بازار سیاه به ارزش ۸ میلیارد دلار

موزه‌ها و آثار فرهنگی و تاریخی تنها برای بازدید و گذران اوقات فراغت و آموزش کاربرد ندارند، بلکه اینگونه اماکن، محل مناسبی برای حفاظت و حراست علمی از نفایس هنری و اسناد، مدارک و اشیاء علمی و فرهنگی‌اند که گاه بازمانده‌های چندین قرن و ادوار گذشته هستند. وجود این گنجینه‌های ارزشمند در عصر حاضر خود نشان‌دهنده مراقبت‌هایی است که از آن‌ها صورت گرفته و همین موضوع برای ما شرح وظیفه می‌کند تا با مراقبت هرچه تمام‌تر آن‌ها را به دست نسل‌های آینده برسانیم. مجموعه‌های نگهداری شده توسط موزه‌ها می‌توانند بسیار ارزشمند باشند، بنابراین موزه‌ها باید اقداماتی را برای محافظت از مجموعه‌های خود در برابر آسیب، سرقت و فرسودگی انجام دهند که در این گزارش به شرح مفصل روش‌های محافظت از اشیاء ارزشمند موزه‌ها اشاره می‌شود.

کنترل عوامل محیطی

یکی از راه‌های محافظت از مجموعه موزه‌ها، کنترل محیطی است که آثار در آن نگهداری می‌شود. این کنترل، شامل حفظ دما و رطوبت پایدار و همچنین محافظت از اشیاء در برابر آسیب نور است.

مجموعه‌های موزه بیشتر در اتاق‌های امن و قفل‌شده یا خزانه‌هایی برای جلوگیری از سرقت نگهداری می‌شوند.

موزه‌ها همچنین اقداماتی را برای جلوگیری از آسیب دیدن مجموعه‌هایشان از آفات انجام می‌دهند که شامل بازرسی منظم برای آفات و همچنین استفاده از ظروف و مواد نگهداری ضد آفات است. بخور دوره‌ای نیز از جمله روش‌های محافظتی است که به منظور از بین بردن آفت‌هایی انجام می‌شود که ممکن است وجود داشته باشند، اما در معرض دید نباشند.

"بخور دوره‌ای نیز از جمله روش‌های محافظتی است که به منظور از بین بردن آفت‌هایی انجام می‌شود که ممکن است وجود داشته باشند، اما در معرض دید نباشند"در نهایت، موزه‌ها باید مراقبت مناسبی از مجموعه‌های خود داشته باشند که شامل استفاده از تکنیک‌های مناسب تمیز کردن، ذخیره‌سازی و رسیدگی با دقت به اشیاء است. آمادگی مجموعه‌داران و موزه‌داران در صورت وقوع آتش‌سوزی، سیل یا سایر بلایایی که می‌تواند به مجموعه‌ها آسیب برساند نیز از جمله نکات مهمی است که گاه مغفول می‌ماند.

انتقال اشیاء در معرض خطر به مکانی امن‌تر

سرقت یکی از نقاشی‌های ون گوگ از موزه سینگر لارن در هلند که هنگام پاندمی کرونا و شروع قرنطینه رخ داد، منجر به مطرح شدن چالش‌هایی برای موزه‌ها شد. بسیاری از مردم دوستدار تاریخ و میراث فرهنگی نگران این موضوع هستند که مجرمان فرصت‌طلب از این قرنطینه بهره کافی برده باشند. بسیاری از مؤسسات در حال بازنگری بیمه‌نامه‌های خود و برخی نیز به دنبال انتقال اقلام با ارزش بالا به مراکز امن‌تر هستند. به گفته شورای هنر انگلیس، دستورالعمل‌های امنیتی و حفاظتی جدیدی در همین راستا تدارک دیده شده که برای برخی از مکان‌ها لازم‌الاجرا است.

ضرورت بیمه همه آثار و اشیاء

 یکی از معایب رایج در بیمه کردن اشیاء موزه‌ها این است که موزه‌داران مجبور به تحت پوشش قرار دادن کل موارد حاضر در مجموعه‌های خود نیستند.

اگرچه هزینه انجام این کار بسیار زیاد است، اما باید به این نکته هم توجه شود اگر بیمه اشیاء ارزشمند محدود به چند مورد استثنایی شود، کاهشی در احتمال خطر رخ نمی‌دهد. لازم است مسؤولان مجموعه‌های موزه با نماینده بیمه درباره فرآیند آن و آنچه می‌توان از بیمه انتظار داشت مشورت کنند و پس از ارزیابی و بررسی توصیه‌ها بهترین اقدام را انجام دهند. کما این‌که بررسی حوادث رخ‌داده در موزه‌ها نشان می‌دهد، آن‌هایی که تمام مجموعه خود را بیمه کرده بودند، در حوادث گوناگون کمتر آسیب دیدند.

توجه به رویه سوابق امنیتی

 اشیاء ارزشمند در معرض آسیب دیدن توسط عوامل محیطی مانند تغییرات آب و هوا، هجوم آفات و عوامل دیگر هستند. موزه‌ها در این دوره زمانی، باید سوابق دقیقی از رویه‌های امنیتی خود داشته باشند. به عنوان مثال رؤسای گروه‌های حفاظتی موزه‌ها در انگلیس دستورالعمل‌هایی را برای حفظ و حفاظت از مجموعه‌ها تدوین کرده‌اند که موزه‌داران باید آن‌ها را تمام و کمال اجرا کنند.

 توجه به فضای ذخیره‌سازی

 آثار باستانی برای این‌که به خوبی حفظ شوند باید در محیطی مناسب نگهداری شوند و شرایط نگهداری طولانی‌مدت آن‌ها مهیا باشد.

"در نهایت، موزه‌ها باید مراقبت مناسبی از مجموعه‌های خود داشته باشند که شامل استفاده از تکنیک‌های مناسب تمیز کردن، ذخیره‌سازی و رسیدگی با دقت به اشیاء است"فضای ذخیره‌سازی مجموعه باید از محل نمایشگاه و دفتر هر موزه جدا باشد و در نظر گرفتن این نکته لازم است که "قرار دادن تمام جزئیات مجموعه‌ها در این فضا ضروری نیست. "

نگهداری اقلام ارزشمند در خزانه

سرقت آثار هنری به یک تجارت جدی تبدیل شده و تخمین زده می‌شود، سالانه بیش از ۵۰ هزار اثر هنری در سراسر جهان به سرقت می‌رود. گمانه‌زنی می‌شود بازار سیاه آثار هنری دزدیده‌شده سالانه بین ۶ تا ۸ میلیارد دلار ارزش دارد؛ بنابراین ضروری است که موزه‌ها از مجموعه‌های خود در برابر سرقت به روش‌های مختلفی محافظت کنند. ممکن است حضور نگهبانان امنیتی را تدارک ببینند، دوربین‌های امنیتی نصب کنند یا از سیستم‌های هشدار استفاده کنند. موزه‌داران همچنین ممکن است اقلام باارزش را در گاوصندوق یا خزانه نگهداری کنند.

 ایجاد و حفظ خط مشی مجموعه موزه

خط مشی مجموعه موزه باید برای اطمینان از آگاهی کارکنان موزه از چارچوب مجموعه و اطلاع‌رسانی آن به عموم باشد.

از آنجایی که کارکنان موزه و مردم هر دو جنبه حیاتی محافظت از موزه‌ها هستند، یک خط مشی خوب باید استاندارد‌های حرفه‌ای موزه را بیان کند و به عنوان راهنما برای هر دو این گروه‌ها عمل کند.

موزه‌ها، ابزاری برای به حاشیه راندن

 خانمی با نام «پروکتر» در سال ۲۰۱۶ توسط موزه هنر تولدو به عنوان نخستین زن سیاهپوست برای مدیریت مجموعه‌های موزه استخدام شد. در نتیجه حمایت او از تنوع استخدام در این زمینه، اکنون سرپرستی از موزه‌هایی را برعهده دارد که راوی بخش‌های نه چندان زیبای تاریخ هستند. پروکتر تاکید می‌کند که بسیاری از مردم موزه‌ها را سنگر‌های تاریخ و فرهنگ می‌دانند، اما در عین حال موزه‌ها می‌توانند ابزاری برای به حاشیه راندن نیز باشند.

موزه‌هایی که بر تاریخ تمرکز می‌کنند به‌طور گسترده به‌عنوان اثری مثبت پذیرفته شده‌اند، مانند تاریخ جهان غرب، غالباً دیدگاه‌های کمتر نقل‌شده را کنار می‌گذارند و بدون هیچ توجهی از کنار آن عبور می‌کنند. این امر به ویژه در مورد موزه‌هایی که آثار هنری را به نمایش می‌گذارند و بیشتر به عنوان حوزه‌ای فراتر از نقد در نظر گرفته می‌شوند، صدق می‌کند. ازآنجایی که موزه‌ها محیطی امن و دلپذیر را فراهم می‌کنند، با استعمارزدایی از ساختار‌های خود می‌توانند اطمینان حاصل کنند که بازدیدکنندگان تا حد امکان احساس امنیت می‌کنند و فضا‌های مهمی برای جوامع حاشیه‌نشین هستند.

آیا موزه‌ها دارای مجموعه‌های دائمی هستند؟

 مجموعه دائمی متشکل از شیء یا اثر هنری است که توسط فردی جمع‌آوری و به موزه اهدا شده است.

"بسیاری از مردم دوستدار تاریخ و میراث فرهنگی نگران این موضوع هستند که مجرمان فرصت‌طلب از این قرنطینه بهره کافی برده باشند"زمانی که یک موزه مجموعه‌ای دائمی را در خود جای داده است، مسؤولیت‌های قانونی، اخلاقی، امانتداری و حرفه‌ای اثر هنری را بر عهده می‌گیرد. به طور کلی، مجموعه دائمی مجموعه‌ای از اشیاء مادی یا ناملموس (اسناد بایگانی و غیره) است که توسط یک فرد یا موسسه جمع‌آوری، طبقه‌بندی، انتخاب و نگهداری شده است. برای طبقه‌بندی به عنوان یک مجموعه، این اشیاء باید در دسته‌بندی منسجم و معنادار قرار بگیرند. به گفته شورای بین‌المللی موزه‌ها، تعریف موزه به طور محکم بر این اصل استوار است.

همانطور که در بروشور ایکوم هم آمده است، موزه‌ها باید یک سیاست تملک داشته باشند که در آن خط مشی مجموعه نیز ذکر شده است و باید اشیاء را انتخاب، خریداری، جمع‌آوری و دریافت کنند. مجموعه به اشیائی اطلاق می‌شود که در یک موزه جمع‌آوری و نگهداری می‌شوند؛ زیرا پتانسیل ارزشمندی را به عنوان اشیاء مرجع یا آموزشی دارند.

اهمیت طبقه‌بندی

 ایجاد یک سیستم طبقه‌بندی که هر موردی را در یک مجموعه در کمتر از یک دقیقه توصیف و پیدا می‌کند بسیار مهم است.

به گفته برخی از مجموعه‌داران موزه‌های برجسته و مهم، مجموعه، هر نوع شیء طبیعی یا مصنوعی است که به طور موقت یا دائم خارج از فعالیت اقتصادی نگهداری می‌شود. توسعه نظام‌های اکتسابی جدید در نتیجه مجموعه‌های ناملموس هنر‌های قوم‌نگاری و معاصر (دانش‌های سنتی، آیین‌ها و اسطوره‌ها در قوم‌شناسی) منجر به توسعه مجموعه‌های ناملموس شده است.

ترکیب اشیاء، دیگر تنها نکته مورد توجه باستان‌شناسی نیست و مستندسازی فرآیند جمع‌آوری آن‌هایی که همیشه در باستان‌شناسی بسیار مهم بوده اکنون به مهمترین جنبه مطالعه تبدیل شده است. علاوه براین مجموعه موزه‌ها به عنوان یک منبع ارزشمند برای تحقیق درباره تاریخ عمل می‌کنند و محققان می‌توانند با تجزیه و تحلیل نمونه‌های جمع‌آوری شده در مقاطع مختلف زمانی، تغییرات تاریخی مهمی را بازسازی کنند. تاریخ جامعه ما قرن‌ها به لطف موزه‌ها حفظ شده که تکامل ملت، جوامع و فرهنگ‌ها را به تصویر می‌کشند و بدون آن‌ها روایت این تکامل ممکن نبود.

همان‌طور که از نزدیک مشاهده کرده‌ایم، موزه‌ها به طور گسترده‌ای به عنوان یک جزء حیاتی از جوامع در نظر گرفته می‌شوند، اما با این حال امروزه موزه‌ها در وضعیت نابسامانی قرار دارند. با کاهش تعداد موزه‌ها در سراسر جهان، هزینه‌های نگهداری مجموعه‌ها در حال افزایش است.

"بسیاری از مؤسسات در حال بازنگری بیمه‌نامه‌های خود و برخی نیز به دنبال انتقال اقلام با ارزش بالا به مراکز امن‌تر هستند"در نتیجه، احتمال اینکه بخش‌های مهمی از تاریخ از دست برود وجود دارد و این دیگر یک همت جمعی را می‌طلبد تا موزه‌ها را همچنان باز و در دسترس عموم نگهداریم. اگرچه موزه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی هم باید در تناسب بودجه خود محافظت شوند تا مجموعه‌هایی مقرون به‌صرفه باشند.

اهمیت مجموعه‌های موزه

 به طور کلی مجموعه‌های موزه به دو دسته مجموعه‌های دائمی و مجموعه‌های امانت طبقه‌بندی می‌شوند، مجموعه دائمی موزه به عنوان پایه و اساس مؤسسه عمل می‌کند که دارای طیف گسترده‌ای از مصنوعات، نقاشی‌ها، طراحی‌ها، نسخه‌های خطی و موارد دیگر است. اشیاء موجود در مجموعه دائمی معمولاً آن‌هایی هستند که در مدت زمان طولانی نگهداری شده‌اند و دارای اهمیت تاریخی یا فرهنگی قابل توجهی هستند و می‌توانند به روش‌های مختلفی از جمله روی زمین، در جعبه، روی پایه‌ها و در گالری‌ها نمایش داده شوند. اندازه شیء، مقدار فضای موجود و نوع نمایشگاهی که برگزار می‌شود، همگی بر نحوه نمایش آن تأثیر می‌گذارند.

در مجموعه دائمی موزه، همیشه نمایشگاه برگزار نمی‌شود، اما در برخی موارد ممکن است اشیائی از موزه‌های دیگر به نمایشگاه‌ها امانت داده شوند. از آنجایی که تغییر قابل توجهی در دنیای اطراف ما ایجاد شده است، این کار برای انعکاس مجموعه موزه و اطمینان از این‌که تاریخ کل جهان را منعکس می‌کند انجام می‌شود.

موزه‌ها منبع ارزشمندی برای جوامع هستند، به‌ویژه این‌که برای دانش‌آموزان در هر سنی ارزشمند به شمار می‌آیند و این امکان را به مردم می‌دهد تا دنیای اطراف خود را کشف کنند.

حمایت و حفاظت از موزه‌ها از آنجایی مهم می‌شود که بخش مهمی از میراث فرهنگی ما هستند و باید برای همه قابل دسترسی باشند. از طرف دیگر موزه‌ها و مؤسسات فرهنگی مکان ایده‌آلی برای حفظ و نمایش دارایی‌های فرهنگی ملموس و ناملموس هستند.

نحوه محافظت از آثارهنری و تاریخی

 آثار هنری به طور خودکار دارای حق چاپ هستند تا به این روش از حق استفاده از یک ایده محافظت شود. یک ایده را می‌توان در اشکال مختلف هنری از جمله عکس، آهنگ، شعر، مجسمه و نقاشی بیان کرد.

 نحوه محافظت از نقاشی‌ها در موزه‌ها

موزه‌ها اقدامات احتیاطی زیادی را برای محافظت از نقاشی‌ها در برابر آسیب انجام می‌دهند. نقاشی‌ها معمولاً در اتاق‌های تمیز و با دمای کنترل شده با رطوبت کم نگهداری می‌شوند و از قرار گرفتن در معرض نور که می‌تواند به مرور زمان باعث محو شدن آن‌ها شود، محافظت می‌شوند. کارکنان موزه همچنین ممکن است نقاشی‌ها را با یک کاور مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش بپوشانند تا از آسیب نور بیشتر محافظت کنند.

یک کودک تایوانی هنگام بازی با یک اسباب‌بازی، به یک تابلوی نقاشی ارزشمند متعلق به قرن هفدهم که اثر پائولو پورپورا بود آسیب زد، این حادثه نیاز موزه‌ها و گالری‌ها را برای نگه‌داشتن آثار هنری در معرض نمایش و در عین حال محافظت از آن‌ها برجسته کرد و پس از آن شاهد اعمال تغییرات در به نمایش‌گذاری آثار برخی از موزه‌ها بودیم کودکان همچنین صدمات زیادی به مرکز موزه ملی ولز وارد کردند که تا بسته شدن ساختمان پیش رفت.

"اگرچه هزینه انجام این کار بسیار زیاد است، اما باید به این نکته هم توجه شود اگر بیمه اشیاء ارزشمند محدود به چند مورد استثنایی شود، کاهشی در احتمال خطر رخ نمی‌دهد"معمولاً موزه‌داران به دلیل حفظ زیبایی بصری هم که شده از موانع هنگام بازدید استفاده نمی‌کنند و این همان‌نقطه‌ایست که هشدار خطر را پررنگ می‌کند.

امنیت موزه‌ها

امنیت موزه بخشی ضروری، اما اغلب نادیده گرفته شده در اداره موزه است. در حالی که تمرکز اصلی بیشتر موزه‌ها روی نمایشگاه‌ها و مجموعه‌ها است، مهم است که به این نکته هم توجه شود که ایمنی بازدیدکنندگان و کارکنان نیز در اولویت قرار دارد. چندین قدم وجود دارد که موزه‌ها می‌توانند برای اطمینان از ایمنی همه افراد در محل انجام دهند، از جمله استخدام نگهبانان امنیتی، نصب دوربین‌های امنیتی و اجرای روش‌های اضطراری واضح. با انجام این اقدامات احتیاطی، موزه‌ها می‌توانند تجربه‌ای امن و لذت بخش را برای همه کسانی که از آن بازدید می‌کنند فراهم کنند.

چالش‌های موزه‌ها

موزه‌ها با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند، از مشکلات مالی گرفته تا همگام شدن با تکنولوژی در حال تغییر. این اماکن همچنین ممکن است در جذب و نگهداری بازدیدکنندگان و حفظ مجموعه‌های خود مشکل داشته باشند، اما با این‌وجود موزه‌ها در سراسر جهان مورد احترام و یکی از پربازدیدترین موسسات فرهنگی هستند.

از همین جهت بسیار مهم است که این اماکن همگام با پیشرفت فناوری پیش بروند؛ این منطبق‌سازی موزه‌ها را قادر می‌سازد تا تلاش‌های روابط عمومی خود را بهبود بخشند.

لزوم اجرای بهتر سیاست‌ها و رویه‌ها

برخی از موارد ذکرشده در حال حاضر اجرا می‌شوند، اما در برخی موارد باید نظارت جدی اعمال شود تا به مرحله پیاده‌سازی برسند. علاوه بر این، مجموعه‌داران باید سیاست‌ها و رویه‌های خود را شفاف کنند تا همه بفهمند به انجام چه کار‌هایی مجازند و برای انجام چه کار‌هایی مجاز نیستند. پیاده‌سازی و اجرای همه این عوامل در کنار هم می‌تواند منجر به انتقال اشیاء موزه‌ها به مثابه میراث تاریخی بشر به نسل‌های آینده شود.

منبع: ایسنا