کتاب «اصحاب امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا» به چاپ هشتم رسید

به گزارش خبرنگار مهر، چاپ هشتم کتاب «اصحاب امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا» اثر آیت الله سید اصغر ناظم زاده قمی به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۴۸۸ صفحه روانه بازار نشر شد.

عاشورا و نهضت حسینی یکی از فرازهای شکوهمند تاریخی است که در آن جبهه حق و باطل در نبردی نابرابر روی هم قرار گرفتند اما سرانجام جبهه حق در حافظه تاریخی ماند و الگویی برای همه بشریت شد. بی‌تردید این نبرد تاریخ‌ساز مجنون اصحاب فداکار امام حسین (ع) بود که به پیروی از امام خود حاکمیت ستم را بر نتابیدند؛ همان اصحابی که امام حسین (ع) همیشه ایمان و پایمردی شأن را می‌ستود.

شرح حال این رادمردان موضوعی است که اثر حاضر با استناد به منابع دسته اول و معتبر و بر پایه پژوهش تاریخی با قلمی روان و به شکل منظم و دسته بندی شده به آن پرداخته است.

تعداد اصحاب امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا در نوسان و ریزش و رویش بوده و در تاریخ به دقت و درستی ثبت نشده است، از این رو ارائه آمار دقیق و شفاف از تعداد و نام آنها ممکن نیست ولی عمده اقبال قابل اعتنا که ناظر به تاریخ عاشورا و شهادت شهدا در تاریخ ثبت گردیده، بین ۷۲ تن تا بالای یکصد نفر به اختلاف ذکر شده است ولی مشهور بین مردم و برخی ارباب مقاتل تعداد اصحاب امام (ع) و یاران آن حضرت ۷۲ تن است.

شهدای کربلا در حقیقت به چهار دسته تقسیم می‌شوند: شهدای که پیش از واقعه عاشورا و حضور امام حسین (ع) به سرزمین کربلا جان خود را فدای جانان کردند؛ مانند مسلم بن عقیل. دسته دیگر شهدایی بودند که بعد از واقعه عاشورا به دست جلادان حکومت اموی بدون هیچ جرم و گناه به شهادت رسیدند مانند طفلان مسلم. برخی نیز در عصر عاشورا و پس از پایان حادثه عاشورا و شهادت امام حسین (ع) شهید شدند، مانند هفهاف بن مهند راسبی. و دسته چهارم، شهدایی بودند که در رکاب امام حسین (ع) در حضور آن امام دسته جمعی شهید شدند.

در این کتاب، نام افرادی را یادآور می‌شویم که در کربلا حضور داشتند و در روز عاشورا در نبرد با سپاه عمربن سعد جنگیدند اما از قضای روزگار به شهادت نرسیدند و در حال جان دادن بودند ولی به اسارت درآمدندمانند حسن بن حسن (معروف به حسن مثنّی فرزند امام حسن مجتبی (ع)).

تعداد زیادی از افرادی که نامشان در این کتاب در زمره شهدا آمده، سند معتبری در حضور و شهادتشان وجود ندارد، بلکه قول ضعیفی بر حضورشان در کربلا و شهادتشان می‌باشد و علت یادآوری شرح حالشان بدان جهت است که کتاب مشتمل بر تمامی اسامی شهدا باشد؛ در این کتاب نام برخی از افراد آمده که هرگز در زمره شهدای کربلا نبودند، بلکه حتی امام (ع) را هم همراهی نکردند، ولی یادآوری نام آنها برای توجه و تنبّه است که گاهی همای سعادت بالای سر انسان می‌نشیند، اما شیطان نفس و حب جان و مال، مانع از رسیدن به آن سعادت و سعادت می‌شود، مانند عبدالله بن حر جعفی.

ساختار اثر

این اثر در سه فصل تعریف شده است که در فصل اول «مروری کوتاه بر زندگی امام حسین (ع)» شده که از جمله مباحث این فصل می‌توان به تاریخ ولادت حضرت، رؤیای صادقه ام الفضل، مراسم نامگذاری و سایر سنت‌های اسلامی، حسین (ع) از منظر قرآن و از نگاه رسول خدا (ص) و اصحاب، پیشگویی شهادت حسین (ع)، عبور امیرمؤمنان از کربلا، کربلا محل نزول فرشتگان (ع) اجمالی از دوران زندگانی امام حسین (ع) پس از رحلت پیامبر اسلام (ص)، حضور امام حسین (ع) در جنگ‌های زمان پدر، چگونگی آغاز نهضت امام (ع) و مخالفت با یزید (ع) وداع امام (ع) با مزار رسول خدا (ص)، امام (ع) و خروج از مدینه، دلیل انتخاب مکه برای هجرت، و دعوت مردم کوفه از امام (ع).

نویسنده در دومین فصل از این اثر به «شهدای بنی هاشم در کربلا» پرداخته که در این میان می‌توان به جعفر بن علی بن ابیطالب، جعفر بن عقیل، حسن بن حسن (معروف به حسن مثنی)، طفلان مسلم بن عقیل، عباس بن علی، ابوبکر بن علی عبدالله بن مسلم بن عقیل، علی اصغر، علی اکبر، عون بن جعفر طیار، قاسم بن حسن، و مسلم بن عقیل بن ابی طالب اشاره کرد.

«شهدای کربلا از اصحاب و یاران» عنوان سومین و آخرین فصل از این اثر است که برخی از شهدا عبارتند از: ابراهیم بن حسین اسدی، انس بن حارث کاهلی، انیس بن معقل اصبحی، بریر بن خضیر همدانی مشرقۀ، جابربن حجاج تَیمی، جوین بن مالک تمیمی، حبیب بن مظاهر، حجاج بن یزید سعدی، حر بن یزید ریاحی، حنظله بن اسعد شبامی، زهیر بن بشر خثعمی، زیر بن قین بجلی، سعد بن حرث خزاعی، عابس بن ابی شبیب شاکری.

اصحاب امام حسین (ع) چند نفر بودند؟

به نظر نگارنده تعداد ۷۲ تن که در بین مردم شایع و رایج است، اصحاب و یاران غیر بنی هاشم است؛ همین تعداد هم خیلی روشن نیست که اگر شهدای بنی هاشم را به آنها بیفزاییم، بالای یکصد نفر می‌شوند.

"دسته دیگر شهدایی بودند که بعد از واقعه عاشورا به دست جلادان حکومت اموی بدون هیچ جرم و گناه به شهادت رسیدند مانند طفلان مسلم"مؤید این نظر، قول مورخان عالی مقام شیعی و زیارت نامه‌ها و مدارک دیگر است که به قول برخی از آنان می‌پردازیم:

شیخ مفید می‌نویسد: «اصحاب امام حسین (ع) در روز عاشورا ۳۲ سواره و ۴۰ نفر پیاده بودند.

علامه مجلسی از محمدبن ابوطالب روایت می‌کند که پیاده‌نظام سپاه امام (اعم از بنی هاشم و یاران و اصحاب) ۸۲ تن بوده اند.

در زیارت ناحیه مقدسه که بر یکایک شهدا، اعم از شهدای بنی هاشم و یاران و اصحاب سلام و درود داده شده، تعداد این افراد به ۸۱ تن می‌رسد.

سید بن طاووس از امام باقر (ع) روایتی نقل می‌کند که حضرت فرمود: «و انهم کانوا خمسه و اربعین فارسا و مأه راجلاً؛ همانا اصحاب امام حسین (ع) ۴۵ سواره و یک صد تن پیاده بودند.

با توجه به اختلاف اقبال در تعداد شهدای کربلا از بین ۷۲ تا ۱۴۵ نفر، در این کتاب به استناد مدارک منابع تاریخی، نام ۱۴۷ آمده است که جمعی از این تعداد، شهدای قبل از عاشورا هستند، مثل مسلم بن عقیل است، تعدادی از این اسامی شهادتشان در کربلا محل تردید است و برخی از آنها افرادی هستند که قصد پیوستن به کاروان حسینی داشتند اما توفیق نیافتند، مثل طرماح بن عدی؛ و برخی هم با امام حسین (ع) سر سازش و یاری نداشتند، مثل من عبیدالله بن حرّ جعفی و برخی هم مجروح شدند و بعد از عاشورا از معرکه قتال جان سالم به در بردند.

آنچه به نظر مؤلف قابل اعتماد است، تعداد افرادی که طبق مدارک موجود، در کربلا به شهادت رسیدند، بیش از ۷۵ و کمتر از ۱۲۰ نفر می‌باشند و الله العالم.

سلمان فرزند مضارب بن قیس انماری بجلی پسر عموی زهیر بن قین است. بجلی منسوب به بجیله از اعراب قحطانی یمنی الاصل می‌باشند.

او ساکن کوفه بود و در سال ۶۱ هجری همراه زهیر ابن قین در سفر حج رفت و در بین راه باز هم خدمت امام رسید آنان باهم وارد کربلا شد و او در روز عاشورا بعد از نماز ظهر و پیش از قین به شهادت رسید.