طوفان شدید هرمزگان و سقف کارگاه

مدتی پیش در خبرها فیلم هایی از شدت باد و طوفان در هرمزگان پخش شد با عنوان، طوفان وحشتناک در هرمزگان سقف یک کارگاه را با خود برد که بسیار هم با دقت خوبی فیلم برداری و تمامی مولفه های درگیر را بخوبی نشان می داد، عین خبر و کلیپ اینجا.

چنانچه با دقت به فیلم نگاه کنید در اثر باد به جز سقف و کمی نخاله هیچ چیز دیگر این طرف و آن طرف نمی شود و فقط سقف است که در اثر باد در حال بلند شدن از روی بسط دیوارها است. این نشان از این ایت که حداقل در آن منطقه باد آن قدر هم وحشتناک نبوده است.

در دینامیک سیالات که باد هم یک سیال است، طبیعی است که در اثر وزش باد به خصوص در محدوده های باز مثل همین کارگاه در فیلم، نیروی بلند شدگی ( Uplift or Suction) ایجاد شده و در صورت نبود مقاومت اتصالات مثبته بین دیوار و سقف که حتما هم می بایستی بیشتر از نیروی بلند شدگی باشد، سقف در اثر جریان بلند و پرواز می کند. این یک مود قالب در شکست این نوع سازه ها در بادها است.

نکته مهمی که باید از این فیلم گرفت، وحشتناکی سرعت باد نیست ! بلکه عدم رعایت حداقل ضوابط ساخت در این نوع بنا ها است، قابل توجه شهرداری ها، دهداری ها و کلیه دستگاه های نظارتی در جای جای کشور ! اگر به سقف بلند شده دقت کنید خواهید دید چند بسط یا میلگرد در سقف بلند شده عمود بر سقف رویت می شود که حتما اینها همان آرماتور های فرو رفته در درون بلوک های سیمانی بوده که به عنوان اتصال استفاده شده و متاسفانه به سادگی لق و جدا شده اند! 

اگر نمی شدند جای حیرت داشت و تازه ممکن بود بسته به سرعت باد کل بنا را نیز دچار تخریب کلی نماید! لذا توصیه جدی نگارنده به تمامی سازندگان و دستگاه های نظارتی کنترل این اتصالات در کشور برای جلوگیری از خسارات محتمل و بخصوص مناطق باد خیز است. در ضمن یادآور می شود که تامین این اتصالات مقاوم بسیار سهل و ارزان در مقابل خطرات احتمالی آن است.

برای دانشجویان و مهندسان جوان هم ذکر این موضوع که از این نوع خرابی ها برای محاسبه و تخمین سرعت باد در اماکنی که به هر علتی سنسور های ثبت باد ندارند یا در اثر وزش باد از بین رفته اند نیز استفاده می شود.
برای مطالعه بیشتر درباره این نوع محاسبات به مقاله تالیفی ٣٣ سال پیش در ژورنال مهندسی ایرودینامیک انجمن مهندسی راه و ساختمان امریکا در خصوص تعیین نوع باد در فرودگاه کلمبیا امریکا علاقمندان را  ارجاع می دهم، انشا الله مفید باشد.

* استاد نمونه کشور در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران و بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران