رویکرد اسلامی به مدیریت با اخلاق و ارزش‌های اسلامی آمیخته است

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، چهارمین کنفرانس ملی اسلام و ارزش‌های متعالی با ارائه سخنرانی و مقالات اساتید حوزه و دانشگاه و سخنرانی حجت الاسلام محمد حسین مختاری؛ رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی به همت دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی برگزار شد.

مختاری رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در این کنفرانس به ارائه سخنرانی خود با موضوع «بررسی و تبیین نقش ارزش‌های سازمانی بر سلامت معنوی کارکنان با تأکید بر رویکرد اسلامی» پرداخت.

وی در ابتدا با بیان اینکه بخش عمده‌ای از زندگی خویش را در محل کار سپری می‌کنند و کیفیت زندگی کاری تأثیر بسزایی بر زندگی خانوادگی و بالطبع، سلامت جامعه دارد، مطالعه متغیر‌هایی که نقش بسزایی بر بهبود فضای کاری و سلامت افراد در محیط کاری دارند را دارای اهمیت ویژه‌ای عنوان کرد.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: پس از بررسی ادبیات رایج ارزش‌های سازمانی، معنویت و نیز سلامت معنوی، که عموماً، برگرفته از مکاتب غربی و علوم ترجمه‌ای می‌باشد، با توجه به فضا و شرایط دینی سازمان‌های کشور، همچنین اعتقاد و گرایش‌های درونی افراد و کارکنان به این مفاهیم، و نیز تهی بودن مدل‌های غربی از ارزش‌های قدسی، به تبیین رویکرد اسلامی به ارزش‌های سازمانی و سلامت معنوی در مدیریت سازمان‌ها پرداختن به این مقوله بسیار حائز اهمیت است.

* رویکرد اسلامی به مدیریت، با اخلاق، رفتار و ارزش‌های اسلامی آمیخته است

مختاری با اشاره به اینکه همانند هر جامعه دیگری، جامعه اسلامی نیاز به مدیریت متناسب با شرایط خاص خود را دارد، گفت: در جامعه اسلامی ارزش‌های الهی، دینی و اخلاقی اسلام مورد توجه بوده و در رویه‌های رسمی و غیررسمی مدنظر قرار می‌گیرد. رویکرد اسلامی به مدیریت، با اخلاق، رفتار و ارزش‌های اسلامی آمیخته بوده و این ارزش‌ها، مدیریت اسلامی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین اگر ارزش‌های اسلامی شناخته نشوند و یا شناخت درستی از این ارزش‌ها صورت نگیرد، نمی‌توان برنامه‌ریزی درستی جهت اداره جامعه و یا سلامت سازمان‌ها ارائه نمود؛ لذا جامعه اسلامی نیاز به‌نوعی از مدیریت دارد که با ارزش‌های الهی، دینی و مبانی اخلاقی آن پیوستگی داشته و آرمان‌های اسلامی را سرلوحه امور قرار دهد.

وی اظهار کرد: سلامت معنوی با ویژگی‌هایی هم، چون ثبات در زندگی، صلح، احساس ارتباط نزدیک با خویشتن، خدا، جامعه و محیط، تناسب و هماهنگی داشتن معنی و هدف در زندگی، مشخص می‌شود. سلامت معنوی دارای ابعادی همچون سلامت مذهبی و سلامت وجودی است. سلامت مذهبی منعکس‌کننده‌ی ارتباط با خدا یا یک قدرت بی نهایت؛ و سلامت وجودی مطرح کننده‌ی ارتباط فرد با دیگران، محیط و ارتباط درونی است.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در ادامه با اشاره به اینکه از نظر فلاسفه اسلامی، ارزش‌ها یک سلسله اصول کلی، ثابت و مطلق‌اند که تحت هیچ شرایطی تغییر نمی‌کنند، اما مصداق آن‌ها تغییرپذیر است، افزود: از این منظر ملاک کلی ارزش اخلاقی، مصلحت عمومی فرد و جامعه و مصلحت واقعی انسان است؛ یعنی هر چیزی که موجب کمال واقعی انسان است، نه چیزی که دلخواه افراد و مورد خوشایند آن‌هاست. البته اگر ملاک اصلی ارزش در اسلام، کمال نهایی است، مصداق آن قرب الهی است.

"از طرفی، بر خلاف مکاتب غربی، در سازمان‌های اسلامی، سلامت معنوی که مبتنی بر باور‌ها و آموزه‌های دینی باشد مد نظر می‌باشد."در نظام اسلامی، هدف کسب رضای خداست. در این نظام، ارزش‌ها نه کاملاً مطلق و ثابت‌اند که در هیچ شرایط زمانی و مکانی تغییر نکنند و نه اینکه همیشه تابع شرایط زمانی و مکانی باشد، بلکه اصول آن ثابت و مصداق‌های آن متغیرند.

* سازمان ارزش‌محور سازمانی است که خداباوری در اهداف و برنامه‌های سازمان و در تفکر مدیران و کارکنان نهادینه‌شده است

وی ادامه داد: از نظر فلاسفه اسلامی، سازمان ارزش‌محور سازمانی است که خداباوری در اهداف و برنامه‌های سازمان و در تفکر مدیران و کارکنان نهادینه‌شده است. بر این اساس، برای خدمت به مردم و رشد تعالی مادی و معنوی انسان‌ها، تشکیل شده است.

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم تصریح کرد: بر این اساس سازمان ارزش محور، محیطی آکنده از معنویت، همکاری، خداباوری، انسان‌دوستی، صداقت، تلاش و جهاد است. افراد خود را در مقابل خداوند مسئول دانسته و با عنصر تقوی به خودکنترلی می‌رسند، افراد مشورت و کار تیمی با هم‌کیشان خود را در قالب یک تیم اعتقادی دنبال می‌کنند.

مختاری اهداف سازمان ارزش محور را به کمال رساندن انسان؛ ارتقای کرامت انسانی؛ پاسخ‌گویی به نیاز‌های مادی و معنوی انسان عنوان کرد و بیان داشت: یکی از بحث‌هایی که امروزه در مدیریت مطرح می‌شود این است که اساساً مدیریت فعالیت ارزشی است یعنی نمی‌توان مدیریت را بدون ارزش در نظر گرفت؛ البته این مطلب هیچ منکری ندارد و در هیچ مکتبی گفته نشده است که کار مدیر بدون ارزش‌گذاری است، زیرا اصولاً مدیریت یعنی تصمیم‌گیری و انتخاب که به معنای گزینش ارجح می‌باشد و این امر به معنای آن است که خوب و بد هر دو مطرح اند و امکان ترجیح یکی بر دیگری بدون ارزش‌گذاری به‌سادگی میسر نیست بنابراین مدیریت به‌طور عام کاری، ارزشی است.

وی افزود: در دو دهه اخیر، کشور‌های صنعتی متوجه یک عامل استراتژیک و تعیین‌کننده در موفقیت یا عدم موفقیت سازمان و سازمان‌های کسب‌وکار گردیده‌اند که قبلاً چندان مورد توجه قرار نگرفته است، این موضوع همان ارزش‌های سازمانی است. سازمان‌های موفق دنیا به‌ویژه آن‌هایی که تا سطح بالای ایمنی راه پیموده‌اند، مدعی هستند که به بسیاری از این موفقیت‌ها از راه تقویت ارزش‌های سازمانی و نیز فرهنگ‌سازمانی خود، دست‌یافته‌اند.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با تأکید بر اینکه بدیهی است که موفقیت در پیاده‌سازی شیوه‌های نوین و تکنیک‌های جدید مدیریتی، مستلزم پشتیبانی از طرف ارزش‌های سازمانی است، گفت: تحقق اهداف هر سازمان در گرو هماهنگی ارزش‌های سازمانی با اهداف و استراتژی‌های تدوین‌شده است.

با توجه به این نکته که فرهنگ غالب سازمان‌های ایرانی، متأثر از فضای دینی جامعه است، لذا، ارزش‌هایی در سازمان باید مد نظر قرار گیرد که درون مایه‌ای اسلامی داشته باشد تا سلامت سازمان را تضمین نماید. از طرفی، بر خلاف مکاتب غربی، در سازمان‌های اسلامی، سلامت معنوی که مبتنی بر باور‌ها و آموزه‌های دینی باشد مد نظر می‌باشد.