تعداد نیروهای نظامی در دو طرف مرز را به شدت محدود می‌کند. این امر به اسرائیل اجازه می‌دهد تا ارتش خود را برای تهدیدات دیگر متمرکز کند.

همزمان با جنگ در غزه، اسرائیل تقریباً روزانه با گروه شبه‌نظامی حزب‌الله در جنوب لبنان نیز درگیر شده و بسیاری از نیروهای امنیتی اسرائیل در کرانه باختری مستقر شده‌اند.

اگر مصر این توافق را باطل کند، می‌تواند به این معنا باشد که اسرائیل دیگر نمی‌تواند به مرزهای جنوبی خود به عنوان سرزمین آرامش نگاه کند.

بدون شک تقویت نیروهای اسرائیل در امتداد مرز این کشور با مصر، ارتش اسرائیل را که در شرایط کنونی در چند نقطه پراکنده شده، به چالش خواهد کشید.

بیشتر در این باره:

آن‌چه اوضاع امروز خاورمیانه را مانند سال ۱۹۷۳ خطرناک کرده است

اما این اتفاق، پیامدهای جدی برای مصر نیز خواهد داشت.

"معاهده صلح اسرائیل و قاهره چگونه به وجود آمد؟ سال ۱۹۷۷ زمانی که بگین نخست‌وزیر اسرائیل شد، او با واگذاری هر یک از سرزمین‌هایی که اسرائیل یک دهه قبل از آن در جنگ ۱۹۶۷ فتح کرده بود، مخالفت کرد"مصر از زمان توافق صلح، میلیاردها دلار کمک نظامی از ایالات متحده دریافت کرده است.

باطل شدن احتمالی توافق صلح، می‌تواند این کمک مالی را به خطر بیندازد. بسیج گسترده نیروهای نظامی مصر همچنین اقتصاد این کشور را که با مشکلاتی مواجه است، بیشتر تحت فشار قرار خواهد داد.

مدیر اجرایی مرکز کارتر معتقد است هر اقدامی که بتواند مصر را به خصومت‌ها بکشاند «برای کل منطقه فاجعه‌بار خواهد بود.»