دیوان حافظ برای گوته به مثابه نوعی مکاشفه بود

به گزارش خبرگزاری مهر، آئین افتتاحیه همایش ملی بزرگداشت حافظ شیرازی با حضور جمع زیادی از استادان زبان و ادب فارسی، مدیران و مسئولان فرهنگی و شخصیت‌های فرهنگی و ادبی بین المللی با عنوان «حافظ، شاعر زندگی» در تالار شهید مطهری (ره) انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی طی سخنانی در این همایش ملی گفت: با توجه به جایگاه و اهمیت حافظ شیرازی در سپهر فرهنگی ایران و جهان، به همت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی آئین بزرگداشت او از یک روز به یک هفته گسترش یافته و پس از هفته بزرگداشت، این آئین با رویدادهای مختلف هنری از جمله هنرهای نمایشی، تجسمی و برنامه‌های موسیقایی در سطح ملی و بین المللی ادامه دارند.

وی افزود: از سفرا و نمایندگی‌های سیاسی و فرهنگی کشورهای تاجیکستان، ترکیه، هندوستان و دبیرکل سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) نیز بسیار سپاسگزاریم که در برگزاری فعالیت‌های بین‌المللی بزرگداشت حافظ، ستاد برگزاری همایشِ پاسداشت این شاعر بلند آوازه ایرانی را یاری می‌کنند.

مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ترجمه شعر حافظ به زبان‌های زنده دنیا و ساده‌سازی اندیشه‌های رفیع قرآنی و عرفانی او برای عموم مردم خاصه نسل‌های جوان و جدید، میراث عظیم این شاعر بزرگ ایرانی را به بهترین شکل ممکن به ایرانیان و جهانیان ارزانی دارد.

اهتمام مدیران فرهنگی کشور به معرفی شعر و اندیشه حافظ

در ادامه حمیدرضا قانعی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس طی سخنانی با ارائه گزارشی از فعالیت‌های این اداره کل در سال‌های گذشته در بزرگداشت حافظ گفت: برنامه‌های بزرگداشت حافظ در سال ۱۴۰۲ با سال گذشته تفاوت‌های چشمگیری خواهد داشت که این امر نشانگر اهتمام ویژه مدیران فرهنگی کشور به معرفی شعر و اندیشه این شاعر نامدار ایرانی است.

وی افزود: برگزاری نشست‌های مختلف پژوهشی و تخصصی با همکاری مرکز حافظ شناسی، ارائه برنامه‌های متنوع برای کودکان و نوجوانان، اجرای آئین حافظ و مردم به مدت یک هفته در حافظیه، رونمایی از تمبر و پرتره اختصاصی حافظ و ارائه نشان ملی حافظ از جمله برنامه‌هایی است که از ۱۵ تا ۲۱ مهرماه در شیراز و سایر شهرهای استان فارس در قالب روز و هفته بزرگداشت حافظ اجرایی خواهد شد.

زبان فارسی زبان، صلح عشق و دوستی است

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امورخارجه دیگر سخنران این آئین بود. او گفت: در آغاز سخن لازم می دانم هفته بزرگداشت حافظ شیرازی شاعر بزرگ پارسی گوی و اندیشمند جهانی را به استادان گرامی و مهمانان عزیز به ویژه دیپلمات‌های حاضر در مراسم شادباش گویم و بسیار شادمانم که در نشست شما دوستداران زبان فارسی و فرهنگ ایرانی هستم.

وی افزود: همان گونه که می‌دانیم زبان فارسی زبان، صلح عشق و دوستی است و از سرآمدان این منش نیکو در ادب فارسی حافظ شیرازی است آموزه‌هایی چون مدارا، بخشش، گذشت، نیکی و آسان گیری که زمینه ساز آشتی و دوستی و راه گشای ما در زندگی شخصی و مناسبات داخلی و عرصه بین المللی است در جای جای سروده‌های حافظ به چشم می‌خورد. هموست که ما را چنین به مهرورزی فرا می‌خواند:

کمتر از ذره نئی، پست مشو مهر بورز
تا به خلوتگه خورشید رسی چرخ زنان
یا در جایی دیگر چنین می‌سراید:
هر کو نکاشت مهر و ز خوبی گلی نچید
در رهگذار باد، نگهبان لاله بود

سخنگوی وزارت امورخارجه افزود: حافظ در سروده‌ای دیگر ما را این گونه به دوستی سفارش می‌کند:

دامن دوست به دست آر و ز دشمن بگسل
مرد یزدان شو و ایمن گذر از اهرمنان
یا در جایی دیگر چنین دوراندیشانه می‌گوید:
درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد
نهال دشمنی برکن که رنج بیشمار آرد

کنعانی در ادامه سخنرانی خود گفت: لسان الغیب در این مسیر کار را به اوج می‌رساند و داد سخن می‌دهد:

آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است
با دوستان مروت با دشمنان مدارا

همین فرهنگ و اندیشه است که شعر فارسی را تا بنگاله و فراتر از آن روان می‌سازد:

شکرشکن شوند همه طوطیان هند
زین قند پارسی که به بنگاله می‌رود

سخنگوی وزارت امورخارجه گفت: از بعد دیگر حافظ به تعبیر شهید مطهری گلشنی از بوستان فرهنگ و معارف اسلامی است. بوستانی که گسترده بوده و به تعبیر ایشان نیمی از جهان را فرا گرفته است.
او در ادامه افزود: در جهانی که مدعیان انسان دوستی انسانیت انسان را به سخره گرفته و ابتذال را به نام آزادی بشر ترویج می‌کنند، به معنویت و عرفان نهفته در اشعار حافظ بیش از هر زمان دیگر نیازمندیم:

شعر حافظ همه بیت الغزل معرفت است
آفرین بر نفس دلکش و لطف سخنش

کنعانی در پایان گفت: امیدوارم با تلاش همه ادیبان و فرهنگ دوستان پارسی گوی به ویژه شما فرهیختگان حاضر در جمع، امروز نیز این معارف والای انسان دوستانه، این فرهنگ صلح دوستی و این نیاز فزاینده بشری تا دورترین نقاط گیتی نشر یابد.

حافظ شیرازی؛ شاعر فرهنگ آفرین و تمدن ساز است

نظام الدین زاهدی سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران نیز در این همایش ملی گفت: هیچ فرهنگ و زبانی چون زبان فارسی نتوانسته است تا امروز بزرگانی چون حافظ شیرازی را به جهان بشیریت ارزانی دارد. از این رو از گذشته تا امروز شاعر پارسی زبانی چون «حافظ» برای تاجیک‌ها بسیار مهم و قابل توجه است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: تاجیک‌ها دیوان حافظ را به مانند کتاب مقدس می‌دانند، چرا این دیوان مشحون از حکمت‌های قرآنی است.

"یکی از این افراد رئیس سابق مؤسسه تحقیقات فرانسه در ایران بود که اولین ترجمه فرانسوی از دیوان حافظ را منتشر کرد"از این رو همواره به دیوان او تفأل می‌زنند و از اشعار ملکوتی وی بهره مند می‌گردند.

سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران گفت: در نظام مدارس تاجیکستان، دیوان حافظ به مانند یک کتاب درسی مورد استفاده و بهره مندی است و دانش آموزان اشعار او را حفظ می‌کنند و در مناسبت‌های مختلف این اشعار را قرائت می‌نمایند.

زاهدی در پایان افزود: جهان اندیشه و ادب همواره به شعر و اندیشه حافظ نیازمند است، چرا که این شاعر بزرگ، تمدن ساز و فرهنگ آفرین است.

دیوان حافظ برای «گوته» به مثابه نوعی مکاشفه بود

سعید حسام پور رئیس مرکز حافظ شناسی نیز طی سخنانی در این همایش ملی گفت: مرکز حافظ شناسی از سال ۱۳۷۵ تا کنون بیش از بیست و یک مراسم بزرگداشت، نشست تخصصی و کارگاه‌های آموزشی برای خواجه شیراز برگزار کرده است که این راستا بیش از بیست هزار نفر تا کنون در کلاس‌ها و دوره‌های تخصصی و عمومی این مرکز حضور به هم رسانده اند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به دیگر فعالیت‌های این مرکز در پاسداشت حافظ شیرازی اشاره کرد و افزود: اعطای نشان حافظ به ۶ نفر از حافظ پژوهان برجسته کشور، راه اندازی پژوهانه حافظ، معرفی کتاب سال حافظ، انتشار مجله حافظ پژوهی، ایجاد فرصت مطالعاتی برای حافظ پژوهان غیر ایرانی و جذب پژوهشگران پسادکتری در زمینه حافظ از دیگر اقدامات عمومی و تخصصی مرکز حافظ پژوهی است که امسال نیز در هفته بزرگداشت این شاعر بزرگ ایرانی در استان فارس و سراسر کشور پیگیری و اجرا خواهد شد.

میریام گوتس رهگشای، ایران شناس فرانسوی نیز گفت: در فرانسه ایران شناسان مختلف به حافظ توجه ویژه داشته اند. یکی از این افراد رئیس سابق مؤسسه تحقیقات فرانسه در ایران بود که اولین ترجمه فرانسوی از دیوان حافظ را منتشر کرد. او همچنین ۶ کتاب دیگر درباره زبان و ادب فارسی تألیف کرد که دو عنوان آن مشکلات ترجمه اشعار حافظ به فرانسوی را حل کرد و برای علاقه مندان به زبان و ادب فارسی بسیار مفید بود و هست.

او در ادامه سخنان خود با اشاره به اهمیت «گوته» در مطالعات حافظ شناسی افزود: وقتی از حافظ سخن می‌گوئیم ضروری است که از یوهان ولفگانگ فون گوته نیز سخن به میان آوریم. دیوان حافظ برای «گوته» به مثابه نوعی مکاشفه بود، تا جایی که او را تا سرحد جنون برد و او را مرید حافظ کرد. امروز نیز، جمله ایران شناسان معتقدند که گوته و حافظ دو روح در یک کالبدند.
رهگشای تأکید کرد: شعاع اندیشه حافظ تمام شدنی نیست چرا که او منبع غنی ای از حکمت، کمال، زیبایی، عشق و عرفان است.

شعر حافظ و مولانا؛ عامل وحدت بخش ملت‌های فارسی زبان

حجابی کرلانگیچ سفیر ترکیه در ایران نیز طی سخنان کوتاهی در آئین افتتاحیه همایش ملی بزرگداشت حافظ شیرازی گفت: ادیبان و فارسی پژوهان ترکیه، درباره اشعار حافظ شیرازی و حضرت مولانا شروح مختلفی را به رشته تحریر درآورده اند که امروز این شرح‌ها در قالب کتاب در اقصی نقاط جهان مورد توجه پژوهشگران زبان و ادب فارسی قرار دارد.

وی افزود: از خداوند می‌خواهیم که هفته بزرگداشت حافظ شیرازی حاوی برکات فراوان باشد و شعر و اندیشه او موجبات قرابت همه ملت‌های فارسی زبان و علاقه مندان به شعر و ادب فارسی را فراهم آورد.

بلرام شکلا رئیس مرکز فرهنگی سفارت هند در ایران بود.

او طی سخنانی در این همایش ضمن قدردانی از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در مساعدت با بخش فرهنگی این سفارت برای مشارکت در برگزاری آئین بزرگداشت حافظ شیرازی گفت: «حافظ» در هندوستان و در میان هندی‌ها جایگاه خاص و ویژه ای دارد و مردم این بلاد، خاصه علاقه مندان به زبان فارسی با دیوان «حافظ» انس و الفت فراوان دارند.

وی گفت: شعر «حافظ» همواره احساسات هندی‌ها را با برمی انگیزد تا جایی که برخی از اشعاری که ازآن حافظ نیست را هم به عنوان شعر او زمزمه می‌کنند.