کتاب «تصوف در افغانستان معاصر» منتشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «تصوف در افغانستان معاصر» نوشته سید جمال الدین موسوی با مقدمه سید حسن اخلاق به‌تازگی توسط نشر کتاب طه منتشر و راهی بازار نشر شده است.

تاریخ فرهنگ افغانستان بعد از اسلام با تصوف نظری و عملی پیوندی ژرف دارد. امروز نیز تصوف از جریان های تأثیرگذار فرهنگی، دینی، اجتماعی و حتی سیاسی در این کشور به شمار می‌رود.

علی رغم کارهای صورت گرفته درباره تصوف در افغانستان، تاکنون اثری مضبوط، جامع و نظام‌مند درباره عرفان پژوهی در افغانستان معاصر، طریقت های فعلی افغانستان و بررسی کارکردها و دستاوردهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی صوفیان افغانستان انتشار نیافته است.

کتاب حاضر نوشته سیدجمال الدین موسوی، پژوهشگری از خطه افغانستان، به این نیاز فرهنگی پاسخ می‌دهد. نخست، از پیشینه عرفان پژوهی در افغانستان معاصر بحث می‌شود. سپس خواننده در سفری از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب افغانستان به دیدار و آشنایی با صوفیان مشهور در طریقت های نقشبندیه، قادریه، چشتیه و سهروردیه می رود. در پایان، کارکردها و دستاوردهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی صوفیان معاصر افغان بررسی و آسیب شناسی می‌شوند.

فهرست مطالب این اثر عبارت است از:

مقدمه سید حسن اخلاق

پیشگفتار نویسنده

فصل اول: پیشینه عرفان پژوهی در افغانستان امروز

فصل دوم: طریقت نقشبندیه

فصل سوم: طریقت قادریه

فصل چهارم: طریقت چِشتیه

فصل پنجم: سهروردیه و سایر طریقت ها

فصل ششم: کارکردها و آسیب شناسی تصوف در افغانستان

منابع

پیوست: خانقاه های افغانستان

نمایه مفاهیم

نمایه گروه ها و جریان ها

نمایه مکان ها

نمایه اشخاص

تصاویر مراکز و مشایخ طریقت افغانستان

در بخشی از مقدمه سید حسن اخلاق آمده است:

برای ارائه هر پاسخی به نسل جدید و تقاضای نو، باید مختصات فمری این نسل و مخاطب به رسمیت شناخته شود..

"سپس خواننده در سفری از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب افغانستان به دیدار و آشنایی با صوفیان مشهور در طریقت های نقشبندیه، قادریه، چشتیه و سهروردیه می رود"از میان این خصوصیات باید با نگاه عینیت گرایانه و از پائین به بالا توجه داشت، چیزی که عرفی و انسانی معنویت را برجسته می سازد. جان بشر امروز نیوشای سختی نیست که از حل کردن مشکلات خرد و کلان پیرامونی ناتوان است، ولی داعیه پاسخگویی به پرسشهای کلان ماورائی را دارد. آن حق دارد که بپرسد چطور آنکه از دیدن پیش روی حاضر ناتوان است، در پیشگوئی فردی ناپیدا صادق است؟ این نوع نگرش، منطق کهن بشری است که نه تنها جانی تازه و روایی گسترده یافته است، بر همین اساس هم مخاطبان پیامبران، دلیل صدق اخبار غیبی آنان، چه در امور اخروی و چه در امر مهم و آزمایش ناپذیر سعادت دنیوی را در دریافت نشانه روشن و اعجاز آشکار می جستند. همچنین ایمان به غیب، بدون شناخت موجه شهادت بی معنی می نمود.

بررسی و معرفت طریقتهای رایج تصوف و مشاهیر عرفانی معاصر، پدیده عرشی تصوف و عرفان را بر فرش آورده در مقابل دیدگان ما قرار می دهد. این به معنای التفات به وجه بشری معرفت قدسی است؛ چیزی که حمل این بار سهمگین امانت را آسان و دوستانه می سازد و راه ارتباط درونی و پویایی وجودی را فراهم می سازد.

حال به صراحت می افزایم که گذشته از خدمت به عرفان و تصوف، این اثر خدمتی بزرگ به روشنفکری و نواندیشی دینی است، زیرا روشنفکران و نواندیشان دینی در بررسی و مقایسه جریانات فکری در جهان اسلام معمولاً در تاریکی مغالطه در می افتند، هرچند پژوهشهای فلسفه و کلان و تفسیر و اخلاق در جهان اسلام دستاوردهای ارزشمندی داشته است ولی نمی توان فراموش کرد که فضای غالب در جهان اسلام فضای فقه و تصوف بوده است. تصوف در افغانستان به خوبی نشان می دهد که نباید عرفان و تصوف را به چند شخصیت برجسته و اندیشه متمایز تحویل برد و از واقعیت غفلت ورزید.

در بخشی از پیشگفتار نویسنده نیز آمده است:

این نوشتار به منظور برطرف کردن اندکی از کاستی های موجود در تاریخ عرفان و تصوف سده های اخیر و نیز دوره معاصر افغانستان پدید آمده است. همچنین در این اثر به دنبال آن بوده ام که پیشینه تصوف پژوهی و نیز جایگاه طریقتهای صوفیه در افغانستان دوره معاصر را نشان دهم به ویژه که این طریقت ها در عرصه های دینی و مذهبی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی افغانستان سده های اخیر اهمیت قابل توجهی داشته اند نیز از آن رو که در سه دهه اخیر با رشد برخی جریانهای بنیادگرا و افراطی در حال به حاشیه رانده شدن هستند.

با این رویکرد به دنبال آن بوده ام که ببینم در سده اخیر، چه کسانی در افغانستان عرفان و تصوف را به عنوان یک جریان فکری مورد مطالعه قرار داده اند و دستاورد این مطالعات را در قالب چه آثاری نمایان شده است؟ مشایخ طریقت و عرفای کمتر شاخته شده افغانستان تا سه سده قبل و سه سده اخیر چه کسانی بوده اند؟ تصوف در قالب کدام طریقتها در سه قرن اخیر در افغانستان رواج داشته است؟ عرفان و تصوف چه کارکردها و دستاوردهایی برای مردم و جامعه افعانستان داشته است؟ نیز تبیین نقطه ضعف ها و آسیبهایی که تصوف را در وضعیت امروزین آن در افغانستان تهدید می کنند.

کتاب «تصوف در افغانستان معاصر» نوشته سید جمال الدین موسوی با مقدمه سید حسن اخلاق پژوهشگر و محقق دانشگاه های پرینستون و بوستون و عضو هیئت علمی دانشگاه ایالتی کاپن به همت نشر کتاب طه در ۲۹۶ صفحه به بهای ۷۵ هزار تومان متشر شد.