اوضاع افغانستان؛ احمد مسعود چگونه می‌تواند موفق شود؟

اوضاع افغانستان؛ احمد مسعود چگونه می‌تواند موفق شود؟

• صابر جعفری
• فعال اجتماعی

مجموعه "ناظران می‌گویند"، بیانگر نظر نویسندگان آن است. بی‌بی‌سی می‌کوشد تا با انتشار مطالبی از طیف‌های گوناگون، چشم‌انداز متنوع و متوازنی از دیدگاه‌ها ارائه دهد.

منبع تصویر،

Reza Deqati

توضیح تصویر،

احمد مسعود در بیشتر از دو هفته گذشته در پنجشیر بسر می‌برد

احمد مسعود که در راس "جبهه مقاومت" پنجشیر در برابر گروه طالبان و حامیانش قرار دارد، هفته پیش در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی فارسی موضع‌گیری سیاسی بسیار واضح و مشخصی انجام داد که حایز اهمیت است و استراتژیک به شمار می‌رود.

احمد مسعود به درستی اهداف سیاسی خود را نه تنها فراتر از پنجشیر و قوم تاجیک، بلکه فراتر از گفتمان قومی برد و اعلان کرد که برای تمام مردم افغانستان (فارغ از قومیت و نژادشان) مبارزه می‌کند.

نکته مهم و مثبت دیگر سخنان احمد مسعود این بود که کل ساختار و نظام سیاسی افغانستان نیازمند تغییر اساسی است و اصلا منطق طالبانی با هر درجه از سهم گیری افراد و چهره‌ها (حتی مشارکت شخص خودش)، راه‌گشای مشکلات افغانستان نیست. بلکه افغانستان نیازمند ساختار سیاسی اساسا متفاوتی است که تمام آحاد مردم افغانستان بتوانند احساس کنند که در قالب آن، حق تعیین سرنوشت شان، تضمین شده است.

در مقابل این دو نکته اساسی مثبت در مواضع سیاسی احمد مسعود، یک مورد قابل نقد به نظر من وجود دارد. احمد مسعود بارها تاکید کرد که به دنبال مذاکره و گفت‌وگو با طالبان است.

"اوضاع افغانستان؛ احمد مسعود چگونه می‌تواند موفق شود؟صابر جعفریفعال اجتماعییک ساعت پیشمجموعه "ناظران می‌گویند"، بیانگر نظر نویسندگان آن است"البته در صورتی که طالبان جنگ را به وی تحمیل کند، او نیز حاضر به دفاع و جنگیدن نظامی است.

اما بنظر می‌رسد که، طالبان (هم به لحاظ تحریک طالبان، و هم به لحاظ کل جریان تمامیت خواهی و انحصارطلبی قومی تاریخی حاکم بر افغانستان) برنده نهایی هر گونه بازی مذاکره بوده‌اند و خواهند بود. طالبان با کش و قوس دادن و به درازا کشانیدن مذاکره، برد خود را آسانتر و کم هزینه‌تر می‌سازند و در مقابل شکست جبهه پنجشیر و نیروها و مردمان مخالف طالبان را سنگین تر و دوامدارتر خواهند کرد.

طالبان با طولانی‌تر کردن مذاکرات اولا به جامعه جهانی نشان خواهند داد که به دنبال جنگ نیستند و از این طریق در این روزهایی که زیر نظر جامعه جهانی هستند، خود را صلح‌جو و اهل گفت‌وگو نشان خواهند داد. دوما زمان خواهند خرید تا جامعه جهانی و افکار عمومی توجهش به افغانستان کم شود و آهسته آهسته آن را فراموش کند.

سوما با هر چه طولانی تر شدن بازی مذاکره (در عین حال دوام محاصره پنجشیر) نیروهای مقاومت، خسته و فرسوده می‌شوند. چهارما طالبان فرصت خواهند داشت تا به لحاظ نظامی مستحکم‌تر شده و نیروهایشان را جابجا کنند.

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

نیروهای مقاومت علیه طالبان می‌گویند که حمله دیشب طالبان بر ورودی پنجشیر دفع شد

گروه طالبان در بیشتر از دو هفته گذشته مرتب اعلام کرده اند که دنبال ایجاد دولت فراگیر که همه اقوام افغانستان در آن خود را ببینند، هستند. آنها همچنین گفته اند حقوق زنان را در قالب اسلام رعایت می‌کنند و آنها آزاد اند که به تحصیل و کار ادامه بدهند.

اما، با آنکه آنها اعلام کردند که زنان حق آموزش، تحصیل و اشتغال دارند، در عمل ما شاهد محدود شدن فعالیت و حضور آنها هستیم.

طالبان به دلیل سابقه تندروی و تک‌روی که از خود بجا گذاشته اند، برای جهان‌یان باور به حرف‌هایشان دشوار است.

"البته در صورتی که طالبان جنگ را به وی تحمیل کند، او نیز حاضر به دفاع و جنگیدن نظامی است"رهبران جهان، از جمله بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا گفته است که طالبان را در حرف نه بلکه در عمل به آزمایش گرفت.

طالبان با آنکه با گفتمان متفاوتی وارد میدان شده اند و تلاش دارند از خود چهره متفاوتی نشان بدهند، ولی بعید بنظر می‌رسد که آنها از مولفه‌های بنیادی فکری خود که همانا ایجاد امارت اسلامی است بگذرند. به نظر بسیاری از تندروهای اسلامی، دموکراسی و مراجعه به رای مردم، پدیده غیر اسلامی است.

توضیح تصویر،

دره پنجشیر دره مقاومت علیه گروه طالبان در نزدیک به سی سال گذشته بوده است

اهداف و آرمان‌های سیاسی که احمد مسعود اعلان کرد، شامل نظام غیر متمرکز، همخوان با ارزش‌های حقوق بشر (ولو منطبق با برخی موازین اسلامی) و اتکا به آرای آحاد مردم افغانستان از تمامی اقوام و اقشار و مناطق، اساسا جزو مسایلی به شمار می‌روند که برای طالبان با توجه با سابق آنها به نظر غیرقابل پذیرش است و به فرض محال، اگر طالبان آنها را بپذیرد، دیگر طالبان نخواهد بود. بنابراین مذاکره بر سر چنین مسایلی، جز فرسودن روح و روان و امکانات جبهه مقاومت پنجشیر، دستاورد و نتیجه دیگری برای احمد مسعود نخواهد داشت.

احمد مسعود به جای اصرار بر حاضر بودن به مذاکره با طالبان در چنین فضایی، باید انرژی و جهت صحبت خود را از طالبان به مردم افغانستان (و به طور غیر مستقیم افکار عمومی جهان) تغییر دهد و زمینه‌های حمایت، همکاری و پیوستن مردم افغانستان در مناطق مختلف را به جبهه مقاومت پنجشیر به بررسی بگیرد. از این طریق او خواهد توانست تا هم عقبه اجتماعی و حمایت مردمی از جبهه پنجشیر را افزایش دهد، هم با پیوستن مناطقی به جبهه پنجشیر (از جمله اندراب، ولایتهای شمال افغانستان، هزارستان و...) پنجشیر را می‌تواند از محاصره جغرافیایی به درآورد.

اولین گام در این راه می‌تواند انتخاب یک نام مناسب و فراگیر به جای "جبهه مقاومت پنجشیر" باشد تا مبارزه او را همانطور که خودش گفت، از جغرافیای محدود پنجشیر به همه مناطق و مردم افغانستان گسترش دهد.

ارتباط همزمان با کشورهای منطقه‌ای (مخصوصا پاکستان) و همچنین تدوین قانون اساسی پیشنهادی نیز گامهای بسیار مهم دیگر می‌توانند باشند.

• بحران افغانستان؛ آیا مسأله‌ پنجشیر از راه گفتگو هموار می‌شود؟
• بحران افغانستان؛ پنجشیر، دره 'شکست‌ناپذیر
• نیروهای 'مقاومت': حمله طالبان بر ورودی پنجشیر 'دفع' شد؛ طالبان می‌گویند هنوز حمله نکرده‌اند
• احمد مسعود: برای همه افغانستان ایستاده‌ایم نه فقط پنجشیر