نرگس محمدی کیست؛ از اصلاح تا تغییر حکومت

بی بی سی فارسی

بی بی سی فارسی - ۱۷ مهر ۱۳۹۹

نرگس محمدی کیست؛ از اصلاح تا تغییر حکومتیک ساعت پیشتوضیح تصویر،

آقای رحمانی در حال کمک به نرگس محمدی که با واکر راه می‌رود

در یک دهه گذشته اخبار مرتبط به زندگی شخصی و سیاسی نرگس محمدی بارها مورد توجه افکار عمومی و رسانه‌ها قرار گرفته است؛ از درخواست تغییر حکومت تا ضرب و شتم در زندان و فلج موقت و مصائب مربوط به کودکان دوقلویش.

نام نرگس محمدی به مرور در یک دهه گذشته به عنوان یکی از صریح‌ترین منتقدان حکومت ایران جا افتاد. پیش از آن اما حکومت او را به خاطر نظارت بر وضعیت حقوق بشر در ایران تحت فشار قرار داده بود.

نرگس محمدی در سال ۱۳۸۹ در مقام نایب رئیس و سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر بازداشت شد. از آن زمان، اخبار او بیش از پیش در کانون توجه قرار گرفت.

او عضو نهادی بود که در اوج فعالیتش در دهه هشتاد شمسی، نظارت بر وضعیت حقوق بشر و دفاع از بسیاری متهمان و زندانیان سیاسی را بر عهده داشت. کانون مدافعان حقوق بشر محل حضور شماری از شناخته‌ترین فعالان و وکلای حقوق بشری ایران بود: شیرین عبادی، محمد سیف‌زاده، محمدعلی دادخواه، عبدالفتاح سلطانی، نسرین ستوده و ژینوس سبحانی.

خانم محمدی اما علاوه بر کانون مدافعان به عنوان رئیس هیات اجرایی شورای صلح ایران و یکی از اعضای کارزار "لگام" (لغو گام‌به‌گام اعدام) هم بود.

اما در سال‌های اخیر امضای نامه برای "گذار از حکومت جمهوری اسلامی" و تحریم انتخابات، لحن تندتری به فعالیت‌های او داده است.

تقی رحمانی فعال سیاسی و همسر خانم محمدی معتقد است که نیروهای امنیتی هم به دنبال "انتقام از او" هستند.

زندگی شخصی

منبع تصویر،

iSna

توضیح تصویر،

اردیبهشت ۱۳۸۳ وقتی که آقای رحمانی از زندان به مرخصی آمده بود

نرگس محمدی دانش‌آموخته فیزیک کاربردی است. او اما در دهه‌های گذشته به عنوان فعال مدنی- سیاسی و روزنامه‌نگار فعالیت کرده است.

خانم محمدی در ابتدا فعالیت خود را با جریانات ملی مذهبی آغاز کرد، در سال ۷۶ در ستاد محمد خاتمی فعال بود و در انتخابات سال ۱۳۷۸ مجلس در ستاد ملی‌ مذهبی‌ها فعالیت داشت.

خانم محمدی سال ۱۳۷۸ با تقی رحمانی، فعال و زندانی سیاسی ملی مذهبی ازدواج کرد.

"پیش از آن اما حکومت او را به خاطر نظارت بر وضعیت حقوق بشر در ایران تحت فشار قرار داده بود.نرگس محمدی در سال ۱۳۸۹ در مقام نایب رئیس و سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر بازداشت شد"تقی رحمانی نیز در حکومت فعلی ایران، بیش از ۱۴ سال را در زندان گذرانده است.

خانم محمدی و آقای رحمانی دو فرزند دوقلو دارند.

نامه نرگس محمدی: به رفتارهای غیر شرعی و غیر قانونی اعتراض دارم
نرگس محمدی ماجرای بازداشت خود و خروج فرزندانش از کشور را شرح داد
نرگس محمدی: به حرمت خون کشته‌شدگان آبان نباید رای داد

پس از خروج آقای رحمانی از ایران به دنبال فشارهای فزاینده و بازداشت نرگس محمدی، وضعیت دختر و پسر آنها، بارها مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.

نرگس محمدی تیرماه ۱۳۹۴ با انتشار نامه‌ای از داخل زندان از مشکلاتی نوشت که او و فرزندانش متحمل شده‌اند:

او در آن نامه نوشت "دی‌ماه سال ۱۳۸۷ دفتر کانون مدافعان حقوق بشر پلمپ شد و وزارت اطلاعات به صراحت استعفای من از کانون مدافعان حقوق بشر و شورای ملی صلح را مطرح کرد و تهدید کرد که در غیر این صورت، 'محرومیتها' شروع خواهد شد. پس از راهپیمایی ۲۵ خرداد سال ۸۸، بازجویم تماس گرفت که باید از تهران خارج شوی، هشدار داد که فکر نکن چون بچه کوچک داری بازداشت نمی‌شوی. تو را با کودکانت به سلول می آورم."

فرزندان دو قلوی خانم محمدی در سال ۸۸ دو سال و نیمه بودند. حدود یک سال بعد وقتی فرزندان خانم محمدی سه سال و نیمه بودند، ماموران شبانه برای بازداشت او به منزلش رفتند. خانم محمدی شرح مفصلی از وقایع آن شب و "بی‌قراری" کودکانش نوشته است.

فرزندان خانم محمدی به خاطر زندانی بودن مادرشان ایران را ترک کردند و در حال حاضر با پدرشان در خارج از کشور زندگی می‌کنند.

نرگس محمدی در خصوص آخرین ملاقاتش با فرزندان خود نوشته است: "کیانا در ملاقاتی که داشتیم گفت «مامان تو که نیستی ما می‌رویم پیش تقی تا تو بیایی.

وقتی برگشتی ما هم می‌آییم.» و من بی‌درنگ جواب دادم «باشد مامان جان». علی گفت: « مامان ناراحت نمی‌شی؟» و بعد به من نگاه کرد تا ببیند واکنش من چیست. سعی کردم بدون تردید خوشحالی‌ام را نشان بدهم تا نگران من نباشند. خدایا چقدر دلم به یکشنبه‌ها و روز ملاقاتشان خوش بود."

اما این پایان مشکلات نبود. تقی رحمانی تابستان امسال ویدئویی از فرزندان دوقلویشان منتشر کرد که در آن کیانا و علی می‌گفتند ۱۱ ماه است که صدای مادرشان را نشنیده‌اند و از مردم می‌خواستند که صدای آنها باشند تا بتوانند به این خواسته‌شان برسند.

این ویدئو در توییتر دست‌کم ۳۵۰ هزار بار دیده شده و ۱۵ هزار نفر آن‌ را لایک کردند.

دست‌کم پنج بازداشت؛ از زندانی به زندان دیگر

نرگس محمدی تا کنون بارها به زندان افتاده است اما به خاطر وخامت شرایط جسمی آزاد شده است.

در دهه هفتاد و در دوران دانشجویی او دو بار به زندان افتاد.

در سال ۱۳۸۰ پس از بازداشت تقی رحمانی و شمار دیگری از زندانیان ملی مذهبی، او نیز مدتی در بازداشتگاه سپاه در زندان عشرت‌آباد زندانی‌ شد.

"از آن زمان، اخبار او بیش از پیش در کانون توجه قرار گرفت.او عضو نهادی بود که در اوج فعالیتش در دهه هشتاد شمسی، نظارت بر وضعیت حقوق بشر و دفاع از بسیاری متهمان و زندانیان سیاسی را بر عهده داشت"

ظرف ۱۰ سال گذشته اما خانم محمدی بیش از پیش زیر فشارهای امنیتی و قضایی قرار گرفت.

پس از اعتراض‌ها به نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، خانم محمدی ممنوع الخروج و در خرداد سال ۱۳۸۹ بازداشت شد.

در زندان، نرگس محمدی به "اسپاسم عضلانی و فلج موقت" دچار و به همین علت آزاد شد.

نرگس‌ محمدی مجددا اما در دوم اردیبهشت ۱۳۹۱ دستگیر شد، در این دوران همسر او تقی رحمانی نیز به دنبال استمرار فشارها از کشور خارج شد.

اما خانم محمدی تیرماه همان سال مجددا با تشخیص پزشکان، به دنبال "فلج عصبی و عضلانی" و شرایط نامناسب جسمانی از زندان آزاد شد.

نرگس محمدی آخرین بار کمی پس از دیدار با کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به تهران رفته بود، در سال ۱۳۹۳ بازداشت شد و به زندان افتاد. خانم محمدی همراه گوهر عشقی، مادر ستار بهشتی، وبلاگ‌نویسی که در زندان کشته شد، با خانم اشتون ملاقات کرد.

منبع تصویر،

NASA

توضیح تصویر،

دیدار کاترین اشتون با نرگس محمدی و گوهر عشقی، مادر ستار بهشتی در سفارت اتریش انجام شد

بازداشت نرگس محمدی از سال ۱۳۹۳ تا امروز، طولانی‌ترین دوره بازداشت او بود. خانم محمدی، در دادگاهی به ریاست قاضی صلواتی به ۱۶ سال زندان محکوم شده بود که ۱۰ سالش قابل اجرا بود.

وضعیت نامناسب جسمانی خانم محمدی در این بازداشت سبب شد که او بارها به بهداری زندان و بیمارستان منتقل شود.

نرگس محمدی که در زندان اوین نگهداری می‌شد پس از تحصن در همبستگی با خانواده‌های کشته‌شدگان آبان ۹۸، به طور ناگهانی به زندان زنجان منتقل شد.

در جریان انتقال به زندان زنجان، ضرب و شتم خانم محمدی که وضعیت سلامتی‌اش در خطر بود، به شدت خبرساز شد.

نرگس محمدی با انتشار نامه‌ سرگشاده‌ای نوشت از "شدت خشونت" به کار رفته علیه خود "شوکه" شده است.

در بخشی از این نامه آمده "ناباورانه آقای ضیایی از دو طرف بدنم دستانش را قلاب کرد و من را از جا کند و با سر داخل ماشین فرو برد، مقاومت کردم اما از پشت آنچنان فشار داد که داخل ماشین افتادم.. میان حداقل ۵۰-۶۰ نفر نیروی امنیتی- قضایی و زندان محاصره شده بودم.

ماشین هایی وارد محوطه شدند.. با دیدن ماشین ها و نیروها متوجه شدم که قصد تبعید من را دارند، شروع کردم به خواندن سرود 'زده شعله در چمن،‌ در شب وطن،‌ خون ارغوان ها، تو ای بانگ شور افکن تا سحر بزن شعله در کرانها ' که ناگهان مردان ریش دار وزارت اطلاعات از پشت به من حمله کردند و با مشت داخل ماشین انداختند".

در واکنش، قوه قضاییه ایران به طور رسمی این موضوع را انکار و تکذیب کرد.

آزادی؛ بیماری یا قانون تازه تصویب

منبع تصویر،

MIZAN

توضیح تصویر،

فیلمی سی ثانیه‌ای که خبرگزاری قوه قضاییه از خانم محمدی در زندان منتشر کرد

در ماه‌های گذشته، ابتلای خانم محمدی به بیماری با علائم کرونا در زندان زنجان خبرساز شده بود.

این خبر در حالی منتشر می‌شد که قوه قضائیه به دنبال شیوع کرونا در ایران و نگرانی از وضعیت زندان‌ها، شمار زیادی از زندانیان را آزاد کرده بود. منتقدان اما می‌گفتند این موضوع شامل حال بسیاری از زندانیان سیاسی نشده است.

تلویزیون رسمی ایران با پخش فیلمی مخفیانه از خانم محمدی در زندان خبر بیماری او را زیر سوال برد. نرگس محمدی اما در واکنش در یادداشتی اعلام کرد "با سرم سرپایم کردند تا فیلم بگیرند".

در این دوران، در کنار درخواست‌های مکرر فعالان مدنی و سیاسی ایران، ۱۶ نفر از کارشناسان سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای با اشاره به شیوع کرونا از حکومت ایران خواستند تا "پیش از آنکه دیر شود" نرگس محمدی را که بیماری زمینه‌ای دارد، آزاد کنند.

سر انجام، امروز، ۱۷ مهر، اسماعیل صادقی نیارکی، رئیس کل دادگستری استان زنجان، گفت قانون تازه‌تصویب‌‌شده کاهش مجازات حبس شامل خانم محمدی شده و او بر این مبنا آزاد شده است.

او گفت نرگس محمدی "۱۰ سال مجازات حبس لازم الاجرا داشت که با استفاده از قانون کاهش مجازات حبس و موافقت دادگاه، میزان حبس وی به هشت و نیم سال کاهش پیدا کرد و با پایان محکومیت هشت سال و نیم حبس، شب گذشته از زندان آزاد شد".

پرونده جدید نرگس محمدی؛ 'تغییر نظام '

نرگس محمدی اکنون در حالی آزاد شده که در رابطه با "وقایع مربوط به دوران حبس" دو پرونده باز و شش اتهام تازه دارد.

نرگس محمدی پس از انتقال به زندان زنجان، در اسفندماه ۱۳۹۸ در دو پرونده تفهیم اتهام شد.

اما او به طور علنی اعلام کرد که در هیچ دادگاهی جهت دفاع حاضر نخواهد شد و محاکمات جمهوری اسلامی را "فرمایشی و نمایشی" توصیف کرده است.

"پس از راهپیمایی ۲۵ خرداد سال ۸۸، بازجویم تماس گرفت که باید از تهران خارج شوی، هشدار داد که فکر نکن چون بچه کوچک داری بازداشت نمی‌شوی"

خانم محمدی در کنار نسرین ستوده،‌ ابوالفضل قدیانی و جعفر پناهی از جمله ۱۵ فعال سیاسی و مدنی ایرانی است که حکومت فعلی ایران را "اصلاح‌ناپذیر" خواندند و خواستار برگزاری همه‌پرسی تحت نظارت سازمان ملل شدند.

امضاکنندگان خواستار گذار مسالمت‌آمیز از نظام جمهوری اسلامی به یک دموکراسی سکولار پارلمانی شدند.

خانم محمدی همچنین "اقدام وزارت اطلاعات حسن روحانی و ریاست زندان اوین و سازمان زندان‌ها را مغرضانه، خلاف قانون و اخلاق انسانی" توصیف کرده است.

بهمن سال ۱۳۹۸ نیز خانم محمدی در یادداشتی از مردم ایران خواسته بود "به حرمت خون کشته‌شدگان آبان" در انتخابات محلس شرکت نکنند.

خانم محمدی در یادداشت خود نوشته بود که "طی چهل سال گذشته با مدنی ترین و مسالمت آمیز ترین شیوه ها، استقلال، آزادی و جمهوری طلبیدیم. اما استبداد سربرافراشت."

او گفته بود "ملت، حکومت را به اعتدال فراخواند، لیکن افراط و کشتار خیابانی پاسخ بی رحمانه حکومت بود."

برای تقدیر از نرگس محمدی تا کنون چندین جایزه بین‌المللی به او اهدا شده است از جمله: