شیرین سقایی؛ سازنده تنها مستند غلامحسین ساعدی، اختر قاسمی - Gooya News

مستند غلامحسین ساعدی، کاری از شیرین سقایی، نسل دوم مهاجرت و تبعید، فیلمساز جوانی که در ایران بدنیا آمد و در آلمان بزرگ شد و تحصیلات آکادمیک خود را در رشته فیلم و کارگردانی در دانشکده هنر کلن به اتمام رساند. او سالیانی ست در امریکا زندگی میکند و مشغول گذراندن دوره های پیشرفته تر در زمینه فیلمسازی در دانشگاه واشنگتن است.

شیرین را از بدو تولد میشناسم. او تحت تاثیر پدر نویسنده و روزنامه نگار خود و مادر عاشق ادبیات و فیلم، به ادبیات فارسی علاقه مند شد. با این که از شش سالگی با مادرش به آلمان مهاجرت کرد، اما در کنار پدر و مادرش که همواره کتاب در دست بودند، توانست به شناختی از نویسندگان ایرانی که در جامعه ادبی ایران تاثیرگذار بودند، برسد.

آنچه که مرا به نوشتن این مقاله وا داشت نه خود مستند که از نادر سندهای ماندگار در مورد نویسنده و نمایشنامه نویس بنام و تاثیرگذار ماست، بلکه سازنده ی مستند است. کارگردان جوانی که سه نسل پس از ساعدی ست و در مهاجرت بزرگ شده است.

"او سالیانی ست در امریکا زندگی میکند و مشغول گذراندن دوره های پیشرفته تر در زمینه فیلمسازی در دانشگاه واشنگتن است.شیرین را از بدو تولد میشناسم"در جایی که زبان و ادبیات روزانه اش، زبان و ادبیات مدرسه و دانشگاهش آلمانی بود، اما او از آنجایی که به ادبیات مهاجرت و تبعید علاقه داشت، تلاش کرد تا با کمک پدر و مادر خود از نویسندگان و هنرمندان تبعیدی ایرانی شناخت بیشتری بدست آورد و بیشتر بخواند و بداند. او در دوران دانشجویی خود مستندی از نقاش معروف تبعیدی ایرانی منوچهر یکتایی که ساکن امریکا بود، ساخت که در تلویزیون صدای امریکا به نمایش در آمد.

(گفتگو با شیرین سقایی در برنامه شباهنگ صدای امریکا)

شیرین که اکنون با مفاهیم تبعید و ادبیات تبعید آشنا شده بود، به دنبال «پابلو نرودا» در میان نویسندگان و شعرای تبعیدی ایرانی می گشت. او به دنبال پاسخ چرایی ترک نویسندگان از سرزمینی که در واقع جوهر کارشان را از آن دارند، بود. آنها زبان و فرهنگ خود و ابزار کار خود را در فرسنگ ها راه دور و آن هم در اوج محبوبیت و موفقیت جا گذاشتند. شیرین جوان که در آزادی و دمکراسی بزرگ شده، بدنبال درک مفاهیمی رفت که نه تنها پدر و مادر خود بلکه بخشی از الیت جامعه که مجبور به ترک دیار خود شدند، درگیر آن هستند.

مفاهیمی چون سانسور، اختناق، دستگیری، زندان، فرار و تبعید و ... او به کندوکاو در باره تبعید ناخواسته نویسندگان پرداخت و به سراغ ساعدی رفت ...

شیرین سقایی در کنار مادرش پروین قاسمی که در ساخت مستند ساعدی به او کمک کرد شیرین در باره زندگی غلامحسین ساعدی نویسنده تاثیرگذار و محبوب ایرانی خوانده بود و از زندگی غم انگیز تبعیدی اش اطلاع داشت. شیرین میدانست که ساعدی با نثر خود دنیای ادبیات و ادبیات نمایشی فارسی در پیش از انقلاب را جان داده بود و میدانست که ساعدی در تبعید غم انگیزش، دیگر آن غلامحسین ساعدی نبود. او بدون مردمش و بدون سرزمینش دیگر نمی توانست بنویسد و این دوری او را به نوعی دپرسیون دچار کرد که برای فرار از تلخی آن به الکل پناه برد