چشمه گیلاس؛ چشمه‌ای همیشه جوشان در جلگه توس

 

باشگاه خبرنگاران جوان مشهد -  چشمه گیلاس یا چشمه گلسب در محل اختلاف سطح بین دو جلگه توس و مشهد قرار دارد؛ وضعیت خاص و ویژه ارتفاعات مجاور این چشمه طبیعی باعث شده که بخش شمالی آن به مخزنی پر از آب تبدیل شود.

در متون تاریخی آمده است که چشمه گیلاس رابطه مستقیمی با مرگ یزدگرد دارد، پدر بهرام گور یعنی همان یزدگرد، در کنار همین چشمه و با لگد اسب جان خود را از دست داد و به همین دلیل نام این چشمه را در ابتدا گلسب گذاشتند.

چشمه گیلاس جزو چشمه‌های آهکی طبقه بندی می‌شود، حجم آبی که از این چشمه خارج می‌شود به مرور حوضچه‌ها و دریاچه‌های زیادی را به خصوص در حوالی بخش مرکزی چشمه ایجاد کرده است.

به دلیل بالا بودن حجم خروجی آب این چشمه افراد مختلفی سعی کردند که این آب را به سمت شهر مشهد هدایت کنند. اولین بار در حکومت تیموریان، امیر علی شیرنوایی سعی کرد که مسیر آب را تغییر دهد و آن را وارد شهر مشهد کند که البته این تلاش بی ثمر ماند.

اما سرانجام در دوران صفویان، شاه عباس صفوی بین سال‌های ۱۰۱۶ تا ۱۰۲۳ ه. ق موفق شد تا آب چشمه گیلاس را به سمت مشهد هدایت کند ولی در حال حاضر این مسیر مسدود است و آب چشمه وارد شهر نمی‌شود.

متاسفانه در سال‌های اخیر دلایلی مانند بارش کم باران و استفاده غیر اصولی از آب‌های زیر زمینی منطقه، زمینه ساز نابودی این چشمه را فراهم کرده اند. یکی از دلایل کاهش حجم آب این چشمه استفاده از منابع آبی اطراف برای تامین آب شرب شهر چناران و عدم اتخاذ راهکار‌های مناسب برای جبران کمبود آب در این منابع است. 

چشمه گیلاس در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال شهر مشهد و حدودا ۲۵ کیلومتری شهر چناران، در روستایی با همین نام قرار دارد، این روستا و چشمه واقع شده در آن امروزه به عنوان بخشی از جلگه توس محسوب می‌شود. 

انتهای پیام//ف. ب.