در هیأت مدیره بنیاد دانشنامه ایرانیکا چه می‌گذرد؟

در بخش های پیش چه گفتیم؟

اگر قسمت نخست و دوم گزارش «در ایرانیکا چه می‌گذرد» را خوانده باشید، با وقایعی که در یک سال گذشته در رابطه با ایرانیکا در شهر نیویورک رخ داده آشنا شده‌اید، همچنین از داستان دو شکایت حقوقی که در ارتباط با حق کپی‌رایت و علامت تجارتی ایرانیکا در جریان است و آینده این بزرگترین پروژه جمعی ایران‌شناسی را به خطر انداخته است اطلاع دارید.

در بخش سوم و آخرین بخش به باقی ناگفته‌های داستان دانشنامه ایرانیکا می پردازیم.

دانشنامه ایرانیکا در یگ نگاه

دانشنامه ایرانیکا، بزرگترین پروژه جمعی ایران‌شناسی

بازیگران اصلی
ایرانیکا که جامع‌ترین روایت از چندین هزار سال تاریخ ایران، زبان و فرهنگ است حاصل کار جمعی بیش از ۱۰۰۰ پژوهشگر سراسر جهان است که به همت دکتر احسان یارشاطراستاد پرآوازه ایران شناسی و ادبیات فارسی ایجاد شد. اما به جز آنها که مقالات و مداخل ایرانیکا را نوشته اند چندین سازمان، نهاد، فرد و بنیاد در کار ایجاد و ادامه کار ایرانیکا دخیل بوده‌اند. معرفی این بازیگران برای فهم آنچه در ایرانیکا می‌گذرد و پیش‌بینی آینده آن ضروری است.
دانشگاه کلمبیا
دانشگاه کلمبیا یکی از هشت دانشگاه آیوی لیگ آمریکا در شهر نیویورک واقع شده است. این دانشگاه که بیش از ۲۶۰ سال قدمت دارد، متشکل از ۱۶ دانشکده است و بیش از ۴۰ هزار دانشجو در آن تحصیل می‌کنند. احسان یارشاطر سال ۱۹۵۸ به کلمبیا آمد، و سال ۱۹۶۸ مرکز مطالعات ایرانی را در دانشگاه کلمبیا تاسیس کرد.

"اما به جز آنها که مقالات و مداخل ایرانیکا را نوشته اند چندین سازمان، نهاد، فرد و بنیاد در کار ایجاد و ادامه کار ایرانیکا دخیل بوده‌اند"دانشگاه کلمبیا با این استدلال که دکتر یارشاطر در استخدام این دانشگاه بوده وایرانیکا پروژه دانشگاه کلمبیا بوده، مدعی است که کپی‌رایت آن نیز بر اساس پالیسی دانشگاه متعلق به کلمبیا است.
مرکز احسان یارشاطر برای مطالعات ایرانی
مرکز مطالعات ایرانی سال ۱۹۶۸ توسط احسان یارشاطر در دانشگاه کلمبیا تاسیس شد، این مرکز سال ۲۰۱۸ به مرکز «احسان یارشاطر برای مطالعات ایرانی» تغییر نام داد تا یاد و میراث دکتر یارشاطر در زمینه مطالعات تاریخ و فرهنگ ایرانی زنده نگه داشته‌شود. پرشین هریتیج فاندیشن «بنیاد میراث فارسی» ۱۰ میلیون دلار وقف مرکز یارشاطر در دانشگاه کلمبیا کرده است.
بنیاد میراث فارسی
دکتر احسان یارشاطر سال ۱۹۸۳، یک بنیاد شخصی به نام Persian Heritage Foundation ( بنیاد میراث فارسی) به اختصار PHF را در آمریکا به عنوان یک سازمان غیر دولتی و غیر سیاسی تاسیس کرد. در آغاز کار این بنیاد با سرمایه شخصی دکتر یاشاطر تاسیس شد. هدف از تاسیس بنیاد میراث حمایت و ارتقا مطالعات مربوط به ایران و هر آن‌چه مربوط به ایران در گذشته و حال و حتی جامعه ایرانیان خارج از مرزهای ایران و زبان و ادیان و فرهنگ مربوط به آن بود.
انتشارات بریل
بریل یک ناشر هلندی متون آکادمیک است که در چندین شهر جهان از جمله بوستون در آمریکا دفتر انتشاراتی دارد. این انتشارات اواخر قرن هفدهم در لیدن هلند تاسیس شد و بیش از ۳۳۰ سال قدمت دارد.

تخصص انتشارات لیدن نشر تحقیقات در زمینه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی است. دانشگاه کلمبیا درحال کار با بریل است تا علاوه بر چاپ مجلدات جدید، وب سایت جدید دانشنامه ایرانیکا را نیز منتشر کند.
بنیاد دانشنامه ایرانیکا
بنیاد دانشنامه ایرانیکا Encyclopaedia Iranica Foundation به اختصار EIFسال ۱۹۹۰ توسط احسان یارشاطر تاسیس شد. هدف دکتر یارشاطر تاسیس بنیادی برای حمایت از مالی دانشنامه ایرانیکا بود، که تا آن زمان ۴ جلد آن منتشر شده بود. به عبارتی این بنیاد یک خیریه عمومی بود تا بودجه برای ادامه کار ایرانیکا را تامین کند. بنیاد ایرانیکا اکنون با این استدلال که دکتر یارشاطر پیش از مرگش حق کپی رایت ایرانیکا را به بنیاد واگذار کرده، مدعی مالکیت مطق و بی‌چون و چرای تمامی جوانب مالکیت معنوی دانشنامه ایرانیکا از جمله کپی رایت، علامت تجاری و حق بازتولید چاپی و آنلاین ایرانیکا است.
خیرین و اهدا کنندگان
بودجه ایرانیکا طی بیش از ۴ دهه فعالیت آن از محل‌های متفاوتی تامین شده است.

"معرفی این بازیگران برای فهم آنچه در ایرانیکا می‌گذرد و پیش‌بینی آینده آن ضروری است.دانشگاه کلمبیادانشگاه کلمبیا یکی از هشت دانشگاه آیوی لیگ آمریکا در شهر نیویورک واقع شده است"از ثروت شخصی دکتر احسان یارشاطر گرفته تا مبالغی که خیرین، سازمان‌ها و بنیادهای مختلف در اختیاراین پروژه قرار داده‌اند. از جمله مهمترین حامیان مالی ایرانیکا می‌توان از موقوفه ملی برای علوم انسانی National Endowment for the Humanities به اختصار(NEH)، بنیاد میراث ایران (لندن) و نیز بنیاد خانواده سمنانی نام برد.

داستان یک قطعی چند ساعته

اواخر اردیبهشت ماه بود که، سایت دانشنامه ایرانیکا برای ساعاتی از دسترس خارج شد.

قطعی چند ساعته سایت ایرانیکا سبب هراس و نگرانی پژوهشگران مطالعات ایران  در مورد احتمال پایان دسترسی رایگان به دانشنامه شد.

اما ظاهرا این قطعی ربطی به دعوای حقوقی جاری میان بنیاد ایرانیکا و دانشگاه کلمبیا نداشت.

استیو دی تیو، سخنگوی بنیاد به زمانه گفت:  « ما از این قطعی اطلاع داشتیم  و به طور فعالانه با همکاری با میزبان سایت سایت را بازگرداندیم.»

سخنگوی بنیاد افزود:« قطعی به سبب مشکل فنی در میزبانی سایت رخ داد، و هیچ ارتباطی به شکایت حقوقی (جاری) ندارد.»

درمتن شکایت حقوقی که دانشگاه کلمبیا علیه بنیاد در دادگاهی در نیویورک طرح کرده آمده است که سال  ۲۰۱۸  یک کارمند که برای هر دو جا ( کلمبیا و بنیاد) کار می‌کرده اختیار وب سایت را به بنیاد دانشنامه ایرانیکا‌ می‌دهد و از سال ۲۰۱۹کلمبیا دیگر مطلب جدیدی در سایت ایرانیکا کار نکرده است.

یک سخنگوی دانشگاه کلمبیا در پاسخ به سوال زمانه در مورد علت قطعی سایت گفت که وب سایت ایرانیکا با آدرس  www.iranicaonline.org از سال ۲۰۱۸  دیگر  تحت کنترل مرکز یارشاطر نیست.

این سخنگو افزود: «سایت تحت اجازه، مدیریت، یا کنترل مرکز یارشاطر، ویراستارانش، یا ناشر آن بریل نیست. ما در حال کار با (انتشارات) بریل  بر روی انتشار آنلاین هستیم، و امیدواریم وب‌سایت جدید بزودی آماده شود.»

بریل وارد می شود

پس از خاتمه کار ایرانیکا با انتشارات آیزنبراس ( انتشارات دانشگاهی دانشگاه پن)، که توزیع کننده قبلی بود، بریل موافقت کرد که کار انتشار و توزیع جزوه‌های چاپی دانشنامه ایرانیکا را از جانب مرکز یارشاطر برعهده گیرد.

مرکز یارشاطر می گوید تمدید توافق با بریل ( که شامل انتشارات آنلاین نیز می شود ) برای ایرانیکا مفید است.

همانطور که در بخش دوم این رشته گزارش‌ها خواندید بنیاد ایرانیکا در دعوای حقوقی خود علیه کلمبیا از انتشارات بریل هم شکایت کرده است.

در گفت وگویی با موریتس فان ون بوخرت، مدیر نشر مطالعات خاورمیانه، اسلام و آفریقای انتشارات بریل از او پرسیدیم که از نظر بریل کپی‌رایت ایرانیکا متعلق به کیست.

موریتس فان ون بوخرت به زمانه گفت:

«بریل جزوات چاپی دانشنامه ایرانیکا را منتشر می‌کند و ما بر روی نسخه آنلاین کار می‌کنیم. شریک ما در این تلاش مرکز احسان یارشاطر برای مطالعات ایران در دانشگاه کلمبیا در نیویورک است. نویسنده هر یک از مقالات در دانشنامه ایرانیکا باید کپی‌رایتش را شخصا منتقل کند.

برای هر چیزی که ما منتشر می‌کنیم، مالکیت کپی‌رایت به دانشگاه کلمبیا داده شده است.»

موریتس فان ون بوخرت ، مدیر نشر مطالعات خاورمیانه، اسلام و آفریقای انتشارات بریل

او اظهار امیدواری کرد که پرونده شکایت حقوقی به صورت دوستانه حل و فصل شود و افزود:« کارهای زیاد بسیاری مانده که باید انجام شود، و اگر ما با هم کار کنیم بهترین راه برای خدمت به دانش‌پژوهی بر روی ایران است.»

یک دانشنامه، دو وب سایت

به نظر می‌رسد در آینده دانشنامه ایرانیکا دو وب سایت داشته باشد.

یکی وب سایت حاضر که کنترل آن در دست بنیاد است و مطالبی که تا کنون تولید شده بر روی آن موجود است و دیگری سایتی که مرکز یارشاطر با همکاری بریل ارائه خواهد کرد و مطالبی که از این پس توسط مرکز یارشاطر تولید شود بر روی آن قرار خواهد گرفت.

موریتس فان ون بوخرت، مدیر انتشارات بریل در مورد سایت جدید به زمانه گفت:

«بریل میزبان کاملترین و بهترین نسخه جامع و ویرایش شده دانشنامه ایرانیکا خواهد بود. به طور مرتب بروزرسانی آنلاین و همچنین چاپی صورت خواهد گرفت. نسخه آنلاین همچنان بر روی عموم باز است و به صورت رایگان ، برای یک دوره زمانی دو سال  خواهد بود. طی این دوره ما امیدواریم که شرکایی پیدا کنیم که مایل به حمایت مالی از دسترسی باز دائم باشند. داشنامه آنلاین ایرانیکا از ابتدا برای کاربران نهایی رایگان بوده است، بنابر این ما امیدواریم تا پایان هم همینطور ادامه یابد.

"این دانشگاه که بیش از ۲۶۰ سال قدمت دارد، متشکل از ۱۶ دانشکده است و بیش از ۴۰ هزار دانشجو در آن تحصیل می‌کنند"البته، نه این‌که پروژه تقریبا تمام شده، زیرا که کارهای بسیاری باقی مانده، بنابر این ما به تمام کمک‌هایی که می‌توانیم کمک بگیریم، نیاز داریم.»

با توجه دعوای حقوقی و اخطاریه موقت دادگاه برای توقف فعالیت‌‌های دانشگاه کلمبیا در رابطه با ایرانیکا فعلا همه چیز ( از جمله وب سایت جدید) موقتا متوقف شده است.

بنیاد میراث فارسی چه نقشی دارد؟

یکی از سازمان‌های حامی ایرانیکا پرشین هریتیج فاندیشن «بنیاد میراث فارسی» ۱۰ است که میلیون دلار وقف مرکز یارشاطر در دانشگاه کلمبیا کرده است.

رودولف متهی، استاد تاریخ خاورمیانه در دانشگاه دلاور، رییس هیات مدیره بنیاد میراث فارسی است. پروفسور متهی از جمله کسانی است که سال‌هاست با پروژه ایرانیکا همکاری کرده و به مسایل مربوط به آن اشنایی دارد . برای تهیه این سلسله گزارش با او  نیز گفت وگویی داشتیم.

رودولف متهی هشدار می‌دهد که ایرانیکا در معرض خطر است:

«یارشاطر ایرانیکا را بیش از ۴۰ سال پیش پایه‌ گذاشت و با از خودگذشتگی و فداکاری تمام آن را تا پایان عمرش هدایت کرد….اکنون پروژه ایرانیکا درمعرض خطر است.»

وی در مورد مشکلات ایرانیکا  به زمانه گفت:

« در پنج‌سال گذشته و از زمانی‌که  (وضعیت) دکتر یارشاطر رو به وخامت می‌رفت، دانشنامه نیز با مشکلات متعددی روبرو شده است، مهمتراز همه، بنیاد دانشنامه ایرانیکا (EIF )و سازمان خواهری که یارشاطر در سال ۱۹۹۰ با هدف « ترویج هدف دانشنامه ایرانیکا» تاسیس کرد، با کوتاهی در حمایت مالی دانشنامه، نتوانسته این (وظیفه) را مسئولانه انجام دهد. در نتیجه، کلمبیا مجبور شده تا تعداد کارمندان سختکوشی که دانشنامه را  تهیه می‌کردند، از ۱۱ نفر به ۴ نفر کاهش دهد. این مساله منجر به آن شد که روند تولید در ایرانیکا کند شود، و متعاقب آن تاخیرهای استیصال‌آوری در انتشار جزوه‌ها و کاهش شدید فهرست مشترکین پیش آمد، همه این‌ها صدماتی هستند که به سادگی ترمیم نمی‌شوند.»

رودولف متهی، استاد تاریخ خاورمیانه در دانشگاه دلاور، رییس هیات مدیره بنیاد میراث

پرفسورمتهی می‌گوید که بنیاد میراث تا هر چه در توان دارد برای جلویگری از پس‌رفت پروژه ایرانیکا انجام داده و می‌دهد:

«برای جبران کسری بودجه، بنیاد میراث ایرانی (PHF ) اغلب هزینه‌های تولید ایرانیکا را بر عهده گرفته است.

مهمتر از همه، با تلاش فراوان سعی کرده تا آرزوی گرانبهای دکتر یارشاطر را برآورده کند- که پس از درگذشتش دانشنامه ایرانیکا به فعالیتش در دانشگاه کلمبیا ادامه دهد.»

رودولف متهی با انتقاد از بنیاد دانشنامه ایرانیکا گفت که  از ژوئیه سال ۲۰۱۷ بنیاد دانشنامه ایرانیکا حاضر به ارائه هیچ کمکی به مرکز نشده، بلکه با بی‌اعتنایی به خواست مشخص دکتر یارشاطر مبنی بر این که (EIF ) و (PHF ) به طور مساوی به تامین بودجه مرکز احسان یارشاطر کمک کنند، چندین درخواست در این زمینه را نادیده گرفته یا رد کرده است.

وی افزود:« اگر شکایت حقوقی  (EIF) با موفقیت همراه باشد، به طور قطع منجر به پایان کار دانشنامه ایرانیکا در کلمبیا  و احتمالا پایان کار مرکز یارشاطر نیز خواهد بود.»

موقوفه ملی برای علوم انسانی آمریکا و یک پروژه ایرانی

همانطور که پیشتر خواندید بودجه ایرانیکا از محل‌های متفاوتی تامین می‌شود ، یکی از مهمترین حامیان ایرانیکا طی سال‌ها موقوفه ملی برای علوم انسانی National Endowment for the Humanities بوده است.

موقوفه ملی برای علوم انسانی یک نهاد دولت فدرال آمریکا است که به طور مستقل عمل می‌کند.

دکتر علی بنوعزیزی، استاد علوم سیاسی در کالج بوستون و مدیر برنامهٔ جامعه و تمدن اسلامی  که  بیش از چهار دهه با دکتر احسان یارشاطر همکاری داشته است و در گفت وگویی با زمانه می‌گوید: «دکتر یارشاطر دو سه بار به من گفت که در دهه ۱۹۸۰ بزرگترین پروژه‌ای که این نهاد به آن کمک مالی می‌کرد دانشنامه ایرانیکا بود، و این کمک مالی یکی از معتبرترین موسسات فرهنگی آمریکا به پروژه دانشنامه در زمانی بود که رابطه آمریکا با ایران ( به علت جریان گروگانگیری) در بدترین وضعیت بود. البته کمک ‌های مالی (موقوفه ملی برای علوم انسانی ) برای دانشگاه کلمبیا نیز مهم بود، چون نشان می‌داد که این بنیاد معتبر ملی برای پروژه ای که در آن دانشگاه درجریان است اهمیت قائل است.»

دکتر علی بنوعزیزی، استاد علوم سیاسی در کالج بوستون و مدیر برنامهٔ جامعه و تمدن اسلام

از ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۶ یعنی  ۳۷ سال  ایرانیکا از موقوفه ملی برای علوم انسانی آمریکا (به اختصار NEH )پول دریافت کرده است.

دکتر عباس امانت عباس امانت، استاد تاریخ ومطالعات بین الملل در دانشگاه ییل، که او هم از نزدیکان دکتر یاشاطربود و چندین دهه با پروژه ایرانیکا همکاری کرده است در مورد اهمیت حمایت مالی موقوفه ملی برای علوم انسانی آمریکا از ایرانیکا به زمانه گفت: « این پروژه ای است که در آمریکا حدود ۳۰ سال از آن حمایت شده است. در واقع یک سازمان فدرال آمریکایی در موقعی که در داخل ایران آمریکا شیطان بزرگ خوانده می شد و شعارهای مرگ بر آمریکا سر می دادند (و هنوز هم می دهند) از یک برنامه پژوهشی در تاریخ و فرهنگ ایران پشتیبانی مالی و معنوی کرد.»

عباس امانت، استاد تاریخ ومطالعات بین الملل در دانشگاه ییل  در هیات مدیره بنیاد ایرانیکا چه گذشت؟

پروژه ای که چندین دهه بر روی آن کار شده و میلیون‌ها دلار صرف آن شده، اکنون با آینده‌ای مبهم روبروست.  زمانه با ده‌ها نفر که یا دست اندرکار تهیه ایرانیکا بودند و یا  با مسایل آن آشنایی داشتند در جریان تهیه این گزارش گفت‌وگو کرد.

درحالیکه تمام این افراد (بدون استثنا) بر نقش مهم دکتر یارشاطر در ایجاد و گسترش ایرانیکا تاکید داشتند، اما برخی معتقد بودند دکتر یارشاطر می‌توانست جور دیگری عمل کند تا این مشکلات پیش نیاید.

برخی به شیوه قدیمی مدیریت احسان یارشاطر و نحوه مدیریت شخص محور او اشاره کردند، اما گروهی نیز با انتقاد از بنیاد دانشنامه ایرانیکا، وقایعی  که در چند سال اخیر در هیات مدیره بنیاد رخ داده را دلیل وضعیت فعلی دانستند.

موضع بنیاد دانشنامه ایرانیکا هم در بیانیه‌هایی که منتشر کرده و هم در پاسخی که سخنگوی بنیاد به ما داد روشن بود.

بنیاد می گوید که هر موسسه آموزشی یا دانشگاهی را که بخواهد بنابرصلاحدید خود برای کار ایرانیکا انتخاب خواهد کرد.

بنیاد دانشنامه ایرانیکا می‌گوید: « بنیاد درنظر ندارد که به دانشگاه اجازه دهد با قلدری بنیاد را از دانشنامه بیرون اندازد.»

اما در بنیاد و هیات مدیره بنیاد در این چند سال و بویژه پس از مرگ دکتر یارشاطر چه گذشته است؟

یکی از کسانی که هم با ایرانیکا، هم با بنیاد سال‌ها همکاری داشته و حاضر به بردن نامش نشد در باره پشت پرده وقایع اخیر به زمانه گفت که دو فرد خاص در هیات مدیره بنیاد مسایلی را ایجاد کردند که به استعفا یا رانده شدن بسیاری از اعضای هیات مدیره اولیه بنیاد انجامید و اینک  کنترل بنیاد را  به نوعی در دست گرفته اند.

به گفته این منبع، هر ایران شناسی که عضو هیات بنیاد بوده توسط افراد خاصی از بنیاد رانده شده است.

او اضافه کرد در اساسنامه اولیه بنیاد ، سردبیر ایرانیکا  می بایست که پرزیدنت بنیاد هم باشد، اما با تغییر اساسنامه و حذف این بند زمینه بیرون کردن سردبیر ایرانیکا ( دکتر التون دنیل) فراهم شد. این آشنا به مسائل ایرانیکا معتقد است  که انگیزه این مسایل می‌تواند، مالی، قدرت طلبی و یا هردو باشد.

از دکتر عباس امانت، استاد دانشگاه ییل که خود زمانی عضو هیات مدیره بنیاد ایرانیکا بوده در مورد چگونگی انتخاب اعضای هیات مدیره پرسیدیم. دکتر امانت چنین توضیح داد:

«علت و نحوه انتخاب اعضای هیات مدیره  به درستی بر من روشن نیست و از دیدگاه من روند گزینش مطابق اساسنامه بنیاد انجام نشده است.

"احسان یارشاطر سال ۱۹۵۸ به کلمبیا آمد، و سال ۱۹۶۸ مرکز مطالعات ایرانی را در دانشگاه کلمبیا تاسیس کرد"یعنی هیات مدیره جدید بنیاد ایرانیکا می بایست از طریق هیات امنایی تائید می‌شد که اصولا وجود خارجی نداشت. بالاخره هم با تجدید نظر کاملا غیر قانونی در اساسنامه بنیاد، اصولا هیات امنا منحل شد و همه اختیارات  و ابتکار عمل بدون هیچ مجوزی به هیات مدیره واگذار گردید… در نتیجه آنهایی که خود را مصدر کار می دانند، اکثر درایت و معلومات و تجربه ای در کار فرهنگی ندارند. توانایی درک  و شناخت کیفی از ایرانیکا را نیز ندارند. »

 برخی از کسانی که با آنها صحبت کردیم به جو بد، رفتارهای غیر معمول و دسته بندی و پنهانکاری در بنیاد اشاره کرده‌اند، اما به دلیل مسایلی که اخیر رخ داده و نیز مسایل حقوقی حاضر به مصاحبه نشدند و گفت‌وگو در مورد جزییات این مسایل را به آینده و پس از حل این قضیه دردادگاه موکول کردند.

دکتر علی بنو عزیزی که از اعضای سری نسخت هیات مدیره ایرانیکا بوده در رابطه با تشکیل هیات مدیره به ما گفت: «زمانی‌که  بحث اداره دایره المعارف ایرانیکا پیش آمد، دکتر یارشاطر برای تعیین هیات مدیره بنیاد دانشنامه ایرانیکا پس از مشورت با نزدیکانش تصمیم می‌گیرد تا علاوه بردعوت از  کسانی که در زمینه‌های مالی  و مدیریتی تخصص دارند از پژوهشگرانی  که تخصصشان در زمینه ایران‌شناسی است دعوت کند. قرار بر این بود که بدنه اصلی هیات مدیره از میان پژوهشگران ایرانشناسی باشدو همین طور هم ‌شد.»

 دکتر بنوعزیزی جز اولین کسانی بودکه برای حضور هیات مدیره دعوت شد.

در اولین هیات مدیره بنیاد علاوه بر دکتر یارشاطر ، دکتر بنوعزیزی ، دکتر فرهاد کاظمی (استاد دانشگاه نیویورک)، احمد کریمی حکاک ( استاد دانشگاه مریلند)، دکتر مهدی ضرغامی (رئیس پیشین دانشگاه آریامهر) که ریاست هیات مدیره برعهده داشت، حسنعلی مهران (رئیس پیشین بانک مرکزی ایران)، معصومه فرهاد ( عضوموسسه اسمیتسانیون واشنگنتن)، شیلا کنبی ( عضو موزه متروپولیتن نیویورک) و نازنین انصاری ( سردبیر کیهان لندن)   نیز حضور داشتند.

دکتر بنوعزیزی به دلیل برخی مسایل  از هیات مدیره کناره‌گیری می‌کند و متعاقب او فرهاد کاظمی، احمد کریمی حکاک و در نهایت مهدی ضرغامی از هیات مدیره کناره‌گیری می‌کنند و پس از آن نیز در ماه‌ها و سال‌های بعد تعداد دیگری از اعضای هیات مدیره بنیاد ایرانیکا اخراج شده یا استعفا می‌دهند.

اگر در مورد اعضای هیات مدیره بیشتر میخواهید بدانید نام اعضای هیات مدیره اولیه و هیات مدیره جدید را می‌توانید در این دو لینک پیدا کنید.

چه باید کرد؟

بعید به نظر می رسد دکتر احسان یارشاطر درسال‌های دهه ۷۰ میلادی و زمانی‌که رویای بزرگترین کار جمعی تحقیق در زمینه ایران‌شناسی رادر سر داشت چنین روزی را هم می‌دید: پروژه‌ای جمعی و گرانبها اسیر دعوایی حقوقی و اختلافات داخلی.

از دکتر عباس امانت که سال‌های بسیاری را صرف همکاری با ایرانیکا کرده و ده‌ها مقاله عمده و مهم ایرانیکا را نوشته است این سوال را کردیم که چه باید کرد. دکتر امانت می‌گوید:

«صدای آنهایی که مقاله برای ایرانیکا نوشته اند و وقت خودشان را صرف این کار کرده اند و سرمایه علمی گذاشته اند یا از زمره ویراستاران هستند باید شنیده شود.  این مقاله هائی که تا به حال توسط بیش از هزارو اندی محقق درسراسر دنیا در صدها رشته نگاشته شده باید ارج گذاشته شود. جامعه برون مرزی موظف است که اهمیت کار دانشنامه و ارزش آن را بداند و نگذارد به واسطه دسیسه و لجاجت معدودی که صلاحیت ندارند صدمه ببیند. اگر کار منتهی به افول این دانشنامه شود، نهایتا گناه آن بر دوش همه جامعه برون مرزی خواهد بود که اجازه داده گروهی ناشناخته و ناموجه آنرا به قهقرا بکشانند.» 

و نامه آخر یارشاطر

اما یارشاطر اگر بود چه می‌خواست، پاسخ به این سئوال ناممکن است ، اما توجه شما را به نامه‌ای از دکتر یارشاطر که تا کنون منتشر نشده جلب می‌کنم.

روز پنجم ژانویه ۲۰۱۸ ( ۱۵ دی ۱۳۹۶)، حدود هشت ماه پیش از مرگش، دکتر احسان یارشاطر در نامه‌ای که در محضر ثبت شد، خواست و وصیت قلبی خود را در مورد ایرانیکا و مرکز یارشاطر خطاب به دو بنیادی که خود تاسیس کننده هر دو آنها بود، نوشت. نامه به قلم دکتر یارشاطر چنان گویا است که نیازی به تحلیل و تعبیر ندارد.  ترجمه فارسی اصل این نامه  که به زبان انگلیسی نوشته شده، برای نخستین بار منتشر می‌شود:

توضیح آنکه EIF  بنیاد دانشنامه ایرانیکا است و PHF بنیاد میراث ایران است.

پنجم ژانویه، ۲۰۱۸
اعضای عزیز EIF و PHF
ابتدا، از تمام زحمات شما تشکر می‌کنم.

"هدف دکتر یارشاطر تاسیس بنیادی برای حمایت از مالی دانشنامه ایرانیکا بود، که تا آن زمان ۴ جلد آن منتشر شده بود"من بسیار به هر دو، EIF و PHF، افتخار می‌کنم و اطمینان دارم که سلامت درازمدت هر کدام استوار می ماند. از شما همچنین به این خاطر که اخیرا با جوزف دی کوپر سنیور ملاقات کردید تشکر می‌کنم. من به آقای کوپر بسیار اطمینان دارم و او مرا در جریان ملاقاتش با آقای روحانی، خانم نلسون، آقای پرندیان، خانم انصاری و آقای رابینسون قرار داده است. اطمینان دارم که شما به این مساله واقفید که زندگی کاری  من غیر از  فعالیت‌های  خیرخواهانه [بشردوستانه] و فکری  در بنیاد میراث فارسی ایران  و دانشنامه ایرانیکا  نبوده است.
من با این فرصت که بتوانم مرکز احسان یارشاطر برای مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیا را تاسیس کنم مورد لطف دانشگاه کلمبیا قرار گرفتم. این فرصت نیکنام شخصا برای من افتخار بزرگی است.

من بسیار از داشتن این فرصت که بتوانم مرکزی را به نام خود داشته باشم هیجان زده هستم و بزرگترین امیدواری من این است که بتوانم شخصا در مراسم افتتاح رسمی آن شرکت کنم. از آنجا که  هزینه برپایی مرکز کلان است ، به نظر من این بهترین فرصت را برای سلامت و رونق درازمدت دانشنامه ایرانیکا فراهم می‌آورد.
خواست من این است که EIF و PHF به طور برابر به تامین بودجه مرکز احسان یارشاطر برای مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیا همکاری وکمک کنند.
پول بسیاری برای PHF  و OF برای ادامه کارهای مفید هست.
سلوک مشارکت در استقرار مرکز بین EIF و PHF امری است که بهسادگی می‌تواند حل شود. علاوه بر این من اطلاع یافتم که دانشگاه کلمبیا مایل است که تنها با یک شخص از جانب PHF و یک نفر از سوی EIF در ارتباط باشد.
به صراحت، معتقدم که یک نفر باید با کلمبیا سر وکار داشته باشد. آقای کوپر فرد تعیین شده از سوی PHF است و وکالت مرا نیز دارد. من در موارد بسیاری در زمینه خواست و آرزوهایم با آقای کوپر مشورت کرده ام.  او آماده است تا از جانب PHF و از سوی من عمل کند.
همانطور که می‌دانید باید تعجیل کرد.
دانشگاه کلمبیا، توصیه کرده که یادداشت تفاهم تا روز دهم ژانویه ۲۰۱۸ تقدیم خواهد کرد.
من از آقای کوپر خواسته‌ام که یک رونوشت از یادداشت تفاهم را برای من بفرستد.

"به عبارتی این بنیاد یک خیریه عمومی بود تا بودجه برای ادامه کار ایرانیکا را تامین کند"هیات مدیره PHF سوم فوریه ۲۰۱۸ در سن فرانسیسکو، کالیفرنیا تشکیل جلسه می‌دهند. من دراین جلسه شرکت خواهم کرد. به اطلاع من رسانده شده که هیات مدیره EIF  نیز روز سوم فوریه ۲۰۱۸ جلسه دارند. من نمی‌توانم در آن جلسه شخصا حضور یابم اما ار طریق اسکایپ  و یا دیگر واسطه‌های الکترونیکی در جلسه حاضر خواهم شد.
در جلسه هیات مدیره مایلم که درباره یادداشت کلمبیا بحث و گفت‌وگو کنم.
از شما برای ادامه کار خوب و حرفه‌ای تشکر می‌کنم. از شما تقاضا دارم که هیات مدیره  هر دو بنیاد میراث فارسی ایران  و بنیاد دانشنامه ایرانیکا با یکدیگر همکاری کرده و آرزوی عمیق من را برآورده کرده و مرکز احسان یارشاطر را در دانشگاه کلمبیا بنا نهند.
ارادتمند شما
دکتر احسان یارشاطر

نامه دکتر یارشاطر در یک دفتر ثبت رسمی در کالیفرنیا به امضای دکتر یارشاطر و شاهد رسیده است.

در همین رابطه

در ایرانیکا چه می‌گذرد؟ ایرانیکا در چنگال دعوای حقوقی

.