حماس چگونه سلاح‌های خود را به دست می‌آورد؟

آگهی

این حمله از غزه تحت حاکمیت حماس، باریکه‌ای به وسعت ۳۶۰ کیلومتر مربع از زمین‌های ساحلی مدیترانه که از دو طرف با اسرائیل و یک طرف با مصر هم مرز است انجام شد. 

غزه یک منطقه فقیر، پرجمعیت با منابع کمی است و نزدیک به ۱۷ سال است که تقریبا به‌طور کامل ارتباط آن با سایر نقاط جهان قطع شده است، یعنی زمانی که حماس کنترل نوار غزه را به دست گرفت و اسرائیل و مصر را بر آن داشت تا محاصره شدیدی را در این قلمرو اعمال کنند.

اسرائیل همچنین محاصره هوایی و دریایی غزه و مجموعه وسیعی از نظارت‌ها را در این محدوده اعمال می‌کند.

شبکه خبری سی‌ان‌ان به قلم برد لندون، کارشناس خود در گزارشی نوشت: این سوال پیش می‌آید که حماس چگونه توانسته است مقدار زیادی تسلیحات را جمع‌آوری کند و حملات هماهنگی را انجام دهد که بیش از ۱۲۰۰ نفر را در اسرائیل کشت و هزاران نفر دیگر را مجروح کرد و همچنان به شلیک راکت به اسرائیل نیز ادامه می‌دهد؟

پاسخ به باور کارشناسان، ترکیبی از حیله، چاره موقت، جدیت و داشتن یک اهداکننده اصلی در خارج از این منطقه است.

• سرنوشت گروگان‌های حماس؛ آیا ارتش اسرائیل دستورالعمل هانیبال را به اجرا می‌گذارد؟
• چگونه «فرمانده در سایه» حماس حمله به اسرائیل را طراحی کرد؟

عامل ایران

در کتاب «اطلاعات‌نامه جهان» سازمان سیا (The World Factbook) آمده است: «حماس سلاح‌های خود را از طریق قاچاق یا ساخت و ساز محلی به دست می‌آورد و از ایران حمایت نظامی دریافت می‌کند.»

در حالی که دولت‌های اسرائیل و ایالات متحده هنوز هیچ نقش مستقیمی از ایران در حملات آخر هفته گذشته پیدا نکرده‌اند، کارشناسان می‌گویند که جمهوری اسلامی مدت‌ها است که حامی اصلی نظامی حماس بوده و از طریق تونل‌های مرزی مخفی یا قایق‌‌هایی که از محاصره فرار کرده‌اند سلاح‌ها را به داخل این منطقه قاچاق می‌کند.

بلال ساب، کارشناس ارشد و مدیر برنامه دفاع و امنیت در موسسه خاورمیانه در واشنگتن می‌گوید: «زیرساخت‌های تونل حماس با وجود اینکه اسرائیل و مصر به‌طور مرتب آن را تخریب می‌کنند همچنان عظیم است.»

دانیل بایمن، کارشناس ارشد پروژه تهدیدات فراملی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی نیز می‌گوید: «حماس تسلیحاتی را از ایران دریافت کرده که از طریق تونل به نوار غزه قاچاق شده است. این سلاح‌ها اغلب شامل سیستم‌های دور بردتر می‌شود.»

چارلز لیستر، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه می‌گوید: «ایران همچنین موشک‌های بالستیک پیشرفته‌تر خود را از طریق دریا به حماس ارسال می‌کند.»

اما به گفته تحلیلگران ایران نیز یک مربی پیشکسوت بوده است.

بایمن می‌افزاید: «ایران همچنین به حماس در تولیدات بومی خود کمک کرده است و حماس را قادر ساخت تا زاردخانه‌های خود را ایجاد کند.»

یکی از مقامات ارشد حماس مستقر در لبنان در گفت‌وگویی با بخش عربی شبکه خبری راشا تودی که روز یکشنبه در وبسایت آن‌ها منتشر شد، جزئیاتی از ساخت تسلیحات حماس ارائه کرد.

علی برکه، رئیس روابط ملی حماس در خارج از کشور گفت: «ما کارخانه‌های محلی برای همه چیز داریم. موشک‌هایی با برد ۲۵۰ کیلومتر، ۱۶۰ کیلومتر، ۸۰ کیلومتر و ۱۰ کیلومتر تولید می‌کنیم. ما کارخانه‌های ساخت خمپاره و گلوله‌های آن را داریم. ما کارخانه کلاشنیکف و گلوله‌های آن را داریم.

"بر اساس آنچه در کتاب «اطلاعات‌نامه جهان» سازمان سیا آمده است، صنایع اصلی آن منسوجات، فرآوری مواد غذایی و مبلمان است"ما گلوله‌ها را با اجازه روس‌ها تولید می‌کنیم.»

چارلز لیستر درباره تسلیحات بزرگتر نیز گفت که سپاه پاسداران ایران تقریبا دهه‌هاست که به مهندسان حماس آموزش تسلیحاتی ارائه می‌کنند.

وی افزود: «سال‌ها دسترسی به سیستم‌های پیشرفته‌تر به مهندسان حماس دانش لازم برای افزایش قابل توجه ظرفیت تولید داخلی آن را داده است.»

مهندسین موشک و راکت حماس بخشی از شبکه منطقه‌ای ایران هستند بنابراین آموزش و تبادل مکرر در ایران بخشی از تلاش‌های تهران برای حرفه‌ای کردن نیروهای نیابتی خود در سراسر منطقه است چارلز لیستر

وی تصریح کرد که «مهندسین موشک و راکت حماس بخشی از شبکه منطقه‌ای ایران هستند بنابراین آموزش و تبادل مکرر در ایران بخشی از تلاش‌های تهران برای حرفه‌ای کردن نیروهای نیابتی خود در سراسر منطقه است».

طبق گزارش سی‌ان‌ان اینکه حماس چگونه مواد خام این سلاح‌های بومی را تامین می‌کند، نبوغ و تدبیر این گروه را نیز نشان می‌دهد.

آگهی

غزه هیچ یک از صنایع سنگینی که از تولید تسلیحات در بیشتر نقاط جهان پشتیبانی کند ندارد. بر اساس آنچه در کتاب «اطلاعات‌نامه جهان» سازمان سیا آمده است، صنایع اصلی آن منسوجات، فرآوری مواد غذایی و مبلمان است. اما در میان صادرات اصلی آن، آهن قراضه قرار دارد که می‌تواند موادی را برای ساخت سلاح در شبکه تونل‌های محصور فراهم کند.

احمد فواد الخطیب در سال ۲۰۲۱ در انجمن واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک نوشت که این فلز در بسیاری از موارد از جنگ‌های مخرب قبلی در غزه جمع‌آوری شده است.

او گفت: «وقتی زیرساخت‌های غزه در حملات هوایی اسرائیل ویران شد، آنچه باقی مانده بود یعنی لوله‌های فلزی، میلگردها، سیم‌کشی‌های برق به کارگاه‌های اسلحه‌سازی حماس راه پیدا کرد و به‌عنوان لوله موشک یا سایر وسائل انفجاری ظاهر شد.

الخطیب افزود که بازیافت مهمات منفجر نشده اسرائیل برای مواد منفجره انجام می‌شد و سایر قطعات آن‌ها به زنجیره تامین حماس نیز اضافه شدند.

عملیات ارتش اسرائیل به‌طور غیرمستقیم موادی را در اختیار حماس قرار داد که در غیر این صورت به شدت در غزه تحت نظارت هستند یا به طور کلی ممنوع هستند. احمد فواد الخطیب

او تصریح کرد: «عملیات ارتش اسرائیل به‌طور غیرمستقیم موادی را در اختیار حماس قرار داد که در غیر این صورت به شدت در غزه تحت نظارت هستند یا به طور کلی ممنوع هستند.»

آگهی

البته همه این‌ها یک شبه اتفاق نیفتاد.

آرون پیلکینگتون، تحلیلگر نیروی هوایی ایالات متحده در امور خاورمیانه گفت که شلیک میزان مهماتی که در روز شنبه صورت گرفت، نشان داد که حماس زرادخانه خود را چه از طریق قاچاق و چه از طریق تولید در طولانی مدت ایجاد کرده است.

علی برکه، یکی از مقامات حماس در لبنان گفت که این گروه شبه‌نظامی به مدت دو سال برای حمله آخر هفته آماده می‌شد.

وی هیچ اشاره‌ای به دخالت خارجی در طراحی این حمله نکرد و در گزارش رسانه‌های روسی تنها گفت که متحدان حماس «با سلاح و پول از ما حمایت می‌کنند. اول از همه هم ایران قرار دارد که به ما پول و سلاح می‌دهد».

تحلیلگران همچنین می‌گویند اندازه و گستره حملات حماس به اسرائیل، آن‌ها همچنین سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل و سایر کشورها را غافلگیر کرده است.

آگهی

آرون پیلکینگتون گفت: «به یاد داشته باشید که شلیک یکسری موشک باعث شگفتی نیست اما آنچه شگفت‌انگیز است این است که چگونه می‌توانید هزاران راکت را ذخیره کنید، جابجا کنید، راه‌اندازه کنید و هزاران موشک را شلیک کنید در عین حال از زیر چشم اطلاعات اسرائیل، مصر، عربستان و … فرار کنید. به سختی می‌توان دید که چگونه مبارزان فلسطینی می‌توانستند این کار را بدون هدایت ایران انجام دهند.»