شیمی در صنعت آبکاری چه نقشی دارد؟ 

ایسنا/خراسان رضوی به مجموعه فرآیندهایی که تحت آن، سطح قطعات فلزی یا غیرفلزی (اجسام رسانا، نیمه رسانا و نارسانا) با لایه‌هایی از فلز یا غیرفلز جهت دستیابی به سطوح مناسب برای کاربردهای صنعتی، تزئینی و کاهش هزینه تولید، انجام می‌گیرد، آبکاری می‌گویند.

صنعت آبکاری با توجه به اهداف آن قادر است میزان خسارت ناشی از خوردگی و سایش را به شدت کاهش داده و جامعه بشری را در تولید قطعات، وسایل، ابزار وکالاها با هزینه‌های بسیار کم، با توجه به اولویت حفظ منابع معدنی، طبیعی و استفاده بهینه از آن‌ها یاری کند.

محققان در پژوهشی با عنوان «آموزش شیمی و نقش آن در صنعت آبکاری» آورده‌اند، آبکاری یک صنعت مکمل و نهائی است زیرا اکثرا کالاها بدون آبکاری قابل عرضه به بازار نیست.

این پژوهش که توسط مریم صوفیان کارشناسی ارشد شیمی تجزیه و محمدمیرنظامی هنرآموز شیمی دانشگاه اراک انجام شده نشان می‌دهد، یکی از راه‌های جلوگیری از خوردگی و خسارت‌های سنگین ناشی از آن، آبکاری قطعات صنعتی و خانگی است. از این جهت لازم است که در شیمی دبیرستان توجه بیشتری به بحث خوردگی و آبکاری فلزات و آلودگی‌های ناشی از این صنعت و نقش علم شیمی در پیشرفت این حرفه و کنترل آلودگی‌های زیست محیطی این بخش به کمک شیمی صورت گیرد.

آموزش کلیات مفاهیم خوردگی و راه‌های مقابله با آن باید در شیمی دبیرستان آموزش داده شود. کتاب درسی به ویژه دانشگاهی به عنوان یک قالب استاندارد تلقی نمی‌شوند و حتی برخی عناوین درسی دوره‌های قبل از دانشگاهی در بعضی از کشورها متناسب با فرهنگ، آداب و رسوم و امکانات صنعتی و منابع طبیعی آن کشور تدوین می‌شوند، اما در کشور ما به طور خلاصه در شیمی پیش در حد چند سطر اشاره شده است.

مسئله خوردگی که اقتصاد و سرمایه‌های ملی را تهدید می‌کند باید توسط معلمان، دبیران و استادان دانشگاهی تعریف شود و بخشی از کتاب‌های درسی دبیرستان به مسئله خوردگی و راه‌های جلوگیری از آن اختصاص داده شود. وقتی دانش‌آموزان کشور در دوران تحصیل با پدیده خوردگی آشنا شوند اعم از اینکه آن‌ها ادامه تحصیل بدهند یا نه، در زندگی روزمره خود از آنچه آموخته‌اند در جهت کنترل وکاهش هزینه‌های ناشی از خوردگی استفاده کنند.

کتب درسی شیمی باید متناسب با نیازهای علمی دانش‌آموزان و جامعه تدوین شود و نباید تصور شود که مسئله خوردگی به درد دانش‌آموزان نمی‌خورد و باید در سطح دانشگاه، آن هم برای برخی رشته‌های خاص گنجانده شود بلکه بایستی حدود نیازهای آموزشی دانش‌آموزان و دانشجویان را متناسب با شرایط فرهنگی، جغرافیایی و صنعتی کشور در نظر گرفت.

یکی از راه‌های جلوگیری از خوردگی و خسارت‌های سنگین ناشی از آن، آبکاری قطعات صنعتی و خانگی است.

از این جهت لازم است که در شیمی دبیرستان توجه بیشتری به بحث خوردگی و آبکاری فلزات و آلودگی‌های ناشی از این صنعت و نقش علم شیمی در پیشرفت این حرفه و کنترل آلودگی‌های زیست محیطی این بخش به کمک شیمی صورت گیرد.

از آن جایی که بسیاری از صنایع مرتبط با علم شیمی در مقاطع تحصیلی معرفی نمی‌شوند و فراگیران فقط به کسب نمره قبولی بدون درک صحیح از کاربرد صنعتی شیمی می‌اندیشند، به طوری که اکثر فارغ التحصیلان دانشگاهی رشته شیمی نیز از این صنعت اطلاع چندانی ندارند و نیروهای مشغول در این حرفه اکثرا تحصیلات دیپلم دارند بدون هیچ‌گونه آگاهی از خطرات ناشی از کار با مواد شیمیایی که سلامت انسان و محیط زیست را تهدید می‌کند و این وظیفه آموزش و پرورش و آموزش عالی است که در دوران دبیرستان و دانشگاه کتب درسی شیمی را بیشتر کاربردی و در راستای نیازهای عملی جامعه آموزش دهد.

براساس این پژوهش، همزمان با پیشرفت علم و تکنولوژی و با ورود به مرزهای ناشناخته جهان هستی و پیچیدگی جهان ارتباطات و رقابت‌های شدید جهانی، نیاز به ابزار و وسایل مدرن و پیچیده و دقیق با توانائی‌های خاص و ساخت قطعات و کالاها که هزینه تولید کمی داشته باشد، بیش از پیش احساس می‌شود. فلزات لازم برای ساخت چنین قطعات و کالاهایی عمدتا کمیاب و گران قیمت هستند.

از طرفی یکی از معضلات جامعه بشری خسارت‌های ناشی از خوردگی است به طوری که براساس آمارهای موجود میزان خسارت‌ها و ضررهای ناشی از خوردگی رقمی برابر با ۴.۵ درصد تولید ناخالص ملی کشورهای جهان اعلام شده است. صنعت آبکاری قادر است میزان خسارت ناشی از خوردگی و سایش را به شدت کاهش داده و جامعه بشری را در تولید قطعات، وسایل و ابزار و کالاها با هزینه‌ای بسیار کم، با توجه به اولویت حفظ  منابع معدنی، طبیعی و استفاده بهینه از آن‌ها یاری کند.

این پژوهش در هشتمین سمینار آموزش شیمی ایران ارائه شد.

انتهای پیام