«زیرساخت‌های فرهنگی آلمان در معرض خطر جدی هستند»

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) ۲۱ ماه مه را "روز جهانی تنوع فرهنگی برای گفت‌‌وگو و توسعه" نامیده است است. هدف این اقدام، تاکید بر اهمیت تنوع فرهنگی و سهم هنرمندان و فرهنگ‌سازان در تبادل فرهنگی در جهان است.

امسال روز جهانی تنوع فرهنگی که مصادف است با یکم خرداد، در سایه ویروس کرونا (سارس‌کوو-۲) سپری گشت و دستاویزی شد برای رسانه‌ها و صاحب‌نظران تا بار دیگر به پیامدهای ویرانگر اقتصادی این ویروس و تاثیر آن بر فرهنگ و هنر بپردازند.

در آلمان، مانند بسیاری از کشورهای جهان، به فرهنگ و هنر اهمیت زیادی داده می‌شود و دولت موظف است، در حفظ و اشاعه فرهنگ و حمایت از خلاقیت‌های هنری بکوشد.

در این کشور حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در بخش‌های گوناگون فرهنگی و هنری شاغلند و تنها در سال گذشته میلادی ۳۴ میلیون نفر به تئاتر و کنسرت رفتند و ۱۴ میلیون نفر از موزه‌ها بازدید کردند.

محدودیت‌های کرونایی

از اول آوریل اما تمامی فعالیت‌های فرهنگی و هنری این کشور به این دلیل تعطیل شدند و هنوز هم معلوم نیست که چه بر سر پروژه‌های هنری و فرهنگی که برای سال جاری میلادی در نظر گرفته شده بودند، خواهد آمد.

بر اساس گزارش‌های گوناگون دولت آلمان برای جبران خسارتی که به هنرمندان و فرهنگ‌سازان وارد شده، بین یک تا دو میلیارد یورو یارانه در نظر گرفته است.

البته وضعیت مراکز فرهنگی وابسته به دولت به مراتب بهتر از هنرمندان و مراکز مستقل است.

به همین دلیل دولت در نخستین اقدام، به فعالان فرهنگی و هنری مستقل کمک‌های نقدی (تا ۱۰ هزار یورو) پرداخت کرد، اما با گذشت زمان این میزان یارانه برای تامین معیشت آنها کافی نیست.  

چند روز پیش مسئولان صنعت موسیقی آلمان از دولت تقاضای ۵۸۰ میلیون یورو کمک مالی بلاعوض کردند. آنها در بیانیه‌ای، با اشاره به اینکه بسیاری از اهالی موسیقی در آستانه ورشکستگی هستند، نسبت به زیان‌های جبران‌ناپذیر بحران کرونا به تنوع فرهنگی هشدار دادند.

رشته‌های دیگر فرهنگی و هنری مانند تئاتر، سینما و ناشران هم وضعیت مشابهی دارند.

مدیر اجرایی شورای فرهنگی آلمان، اولاف تسیمرمن، ضمن تقاضا از دولت برای کمک به اهالی فرهنگ و هنر گفت، بخشی از زیرساخت‌های فرهنگی کشور در معرض خطر نابودی قرار گرفته‌ است.

نکته قابل توجه این است که دولت علاوه بر کمک‌های بلاعوض، بخشی از درآمد خود را هم از دست می‌دهد.

 بر اساس برآورد اداره آمار آلمان (بسته به این که بحران کرونا چه مدتی طول بکشد)، انتطار می‌رود که درآمد دولت از فعالیت‌های فرهنگی و هنری در سال جاری میلادی بین ۵/ ۹ تا ۲۸ میلیارد یورو کاهش یابد.

تمرین یک رقصنده باله در خانه

خسارت‌های پس از بحران

در آلمان، به مرور و با برداشتن بخشی از محدودیت‌های اجتماعی، سالن‌های نمایش و کنسرت کار خود را از سر می‌گیرند، اما باید نکات بهداشتی را رعایت کنند، نکاتی که خود محدودیت‌زا هستند.

به عنوان مثال، برای سالن‌های نمایش یکصدنفره تنها ۲۰ بلیط فروخته می‌شود. علاوه بر این، باید شمار کارکنان آنها برای رعایت نکات بهداشتی از جانب تماشاچیان افزایش یابد. آنها باید اقداماتی برای حفط فاصله یک‌متر و نیم در خارج و داخل سالن انتظار انجام دهند.   

 هنوز ابعاد پیامدهای زیان‌بار کرونا معلوم نیست، اما آنچه مشخص است و کارشناسان و هنرمندان و فرهنگ‌سازان به‌طور فزاینده نسبت به آن هشدار می‌دهند، کم‌توجهی به برنامه‌های فرهنگی و هنری پس از گذشتن از بحران کروناست.

بسیاری از صاحب‌نظران معقتدند که دولت‌ها در ماه‌های آغازین دوران پس از بحران، رسیدگی به خسارت‌های اقتصادی ناشی از کرونا را در اولویت قرار می‌دهند و به فعالیت‌های فرهنگی و هنری اهمیت چندانی نخواهند داد.

گرهارد باوم، وزیر کشور اسبق آلمان و یکی از متعهدترین پشتیبانان فرهنگ و هنر، در گفت‌وگو با دویچه وله ضمن بیان اینکه حامیان اصلی فعالیت‌های فرهنگی و هنری در این کشور شهرداری‌ها هستند، یادآور شد که شهرداری‌ها هم پس از بحران کرونا از نظر اقتصادی ضعیف می‌شوند.  

رییس شورای فرهنگی ایالت نوردراین وستفالن می‌گوید: «ما می‌ترسیم که شهرداری‌ها در دوران پس از کرونا دیگر نتوانند وظایف فرهنگی عادی خود را به طور کامل انجام دهند.» 

به همین دلیل نه تنها باوم، بکله اکثر کارشناسان و مسئولان فرهنگی خواستار یارانه درازمدت‌تر برای مراکز فرهنگی و هنری هستند.

باربارا کلپش، وزیر فرهنگ و جهانگردی ایالت ساکسن معتقد است که نباید در این زمینه صرفه‌جویی کرد، زیرا «فرهنگ برای انسجام اجتماعی و هویت ما اهمیت و ضروریت زیادی دارد.»