ده سؤال بنیادین از «بنیاد»

چکیده :طبق اساسنامه بنیاد «به منظور تمرکز اموال خاندان پهلوی و همه کسانی که با وابستگی به این خاندان ثروت‌های نامشروع به دست آورده‌اند و دادگاه انقلاب حکم استرداد ‌اموال مزبور را صادر کرده و می‌کند و تملک آن‌ها از طرف مستضعفان و به مصرف رساندن همه درآمدهای آن اموال در راه بهبود وضع زندگی و به‌خصوص مسکن آنان ...» تشکیل...

محمد فاضلی

من در متن «فتوحات فتّاح» مختصری درباره «بنیاد مستضعفان چیست؟» و «گفته‌های جنجالی» پرویز فتاح رئیس بنیاد نوشتم. فتوحات را به معنای گشودن به‌کار بردم و اکنون قصد دارم سؤالاتی بپرسم که سخنان رئیس بنیاد درهایی به سوی آن‌ها می‌گشاید.

توضیح: رؤسای بنیاد در گذشته عبارت بوده‌اند از: علی‌نقی خاموشی، محمدعلی رجایی، میرحسین موسوی، محسن رفیق‌دوست، محمد فروزنده و محمد سعیدی‌کیا؛ و از چپ تا راست بر آن ریاست کرده‌اند. سؤالات من ناظر بر کلیت بنیاد است و صرفاً به دوران پرویز فتاح بازنمی‌گردند.

️سؤالات از بنیاد

طبق اساسنامه بنیاد «به منظور تمرکز اموال خاندان پهلوی و همه کسانی که با وابستگی به این خاندان ثروت‌های نامشروع به دست آورده‌اند و دادگاه انقلاب حکم استرداد ‌اموال مزبور را صادر کرده و می‌کند و تملک آن‌ها از طرف مستضعفان و به مصرف رساندن همه درآمدهای آن اموال در راه بهبود وضع زندگی و به‌خصوص مسکن آنان …» تشکیل شد.

️ یک. بنیاد برای اولین بار در سال ۱۳۹۶ صورت‌های مالی سال ۱۳۹۵ را ارائه کرد (معادل ۲۸ هزار و ۳۶۰ میلیارد تومان درآمد عملیاتی، ۶هزار و ۲۳۰ میلیارد تومان سود ناخالص، ۳ هزار و ۳۱۳ میلیارد تومان سود عملیاتی و ۲ هزار و ۶۹۲ میلیارد تومان سود خالص)‌ اما چرا بنیاد هیچ‌گاه گزارشی از کلیه اموال، ارزش دارایی‌ها، درآمدها در سال‌های قبل از ۱۳۹۵، نوع واگذاری‌ها و شیوه هزینه‌کرد درآمدها برای «مستضعفان» برای عموم منتشر نکرده است.

️ دو. چرا بنیاد هیچ‌گاه گزارشی درباره مقدار اموال مصادره‌شده، دلایل مصادره و اثبات کسب نامشروع آن‌ها منتشر نکرده است؟ چه تعداد از مالکان دارایی‌های مصادره‌شده در سالیان بعد با شکایت به دادگاه‌ها اموال مشروع خود را بازگرداندند یا هرگز به اموال خود دست نیافتند؟

️ سه.

"تعداد کارکنان بنیاد مستضعفان در ویکی‌پدیا ۲۱۰ هزار نفر ذکر شده است (به شرط صحت، در نبود آمار رسمی)"اگر ملکی به ارزش ۲۰۰ میلیارد تومان سال‌ها در اختیار برای مدرسه با اجاره غیرواقعی در اختیار فردی بوده است، چه تضمینی هست که بقیه املاک و اموال (که فقط درخصوص بخشی از آن‌ها بیش از یازده هزار پرونده در محاکم قضایی در حال پیگیری است) به همین شیوه در اختیار تعداد بسیار زیاد دیگری نباشد؟

️ چهار. چرا گزارش شفافی درباره شیوه هزینه‌کرد درآمدهای بنیاد برای مستضعفان، در اختیار عموم نیست؟ مردم به عنوان صاحبان این اموال چگونه می‌توانند از به‌کارگماری مدیران مناسب در بنیاد برای این اموال مطمئن شوند؟

️ پنج. تعداد کارکنان بنیاد مستضعفان در ویکی‌پدیا ۲۱۰ هزار نفر ذکر شده است (به شرط صحت، در نبود آمار رسمی). تعداد کل کارکنان دولت ۲ میلیون و ۳۷۹ هزار و ۱۵۱ نفر است. کارکنان بنیاد به اندازه ۱۰ درصد کل کارکنان دولت (منهای نیروهای مسلح) در ایران است.

حجم دارایی‌های بنیاد و عملیات آن چقدر است که به اندازه ۱۰ درصد دولت نیروی انسانی دارد؟

️ شش. درآمد بنیاد در سال ۱۳۹۸ معادل ۳۶ هزار میلیارد تومان، سود ناخالص ۷ هزار میلیارد تومان از عملکرد ۱۶۹ شرکت ثبت‌شده، و مالیات پرداخت‌شده سال گذشته آن ۶۷۰ میلیارد تومان بوده است. آیا این عملکرد اقتصادی، برای مثال فقط در مقایسه با شرکت مس سرچشمه با درآمد ۲۲۷۰۰ میلیارد تومان در سال ۹۸، عملکرد خوبی است؟

️ هفت. عبارت «به‌خصوص مسکن آن‌ها» در اساسنامه بنیاد، ضرورت تمرکز بنیاد بر امور مسکن اقشار آسیب‌پذیر را نشان می‌دهد. آیا بنیاد تاکنون گزارش روشنی برای عموم – نه سازمان‌های بازرسی یا … – درخصوص عملکرد در زمینه فراهم کردن مسکن این اقشار منتشر کرده است؟ آیا بنیاد در شرایط بحرانی امروز مسکن مستضفعان مسئولیتی دارد؟

️ هشت.

"حجم دارایی‌های بنیاد و عملیات آن چقدر است که به اندازه ۱۰ درصد دولت نیروی انسانی دارد؟️ شش"اموال مصادره‌شده – به شرط درستی مصادره – متعلق به همه ملت ایران بوده و هست. مردم ایران چه نظارت مشخصی با حصول نتایج شفاف و معطوف به بهبود، بر شیوه استفاده از اموال در اختیار بنیاد دارند؟ سازوکار نظارت بر مبارزه با فساد در بنیاد چیست؟

️ نُه. کشور دارای چندین سازمان حمایت از فقراست: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام، بنیاد مستضعفان و …؛ و میلیون‌ها فقیر نیز در کشور هستند که حمایت اجتماعی از آن ناچیز است؛ به برخی نیز رسیدگی نمی‌شود. آیا زمان یکپارچه‌سازی نظام حمایت اجتماعی و شفاف کردن منابع عظیم درآمد و هزینه این سازمان‌ها و سهم‌شان در رفع فقر فرانرسیده است؟

️ ده. کارآیی و اثربخشی شیوه اداره بنیاد و تأثیر آن بر کاهش فقر، و بالاخص توانمندسازی فقرا، و جایگاه آن در نظام کلی حمایت اجتماعی از فقرا، بر اساس چه شاخص‌هایی، در کدام دستگاه نظری و با چه میزانی از اطمینان و اعتبار سنجیده می‌شود؟

مدیرانی قبلی رفته‌اند، اما پرویز فتاح می‌تواند به این سؤالات پاسخ دهد.