اورامان در ویترین جهانی

آفتاب‌‌نیوز :

عبور از راه تنگ و پیچ‌در پیچ دروازه هورامان آغاز لذت‌بخش سفری است که در آن قدم‌ نهاده‌ای، دروازه هورامان که می‌گویم یعنی جایی درست بین زمین و آسمان، خیره شدن به ارتفاع و غرق شدن در لذت دیدن دره!

اینجا گذر زمان بی‌معنی است هر گوشه از آن هر تکه‌ای از آن را که می‌نگری به واقعیت پیوستن تعریفی است که در کتاب‌ها از بهشت خوانده‌ای، آری اینجا هورامان است، سرزمین خورشید، سرزمین نور و رنگ و اصالت.

حال که به این مکان سحرآمیز وارد شده‌ای خوب گوش بسپار به نوایی که از دور دست به گوش می‌رسد، این‌جا صدایی نیست جز صدای آواز آزادانه پرندگان، صدای آب صدای طبیعت و صدای مردمانی زلال‌تر از آب روان، این‌جا هورامان سرزمین اصالت‌ها و نواها است.

صبح هنگام خورشید سایه گرم و پر مهرش را بر قلمرو خود می‌پراکند، به آدمی جانی دوباره می‌بخشد و آن‌ها را برای آغاز روزی دیگر به تکاپو وا می‌دارد.

اینجا می‌توان زمان را به عقب برگرداند و به گذشته‌ها سفر کرد، هنوز هم می‌توان صبح‌ها با بوی نان تنوری تازه مست شد و با دیدن کوچ‌نشینی و عشایری این منطقه غرق در گذشته‌های دور شد، می‌توان از زندگی ماشینی شهری فاصله گرفت و دوباره طعم خوب همدلی و با هم بودن را احساس کرد.

شب اما حکایت دیگری دارد، زمانی که سایه شب بر دره و کوه‌ها هورامان سایه می‌اندازد سکوت آرام بخشی بر دنیا حاکم می‌شود صدایی به گوش نمی‌رسد الا صدای طبیعت و مردمانی که خسته از تکاپوی روزانه در خانه‌های خود و یا در پشت بام‌ها در هوای سرد و خنک منطقه لم داده‌اند و مشغول بازگویی خاطرات و یا انجام بازی‌های محلی هستند.

گه گاه در دور دست‌ها صدای حزن انگیز مردی به گوش می‌رسد که سکوت شب را همچون انداختن سنگی در برکه‌ای آرام به هم می‌ریزد، صدای هوره! نوایی حزن‌انگیز و آسمانی که از گذر تاریخ هزار ساله همچنان در گوش مردم منطقه نجوا می‌شود.

بافت پلکانی این منطقه سبب صفا و صمیمیت همسایگان آن شده است، بام همسایه حیاط خانه دیگری است، می‌توان روزها زن‌هایی را دید که با لباس‌هایی رنگارنگ و به صورت جمعی نشسته و مشغول کلاش بافی یا نخ‌ریسی هستند، می‌توان پیرمردها و پیرزنانی را دید که در خلوت تنهایی خود لم داده‌اند و در اندیشه‌های دور خود به تماشای تصویری نشسته‌اند که همه عمر و جوانی خود را در آن سپری کرده‌اند.

اورامانات نام منطقه‌ای در بخش اورامان شهرستان سروآباد در غرب استان کردستان است و از غرب به عراق و از جنوب به استان کرمانشاه محدود می‌شود و جاده‌ای به طول ۷۵ کیلومتر آن را به مریوان وصل می‌کند.

اورامان در یک قدمی جهانی شدن

مدیر پایگاه منظر تاریخی اورامان در خصوص روند ثبت جهانی اورامان گفت: از سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ پایگاه پژوهشی منظر فرهنگی اورامان در استان کردستان و کرمانشاه راه‎‌اندازی شد.

پویا طالب‌نیا در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در همان سال‌ اول و بعد از راه‌اندازی پایگاه پژوهشی منظر فرهنگی اورامان، جمع‌آوری اطلاعات و مطالعات منطقه در در حوزه‌های مختلف باستان شناسی، مردم شناسی، معماری، تاریخ، تمدن و ...، طراحی نقشه‌های سه بعدی از منطقه صورت گرفت.

وی عنوان کرد: در سال ۱۳۹۸ با همکاری دفتر ثبت جهانی میراث فرهنگی تهران، داده‌های جمع‌آوری شده از منطقه اورامان که به صورت خام جمع‌آوری شده بود؛ بر اساس فرمت مخصوص پرونده ثبت جهانی تدوین شد.

طالب‌نیا ادامه داد: بعد از تدوین داده‌ها، پرونده ثبت جهانی هورامان تکمیل و در بهمن ۱۳۹۸ به یونسکو ارسال شد و پرونده اول مورد تایید یونسکو قرار گرفت.

مدیر پایگاه منظر تاریخی فرهنگی هورامانات ادامه داد: در مهر ماه ۱۳۹۹ ارزیاب یونسکو به منظور راستی‌آزمایی پرونده ثبت جهانی اورامان و برای بازدید نهایی از منطقه هورامان وارد کشور شد و طی بازدید ۱۰ روزه از روستاهای منطقه هورامانات در استان‌های کردستان و کرمانشاه دیدن کرد و روند تهیه پرونده ثبت جهانی اورامان را مورد بررسی قرار داد.

پویا طالب‌نیا در ادامه سخنان خود از برگزاری جلسه اجلاس سازمان جهانی یونسکو در مورخ ۲۵ تیر تا ۹ مرداد خبر داد و افزود: در این اجلاس قرار بر این است در خصوص ثبت جهانی اورامان رای گیری و ثبت آن نهایی شود.

وی با اشاره به اینکه ثبت جهانی اورامان هنوز به صورت قطعی نهایی نشده است، گفت: با توجه به سفر اخیر وزیر میراث فرهنگی به استان کردستان و خبرهای خوبی که در خصوص ثبت جهانی اورامان به مردم کردستان دادند، قطعی شدن این پرونده در چند روز اخیر دور از انتظار نیست.

طالب‌نیا با اشاره به اینکه این پرونده کل منطقه اورامانات را در برمی‌گیرد، تصریح کرد: پهنه جغرافیایی منطقه اورامانات شامل شهرستان پاوه و شهرستان جوانرود، بخشی از ثلاث باباجانی و قسمتی از شهرستان روانسر در استان کرمانشاه و در استان کردستان نیز شهرستان سروآباد و کامیاران و سنندج است.

وی خاطرنشان کرد: وقتی که گفته می‌شود منظر فرهنگی، یعنی تعامل انسان با طبیعت در طول تاریخ، و ما بر همین اساس اقدام به ثبت جهانی اورامان کرده‌ایم و آثار تاریخی، معماری، فرهنگی اورامان را جمع‌آوری و نشان دادیم که اورامان در طول هزاران سال از سکونت انسان در این منطقه توانسته است خود را با طبیعت تطبیق دهد.

طالب‌نیا ادامه داد: وجود بافت پلکانی و هوارنشینی و مراسم و جشن‌های آیینی مانند مراسم پیرشالیار نشان از ادغام آن‌ها با طبیعت دارد که اثبات کردیم که این ویژگی‌ها نمونه‌های منحصر به فرد جهانی است.

وی در خصوص نقش ثبت جهانی اورامان در حفظ تاریخ اورامان افزود: با نهایی شدن ثبت جهانی اورامان، به عنوان یک سند جهانی در جهان ثبت خواهد شد و به عنوان یک اثر تاریخی جهانی به همه دنیا تعلق دارد و ثبت و ضبط آن توسط یونسکو سبب معرفی آن به سراسر دنیا خواهد شد و به جرات می‌توان گفت که اقداماتی که در این راستا صورت گرفته است هیچ ارگان پژوهشی دیگری در دنیا آن را انجام نداده است.

به عقیده این مقام مسئول با ثبت جهانی اورامان برای حفاظت از بافت آن، مناظر طبیعی و تاریخی و ...به صورت جهانی و بین‌المللی برنامه‌ریزی می‌شود.

پویا طالب‌نیا گفت: با نهایی شدن ثبت جهانی اورامان توسعه پایدار در منطقه حاکم خواهد شد، زیرا گردشگران خارجی زمانی که قصد سفر به کشور ایران را داشته باشند اولین سایتی که برای تعیین مقصد گردشگری خود به آن مراجعه می‌کنند سایت جهانی یونسکو است؛ با توجه به وجود ۲۴ اثر جهانی که بیشتر گردشگران به آن‌ها رجوع و سفر می‌کنند بنابراین زمانیکه گردشگران به این سایت مراجعه کنند اورامان به یکی از مقاصد گردشگری آن‌ها تبدیل خواهد شد.

وی با تاکید بر این موضوع که ثبت جهانی اورامان سبب ایجاد توسعه پایدار در منطقه خواهد شد؛ افزود: با جذب گردشگران داخلی و خارجی و حفظ بافت فرهنگی و تاریخی منطقه به صورت بین‌المللی سبب ایجاد توسعه پایدار اقتصادی در این مناطق خواهد شد و سبب فروش بیشتر صنایع دستی و رونق بوم‌گردی در این منطقه خواهد شد.