افزایش آلودگی ازن در تهران؛ مقصر کیست؟

آفتاب‌‌نیوز :

امروزه داشتن خودرو گویی به یکی از ملزومات زندگی تبدیل شده است، یادش به خیر ، در دوران کودکی آرزو داشتیم حداقل سوار اتوبوس شویم، در دوره ای نه چندان دور شاید از هر ۲۰ خانواده یک خانواده خودرو داشت و کمی دورتر فاصله این تناسب بیشتر بود اما اکنون نسل امروزی دیگر تصوری از اینکه یک خودرو در پارکینگ منزلشان نباشد ندارند، حال نتیجه این همه خودرو که به صورت افسار گسیخته در خیابان های کلانشهرها به ویژه تهران تردد می کنند چیست؟ در زمستان اینورژن و در تابستان آلودگی ازن است که هر دو به ضرر همین انسان تمام می شود.

در بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای پیشرفته هر خودرویی عمر مفیدی دارد اما در کشور ما تا زمانی که یک خودرو روشن شود و راه برود از آن استفاده می شود که نتیجه آن آلودگی هوا و افزایش بیماری های قلبی و ریوی و سرطان ریه است، آمارها نشان می دهد که بیش از ۳ هزار اتوبوس فرسوده در تهران تردد می کند که حجم زیادی آلودگی به همراه دارد در کنار آن ۴۰ هزار دستگاه تاکسی فرسوده را نیز اضافه کنید که که مرتب در سطح شهر شلوغی مانند تهران در رفت و آمد هستند. با این حساب یعنی نیمی از ناوگان ۸۰ هزار خودرویی تاکسیرانی پایتخت به سن فرسودگی رسیده‌اند. البته آمارها نشان می دهد که در سطح کشور نزدیک ۲۰۰ هزار تاکسی فرسوده وجود دارد در کنار آنها خودروهای شخصی از رده خارج هم مزید بر علت شده اند.

یکی از راهکارهای کاهش میزان آلودگی ناشی از خودروهای فرسوده، نوسازی ناوگان حمل و نقلی کشور است که به نظر می رسد تاکنون چندان هم موفق نبوده؛ بنا بر اعلام مرکز ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تهران؛ مقرر شد که ۱۵ هزار دستگاه تاکسی فرسوده در تهران در سال ۱۳۹۹ نوسازی شود اما تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است که نتیجه آن ظهور و بروز پدیده ای تقریبا نو به نام آلایندگی ازن است که به آلاینده تابستانه معروف شده است.

در حدود دو تا سه سالی است که می شنویم تابش خورشید موجب بروز آلاینده ازن می شود در حالی که این تابش همیشه بوده و تابستان های گرمتری نسبت به این سالها داشته ایم بنابراین قطعا مساله دیگری در میان است که کارشناسان معتقدند علت فرسوده بودن خودروها و درست عمل نکردن کاتالیست ها علت بروز این آلودگی است، پس آلودگی ازن را به گردن خورشید نیندازیم و به دنبال مقصر اصلی و رفع آن باشیم چون مساله شوخی برداری نیست زیرا بنا بر اعلام منابع ذیربط تقریبا سالانه بیش از ۲۰ هزار تن ذرات معلق وارد ریه تهرانی‌ها می‌شود، از این مقدار ۱۲ هزار تن مربوط به خودروهای سبک سواری است و حدود ۲ هزار تن نیز مربوط به موتورسیکلت‌ها است که با آلودگی ازن در کنار آن، دیگر مساله بسیار قابل تامل می شود.

بیش از ۲۰ میلیون خودرو در کشور وجود دارد که بر اساس آمار سال ۱۳۹۷، یک میلیون و ۶۵٣ هزار خودرو یعنی هفت درصد از کل خودروهای کشور فرسوده است که قطعا در دو سال گذشته این آمار افزایش یافته است پس باید فکری اساسی برای این مشکل کرد.

مسعود تجریشی معاون انسانی سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره گفت: ازن از ناکس تولید می شود که ناشی از واکنش های ثانویه ای است که در افزایش دما اتفاق می افتد، کشورهای اروپایی زیادی این مساله را داشتند و آنرا برطرف کردند ما نیز اکنون به آرامی از مساله آلودگی ذرات معلق وارد بحث آلودگی ازن شده ایم و به نظر می رسد ازن دارد جایگزین ذرات معلق می شود، البته به نظر می رسد این مساله قبلا بوده اما چون تا سه سال پیش سنسورهای دستگاه های اندازه گیری مشکل داشتند متوجه آن نمی شدیم چون نمی توانستند کالیبره شوند و ما سال ۹۶ متوجه آن شدیم.

وی افزود: این سنسورها به گازهایی احتیاج دارند که به علت تحریم نمی توانستیم آنها را وارد کنیم از این رو بعد از بررسی هایی که ۶ تا ۹ ماه طول کشید، یک مرکز تحقیقاتی در یکی از دانشگاه ها برای اولین بار این مشکل را در کشور برطرف کرد و توانست روشی به دست آورد که سنسورهای گازی را کالیبره کند که بعد از آن توانستیم به طور دقیق اندازه گیری ها را انجام دهیم.

تجریشی ادامه داد: دستگاه ها نشان می داد که ازن در زمستان بیشتر از تابستان است و آنجا متوجه شدیم که سنسورهای گازی ما مشکل دارند چون ازن در تابستان به علت تابش نور خورشید افزایش می یابد اما به علت تحریم نمی توانستیم از خارج وارد کنیم که با توان داخلی توانستیم این مشکل را برطرف کنیم.

وی درباره علت آلایندگی ازن گفت: وقتی خودروها قدیمی تر می شوند تولید ناکس آنها بیشتر می شود زمانی که موتورسیکلت ها کاربراتوری هستند ناکس بیشتری تولید می کنند در این حالت که با افزایش دما و تابش نور خورشید ناکس موجود در هوا به ازن تبدیل می شود.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: مثلا نیروگاه ها هم ناکس تولید می کنند اما در تهران نیروگاه جدی نداریم بنابراین اتفاقی که افتد این است که وقتی ناکس وارد هوا می شود واکنش شیمیایی ثانویه در هوا انجام می شود که در اتمسفر پایین به ازن تبدیل می شود، ازن بسیار خطرناک است یعنی گازی است که دیده نمی شود مانند ذرات معلق نیست اما می تواند روی سلامتی انسان با بروز سرطان و مشکلات ریوی اثر سوء بگذارد.

وی اظهار داشت: برخی فکر می کنند بتوان زمین های بیشتری را اطراف تهران واگذار کرد تا مردم متمرکز شوند اگر هم متمرکز شوند سوخت بیشتری مصرف خواهند کرد و عوارض بیشتری به همراه خواهد داشت، اگر هم می خواهیم بارگذاری شهر تهران را افزایش دهیم باید این مسائل را حل کنیم وگرنه سلامت مردم به خطر می افتد.

تجریشی درباره راهکار کاهش آلودگی ازن در هوا تاکید کرد: باید ناوگان خودرویی کشور نوسازی و مترو تقویت شود، اکنون چند سالی است که اتوبوس جدید وارد ناوگان حمل و نقل عمومی شهر تهران نشده است، حدود ۶۰ درصد تاکسی ها فرسوده اند، موتورسیکلت ها باید از کف خیابان ها جمع و خودروهای فرسوده از رده خارج شوند اگر این اتفاق نیفتد این شرایط علاوه بر اینکه همچنان ادامه دارد بلکه تشدید هم می شود چون خودروها قدیمی تر می شوند و این پیش بینی هایی که از شرایط جوی کشور اعلام می شود مبنی بر اینکه هر سال شاهد هوای گرمتری خواهیم بود، قطعا مساله ازن تشدید می شود.