نقش خالکوبی در حفاظت از زنان به‌هنگام زایمان؛ پرده‌برداری از کشفیات جدید مومیایی‌های مصر باستان

نتیجه تحقیقات بر روی مومیایی‌های بر جای مانده از مصر باستان نشان می‌دهد که خالکوبی مادران پا به ماه برای آنچه گمان می‌رفته در حفاظت از آن‌ها در زمان زایمان و دوران پس از آن موثر بوده، رواج داشته است.

خالکوبی و «تاتو» کردن روی اندامی مانند کمر ممکن است در زمانه کنونی رایج به‌نظر برسد و این کار توسط  بسیاری از افراد مشهور نیز انجام می‌شود. اما با این شواهد جدید که از مطالعه روی مومیایی‌های دوره مصر باستان بدست‌آمده، مشخص شده که خالکوبی قدمتی ۳ هزار ساله دارد.

در کرانه غربی رودخانه نیل، محققان خالکوبی‌هایی را روی تعدادی مجسمه‌ مربوط به روستای «دیرالمدینه»، متعلق به دوره پادشاهی مصر نوین (۱۵۵۰ تا ۱۰۷۰ قبل از میلاد) کشف کرده‌اند که احتمال می‌رود با یکی از خدایان مصر باستان موسوم به بِس (Bes) مرتبط باشد. 

«بِس» در اساطیر باستانی «ایزد زناشویی» نامیده می‌شود و این باور وجود دارد که از زنان و کودکانشان به‌هنگام وضع‌حمل محافظت می‌کرده است.

آن‌آستین و مری لیز آرنت دو پژوهشگری هستند که بتازگی نتایج «خیره‌کننده» مطالعات خود را ابتدا ماه گذشته در مجله باستان‌شناسی مصر چاپ کردند. این مطالب به‌تازگی در «لایو ساینس» (livescience) نیز منتشر شده است. این مکان موسوم به «ست-معات» (محل حقیقت) در مقابل محوطه باستانی اقصر واقع شده و در سال ۱۹۲۲ میلادی مقارن با کشف مقبره توت‌عنخ‌آمون، توسط یک تیم فرانسوی حفاری شده بود.

• پاسخ دانشمندان به یک سوال؛ چرا تا کنون تنها یک زن مومیایی باردار کشف شده است؟
• دلیل احتمالی مرگ نخستین مومیایی باردار مصر باستان اعلام شد

یکی از وجه مشخصه‌های این منطقه، گنجینه‌ای است موسوم به «گودال بزرگ»؛ محوطه‌ای مملو از بقایای باستانی شامل نامه‌، فیش حقوقی و رسیدهایی که روی پاپیروس نوشته شده و چراغ‌راه باستان‌شناسان در درک بهتر زندگی مردم عادی آن دوره شمرده می‌شود. اما تاکنون هیچ نشانه‌ای دال بر رواج خال‌کوبی از این گنجینه بدست نیامده بود و از این‌رو باید نتایج مطالعات روی ۶ زن مومیایی شده را «حیرت‌انگیز» دانست.

آن‌آستین، زیست‌باستان شناس و از اساتید دانشگاه سن‌لوئیز میسوری که مطالعه دو مقبره جدید در سال ۲۰۱۹ زیر نظر وی انجام شده با تاکید بر اینکه کشف شواهدی از خال‌کوبی هم نادر است و هم دشوار می‌گوید: «برای این‌کار حتما باید پوست مومیایی شده در معرض دید قرار بگیرند و با توجه به اینکه ما هیچگاه افراد مومیایی شده را باز نمی‌کنیم این شانس فقط زمانی بوجود می‌آید که غارتگران با بازکردن مومیایی، پوست را  در معرض دید قرار داده باشند و در هزاره بعد از مرگ، چیزی از متوفی برای مطالعه ما هنوز وجود داشته باشد.»

یافته‌های دو مقبره مزبور شامل بقایای انسانی شامل استخوان ران چپ زنی میان‌سال است که روی پوست حفظ‌شده آن، الگوهایی با رنگ سیاه قابل مشاهده است.

علائم حک‌شده شامل تصویری از خدای «بِس» و همچنین یک کاسه است که به آیین تطهیر هفته‌های پس از زایمان مربوط می‌شود. خال‌کوبی دوم نیز مربوط به یک زن میان‌سال دیگر است و به‌قدری کوچک است که دیدن آن با چشم غیرمسلح دشوار است، نقاشی بازسازی شده‌ای از یک طلسم محافظتی مصر باستان موسوم به «چشم حورس» و یک تصویر احتمالی از «ایزد زناشویی» دیده می‌شود که تاج پردار بر سر دارد.

• محققان از راز حفظ جنین در بدن زن مومیایی ۲ هزار ساله پرده برداشتند

هر دو تصویر نشان می دهد که این خالکوبی مربوط به محافظت و بهبود است. به‌گفته این محقق، الگوی خط زیگزاگ ممکن است نمایانگر یک مرداب باشد که مطابق متون پزشکی باستانی از خاصیت درمانی آب‌های خنک برای تسکین درد پریود یا زایمان استفاده می‌کردند.

به‌زعم آن آستین، خالکوبی در دیر‌المدینه بیشتر از چیزی که تصور می‌شود، رایج بوده است، هرچند مشخص نیست که در آن دوره تاتو کردن تا چه اندازه در سایر نقاط مصر طرفدار داشته است. 

آستین امیدوار است شواهد بیشتری از خالکوبی پیدا شود تا متوجه شوند که این کار فقط در این روستا انجام می‌شده یا بخشی از یک سنت گسترده‌تر در مصر باستان بوده که هنوز موفق به کشف آن نشده‌اند. بعلاوه قرار است ۳ مجسمه سفالی که چند دهه پیش در دیرالمدینه کشف شده بودند توسط ماری لیز آرنت همکار آن آستین مورد بررسی مجدد قرار بگیرند، مطالعه‌ای که می‌تواند رواج خال‌کوبی تصاویری از «ایزد زنانشویی» در پایین و در قسمت گودی کمر را در آن دوره باستانی مصر را تایید کند.

به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید