در زیر زمین تخت جمشید چه می‌گذرد؟ /آیا کشف گنج زیر زمینی واقعیت دارد؟

در یکی دو هفته اخیر فیلمی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی دست به دست می‌شود که فردی خود را باستان شناس معرفی کرده و مدعی است که در زیر تختگاه میراث جهانی پارسه (تخت جمشید) زیر زمینی وجود دارد و در آنجا گنج کشف شده و اداره میراث فرهنگی دارد پنهان کاری می‌کند و گنج‌ها را به یغما می‌برد.

کنشگر و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس در این باره گفت: افراد بسیاری درخواست پاسخ و شفاف سازی داشتند که همگی را تا حد امکان و علمی پاسخ داده ام.

سیاوش آریا می‌گوید: از همه بخش‌های آبراهه‌های زیر زمینی پارسه بازدید کرده و عکس‌هایی گرفته ام تا آگاهی رسانی درستی انجام گیرد.

به گفته او، کاوش‌های آبراهه‌های پارسه در واقع همزمان با نخستین کاوش‌ها در پارسه و از زمان پُروفسور «اِرنِست هِرتسفِلد» در دورۀ پهلوی یکم آغاز شده بود. زیرا ما فیلمی را از موسسۀ شرق شناسی شیکاگو در دست داریم که وابسته به کاوش‌های «اِریک اِشمیت» است و افرادی را نشان می‌دهد که از پلکانی که در جنوب خاور (شرق) صد ستون است و به درون آبراهه‌ها منتهی می‌شود، خاک برداری می‌کنند.

پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس گفت: این فیلم نشان می‌دهد که بخشی از آبراهه‌های این کاخ در همان زمان کاوش‌های نخستین، انجام شده است.

او گفت: هر چند بخش بیشتر کاوش آبراهه‌ها در زمان پروفسور «اِشمیت» انجام می‌شود و تا پایان کاوش‌های خود، کمابیش بخش بنیادین شبکۀ آبراهه‌ها را شناسایی می‌کند.

آریا گفت: در نقشه‌ای که در کتاب «پرسپولیس ۲» وجود دارد، اِشمیت طرح کامل شبکۀ آبراهه‌های تختگاه پارسه به ویژه بخشی از آبراهه‌ها که در زیر کاخ آپادانا است و به زیر کاخ صد ستون می‌انجامد و شاخه‌ای که از آن جا به سوی شمال خاوری تختگاه می‌رفته را نشان می‌دهد.

او گفت: همچنین شبکه‌ای دیگر از آبراهه‌ها از محدوده کاخ هَدیش، تَچر و کاخ «جی» به سوی خاور امتداد داشته و از زیر جنوب کاخ سه دروازه (شورا) به سمت خاور رهسپار می‌شده و در فاصلۀ میان خزانه و کاخ صد ستون به شبکۀ اصلی آبراهه‌ها می‌پیوسته است.

کنشگر و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس گفت: هر چند این بخش در نقشۀ اِشمیت وجود ندارد و به نظر می‌رسد او نتوانسته آن بخش را به پایان برساند.

بخش‌های برجای ماندۀ کاوش آبراهه‌ها پس از «اِشمیت»، به گمان فراوان در زمان زنده یاد علی سامی باستان‌شناس و رئیس مؤسسه باستان‌شناسی تخت جمشید (زاده ۱۲۸۹ ش در شیراز – مرگ ۲۲ مرداد ۱۳۶۸) دنباله یافته است...

شبکه آبراهه‌ها یکی از شگفتی‌های مهندسی در تخت‌جمشید است

همچنین حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید گفت: شبکه آبراهه‌ها یکی از شگفتی‌های مهندسی در تخت‌جمشید است که بعد از گذشت ۲ هزار و ۵۰۰ سال این شبکه همچنان کارکرد خود را به عنوان پدیده مهندسی حفظ کرده است، به خصوص پایشی که همکاران ما در سال‌های گذشته به‌ویژه در بارندگی‌های سیل‌آسای فروردین ۱۳۹۸ انجام دادند، نشان می‌دهد این شبکه چگونه توانست به هدایت سریع و مناسب و به هنگام سیلاب‌ها، سبب نجات‌بخشی کاخ‌ها و بنا‌های و تخت‌ها از آبگرفتگی و فرسایش شود.

او می‌گوید: البته احیای دوباره این مسیر‌های آبراهه را مرهون کاوش و خاکبرداری از ۹ دهه گذشته تا امروز می‌دانیم، به‌ویژه در چند سال گذشته ۵ فصل کاوش علمی و باستان‌شناسی را در این آبراهه‌های تخت‌جمشید تا امروز دنبال کردیم. آبراهه‌ها عمدتا مملو از خاک و رسوبات می‌شوند که دیگر کارایی خود را از دست می‌دهند، کاوش‌های علمی این بخش‌ها برای احیای کاربری آبراهه‌ها از دهه‌های گذشته تا امروز به صورت مداوم دنبال شده است.

علی اسدی سرپرست کاووش‌های آبراهه‌های تخت‌جمشید نیز گفت: تختگاه تخت‌جمشید ۱۲.۵هکتار وسعت دارد. در مواقع بارندگی، آب‌هایی که روی سطح تخت‌ها فرود می‌آیند اگر سیستم دفع آب وجود نداشت، به سمت بخش‌های پایین‌تر و یا دارای ارتفاع کمتر حرکت می‌کرد و در زمان حیات تخت‌جمشید موجب از بین رفتن بنا‌ها می‌شد.

معماران هخامنشی با ساخت آبراهه ها مشکل بارندگی‌های سیل‌آسا در تخت جمشید را حل کردند

او گفت: معماران هخامنشی از ابتدا می‌دانستند این مشکل و بارندگی‌های سیل‌آسا وجود خواهد داشت و باید قبل از ساخت کاخ‌ها فکری برای سیستم دفع در این محوطه انجام دهند، در نتیجه مهم‌ترین کاری که انجام می‌دهند این است که شبکه‌ای از آبراهه‌ها زیر تمام کاخ‌ها و حیاط‌های تخت‌جمشید تعبیه می‌کنند و با شیب مناسب این آبراهه‌ها به سمت گوشه شرقی تختگاه حرکت داده می‌شوند و از آنجا با دریچه‌ای که وجود دارد آب‌ها به محوطه قسمت جنوبی تخت‌جمشید هدایت می‌شد و بیرون می‌رفت.

اسدی گفت: شبکه آبراهه‌های تخت جمشید شامل ۴ قسمت اصلی است که اصلی‌ترین شاخه این آبراهه‌ها در محدوده کاخ‌های آپادانا، صدستون حیاط شمالی آپادانا و تا دروازه ملل را پوشش می‌دهد و آب‌های سطحی آن منطقه را به سمت خروجی هدایت می‌کرد.

او می‌گوید: شاخه دوم، آب‌های سطی کاخ‌های تچر، هدیش و شورا و بخش‌های جلویی کاخ ملکه را به سمت خروجی هدایت می‌کرد. شبکه سوم هم که یک آبراه اصلی است و در شرق تخت جمشید به سمت جنوب امتداد دارد، تمام آب‌های ۲ شبکه دیگر را به سمت خروجی هدایت می‌کند.

سرپرست کاووش‌های آبراهه‌های تخت‌جمشید گفت: یک شبکه هم مختص بنای خزانه است که اصلی‌ترین شبکه روسطحی تختگاه است و در نهایت به سمت خروجی آبراهه‌ها در جنوب تختگاه متصل بود و همه این شبکه، یک کل واحد را تشکیل می‌داد.

تخت جمشید یا پارسه نام یکی از شهر‌های باستانی ایران است که طی سالیانی پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده است.

عکس ها از: سیاوش آریا کنشگر و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس 

باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز.