سینما بچه عکاسی است/ عکاسان ترمز زمانه هستند!

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، چهل و سومین برنامه «مستندات یکشنبه» که در سینماتک خانه هنرمندان ایران به پخش فیلم‌های مستند می‌پردازد، یکشنبه ۱۰ دی ماه، به اولین نمایش عمومی فیلم مستند «چهره هنرمندان معاصر ایران» به کارگردانی مهرداد متین‌دفتری اختصاص داشت.

پس از نمایش این فیلم، نشست نقد و بررسی آن با حضور سیف‌الله صمدیان فیلمساز و عکاس در سالن ناصری برگزار شد. اجرای این برنامه برعهده سامان بیات بود.

سیف‌الله صمدیان در ابتدا گفت: مهرداد متین‌دفتری ادعا می‌کند که سال ۶۷ در کلاس من بوده است ولی من باورم نمی‌شود. با این همه او همیشه در ذهنم با ۲ ویژگی خاص باقی مانده است؛ اول نجابت در حضور و دوم همت و پیگیری است. این ۲ موضوع کمک‌کننده همین پروژه بوده است؛ زیرا امکان نداشت بدون پیگیری و احترام و به قول کیارستمی حضور اندازه، این فیلم به نتیجه برسد. البته اندازه کار در تدوین کمی نیاز به بهبود دارد.

"اجرای این برنامه برعهده سامان بیات بود.سیف‌الله صمدیان در ابتدا گفت: مهرداد متین‌دفتری ادعا می‌کند که سال ۶۷ در کلاس من بوده است ولی من باورم نمی‌شود"این فیلم با این میزان اطلاعات درست در مورد عکاسی و به ویژه پرتره قطعاً می‌تواند از فیلم‌های بسیار دیدنی حتی برای بسیاری از شبکه‌های حرفه‌ای عکاسی هم باشد.

هر که ادعا کند استاد سینماست از هیچکاک تا کیارستمی و … همگی بازارگرمی است.

وی با بیان این‌که عکس‌های فیلم او را شوکه کرد، اظهار کرد: این همان شوک قدیمی است که عکاسی به من می‌داد. در واقع با دیدن این عکس‌ها دوباره به آن جمله تاریخی، مذهبی و باستانی رفتم و آن را تکرار کردم که «در آغاز عکس بود». البته اصل این جمله «در آغاز کلمه بود» است ولی من آن را تغییر دادم و همیشه مجبورم که این موضوع را توضیح دهم.

صمدیان بیان کرد: برخی می‌گویند سینما متفاوت است اما سینما بچه عکاسی است و در حقیقت سینما هنوز متولد نشده است. هر که ادعا کند استاد سینماست از هیچکاک تا کیارستمی و … همگی بازارگرمی است؛ سینما هنوز متولد نشده، چون ما همگی با هر هنری که داریم، هنوز در حال نشان دادن رویکردهای شخصی نسبت به مدیومی چون سینما هستیم.

وی گفت: این‌ها را گفتم تا برسم به جمله‌ای که برادرم در آخرین روزهای زندگی‌اش به من گفت. هفته پیش هم در سوگ برادر اینجا بودم، آخرین جمله‌ای که در بیمارستان از عبدالله صمدیان که ۶۰ سال پیش عکاسی را به خانه ما آورد و آن را با موبایل ثبت کردم این بود که عکاسان ترمز زمانه هستند.

این جمله یک هفته قبل از درگذشت او به من زده شد و وقتی این عکس‌ها را می‌دیدم، اتصال این یک هفته من به هم جور شد.

صمدیان در ادامه عنوان کرد: شگفت‌انگیز بودن کار مهرداد متین دفتری در این مجموعه در ارتباط با موضوعاتش است. حتماً می‌دانید که از عجیب‌ترین و پیچیده‌ترین موجودات جهان، انگار هنرمندی است که در ایران ساخته‌اند. اصلاً ورود به دنیای آنها کار هرکسی و حتی خودشان هم نیست؛ چه رسد به اینکه آدمی با فرهنگ دیگری بخواهد به دنیای آنها نزدیک شود. نه تنها عکاس را در خلوت‌شان که در هیچ جای دیگر راه نمی‌دهند. به ویژه عکاسی که بدانند قرار است از آدم‌های زیادی هم عکس بگیرد، یعنی بدانند که قرار است رقبای تصویری دیگری هم در کتابی یا نمایشگاهی داشته باشند.

"با این همه او همیشه در ذهنم با ۲ ویژگی خاص باقی مانده است؛ اول نجابت در حضور و دوم همت و پیگیری است"از همین رو کار او، کارِ پیچیده و ارزنده‌ای بوده که ۳۰ سال به طول انجامیده است.

اکثریت مردم ما با عکس بیگانه هستند و آن را به مثابه عکس تولد نگاه می‌کنند. متأسفانه درگیر مسائلی هستیم که اصلاً خوب نیست.

مهرداد متین‌دفتری نیز در ادامه گفت: ابتدا قرار نبود این فیلم به نمایش درآید؛ در واقع من یادگاری‌هایی از پشت‌صحنه‌های عکاسی خودم می‌گرفتم اما از زمانی که توانستم دوربین دیجیتال تهیه کنم، نسبتاً به سادگی می‌توانستم از (پشت صحنه کار) فیلم هم بگیرم. در ادامه که این فیلم‌ها زیاد شد، دیدم که صحبت‌هایی از سوی آقای شجریان و … در فیلم وجود دارد که اکثراً بداهه انجام شده است. در واقع حیف بود که این صحبت‌ها در کمد بماند و فراموش شود. بنابراین تصمیم گرفتم فیلمی چند دقیقه‌ای بسازم و آن را به همراه دی وی دی در کتاب بیرون بدهم البته هنوز کتاب بیرون نیامده است.

در نهایت باید بگویم، این فیلم حرفه‌ای نیست بلکه بیشتر دلی انجام شده است.

وی بیان کرد: متأسفم برای این جریان فرهنگی که در کشور ما وجود دارد. این‌جا شخصیت‌هایی بودند که وقتی روز اول (برای عکاسی با آن‌ها) تماس می‌گرفتم، فکر می‌کردند مهمانی است و از من می‌پرسیدند چه کسی هست و چه کسی نیست؟ در واقع اصلاً کاری به عکاسی و حرفه من نداشتند. برخی هم فکر می‌کردند، عکاس خبری آمده که در ۵ دقیقه عکس می‌گیرد و می‌رود.

متین‌دفتری در پایان گفت: بعد که با آن‌ها صحبت می‌کردم، اتفاقات دیگری رخ می‌داد. یکی از خوشایندترین اتفاقات برای زمانی است که از آقای داریوش شایگان عکاسی کردم و ایشان فهمید. هفته بعد با من تماس گرفت و گفت کتابی از من در پاریس چاپ می‌شود که برای آن، یک عکس می‌خواهم؛ این یک نمونه از شعور بالای این هنرمند بود.

"این ۲ موضوع کمک‌کننده همین پروژه بوده است؛ زیرا امکان نداشت بدون پیگیری و احترام و به قول کیارستمی حضور اندازه، این فیلم به نتیجه برسد"سپس با توجه به موضوع کتاب از او عکس گرفتم. ۱۶۰ سال است که عکاسی به ایران آمده ولی اکثریت مردم ما با عکس بیگانه هستند و آن را به مثابه عکس تولد نگاه می‌کنند. متأسفانه درگیر مسائلی هستیم که اصلاً خوب نیست.