گلخانه داری نوین با سازه‌های ایرانی

پیشرفت علم کشاورزی و تغییر شرایط اقلیمی در سال‌های اخیر موجب شده بسیاری از کشاورزان به کشت گلخانه‌ای روی بیاورند، به گفته کارشناسان هر ۱۰۰۰ متر مربع گلخانه به اندازه یک هکتار (۱۰ هزار مترمربع) زمین کشاورزی بازدهی دارد و آن دسته از کشاورزانی که با رعایت اصول علمی به کشت گلخانه‌ای روی آورده اند در مقایسه با کشاورزان سنتی، ضمن کاهش هزینه ها، از درآمد‌هایی به مراتب بالاتر برخوردار می‌شوند.

اولین قدم برای کشت گلخانه ای، ساختن گلخانه، تامین تجهیزات فنی و اطلاع از چگونگی احداث و تامین هزینه‌های آن است. در سال‌های پیش، همه تجهیزات فنی ساخت گلخانه و تاسیسات مورد نیاز آن وارداتی بود و بسیاری از کشاورزان و داوطلبان احداث گلخانه، به دلیل هزینه‌های بالا از این کار منصرف می‌شدند، اما در سال‌های اخیر به همت شرکت‌های دانش بنیان در حوزه کشاورزی، کشورمان در ساخت گلخانه و تجهیزات فنی آن خودکفا شده است. اصفهان هم با داشتن حدود ۳۰ شرکت فعال، به عنوان استان پیشرو در حوزه تولید تجهیزات گلخانه‌ای فعالیت می‌کند.

اصفهان بزرگترین تولیدکننده تجهیزات گلخانه‌ای در کشور

احمدرضا رئیس زاده مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار گفت: حدود ۲۶ شرکت رسمی دارای رتبه و مجوز از سازمان نظام مهندسی کشاورزی در استان اصفهان وجود دارد که انواع تجهیزات گلخانه را تولید می‌کنند.

او افزود: صنعت ساخت گلخانه و تجهیزات آن در استان قدمت زیادی دارد و اصفهان رتبه اول تولید این تجهیزات را در کشور به خود اختصاص داده است.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان ادامه داد: خدمات فنی و مهندسی سازه‌ها و تجهیزات گلخانه‌ای اصفهان به مناطق مختلف کشور و حتی خارج از کشور نیز ارائه می‌شود.

به گفته رئیس زاده، همه سازه‌ها و تجهیزات گلخانه که در استان اصفهان استفاده می‌شود ساخت داخل است، البته نمونه‌های خارجی هم دیده می‌شود.

اصفهان پیشرو در اقدامات دانش بنیان حوزه کشاورزی

پیش از این برای احداث سازه‌های گلخانه‌ای و ساخت گلخانه‌ها وابسته به خارج کشور بودیم، این را محمد مهدی برومندی معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی عنوان کرد و گفت: اصفهان در اقدامات دانش بنیان و دسترسی به کشاورزی نوین، استانی پیشرو است.

او گفت: بیش از ۶ میلیون تن محصولات کشاورزی در این استان تولید می‌شود که نقش مهمی در امنیت غذایی کشور دارد.

به گفته معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی، استان اصفهان در زمینه ساخت تجهیزات گلخانه‌ها پیشرفت چشمگیری داشته و هم اکنون در توسعه گلخانه و گلخانه سازی خودکفا شده ایم و خدمات فنی و مهندسی ساخت گلخانه‌ها را صادر می‌کنیم.

برومندی افزود:۸۰ هزار هکتار باغ در استان اصفهان داریم که نزدیک به یک میلیون تن محصولات باغبانی و گلخانه‌ای تولید می‌کنند.

گلخانه، برگ برنده کشاورزی در شرایط خشکسالی

افشین موسویان عضو شورای نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان و مدیرعامل شرکت تولید کننده تجهیزات گلخانه‌ای در گفتگو با خبرنگار ما گفت: گلخانه فضایی است که با استفاده از تاسیساتی با پوششی شفاف ایزوله می‌شود تا اقلیمی مناسب برای رشد گیاه فراهم شود، در ابتدا گلخانه‌ها با چوب و پلاستیک ساخته می‌شد، اما به تدریج پایه‌های فلزی به تجهیزات گلخانه اضافه و به مرور گلخانه‌های با سازه‌های کاملا فلزی و به صورت پرتابل ایجاد شد.   

وی ادامه داد:هلند پیشرفته‌ترین کشور جهان در زمینه تولید محصولات گلخانه‌ای است، کشوری که وسعت آن به اندازه سه استان شمالی ماست و البته تراکم جمعیتی دوبرابر دارد، اما به حدی در صنعت گلخانه پیشرفت کرده که سالیانه ۸۴ میلیارد یورو درآمد ارزی از گلخانه‌ها دارد و این نشان می‌دهد که این صنعت بسیار سودآور است و رشد اقتصادی بالایی دارد.

مدیرعامل شرکت تولید کننده تجهیزات گلخانه‌ای یادآور شد: با توجه به اینکه به شرایط اقلیمی فعلی و استمرار خشکسالی، روی آوردن بخش کشاورزی به کشت‌های گلخانه‌ای ضروری است، چون کشت در گلخانه‌های استاندارد و با کیفیت، مصرف آب را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.

به گفته موسویان، آب مورد نیاز برای آبیاری یک گلخانه یک هکتاری، یک هفتم زمین کشاورزی و محصول گلخانه ۳ تا ۵ برابر محصول تولیدی در مزرعه است.

صرفه جویی در مصرف آب و انرژی با کشت گلخانه‌ای

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان به خبرنگار ما گفت: گلخانه اصولا از جمله سازه‌های فلزی سبک است که در منطقه‌ای که امکانات کشت محصولات کشاورزی از جمله خاک مناسب، آب دائم وباکیفیت و زیر ساخت هائی مثل برق و گاز فراهم است به منظور صرفه جویی در مصرف آب و انرژی و افزایش تولید و اشتغال دائم احداث می‌شود.

احمدرضا رئیس زاده افزود: اسکلت گلخانه فلزی و قابل حمل است و پوشش آن می‌تواند از شیشه، پلی کربنات و پلاستیک باشد که البته در استان اصفهان عمدتا پوشش‌های پلاستیکی اجرا می‌شود، چون مقرون به صرفه است.

او ادامه داد: تجهیزات اصلی گلخانه شامل وسایل حرارتی و برودتی به منظور کنترل دما در تابستان و زمستان، فن سیرکوله به منظور چرخش هوا، سامانه آبیاری نوین، سامانه‌های برق و گازرسانی داخل و سامانه کنترل اقلیم یا اتوماسیون گلخانه است.

انواع فناوری‌های ساخت گلخانه

عضو شورای نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان گفت: تولید سازه‌های گلخانه‌ای به روش کشت محصولات بستگی دارد، روش کشت خاکی که از خاک طبیعی برای پرورش محصولات استفاده می‌شود و روش هیدروپونیک که کشت بدون خاک است و در حقیقت از خاک فقط برای تامین رطوبت و استقرار گیاه استفاده می‌شود و گیاه، مواد غذایی مورد نیاز خود را ازآب غنی شده دریافت می‌کند.

موسویان با بیان اینکه فناوری ساخت گلخانه‌ها به سه دسته گلخانه‌های لوتک، مدیاتک و‌های تک، تقسیم می‌شود، گفت: گلخانه‌های لوتک بیشتر برای کشت سبزیجات مناسب هستند و در ساخت آن‌ها از مواد و سازه‌های ضعیفی برای کشت‌های سازه استفاده می‌شود.

او افزود: گلخانه‌های مدیاتک با لوله‌های پروفیل پلاستیک و برخی مواد پلی کربنات ساخته می‌شوند و برای کشت سبزی و صیفی مانند خیار، گوجه و فلفل مناسب هستند و فناوری آن‌ها بالاتر از نمونه قبلی است.

عضو شورای نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان ادامه داد: برای احداث گلخانه‌های حرفه‌ای یا هایتک از آهن و پوشش پلاستیکی یا پلی کربنات و شیشه استفاده می‌شود و هزینه ساخت آن از دو نوع قبلی بسیار بالاتر است، اما بازدهی تولید در این نوع گلخانه‌ها نیز بسیار بیشتر است.

اصفهان، جزو برترین‌های تولید تجهیزات گلخانه‌ای در غرب آسیا

موسویان معتقد است با توجه به سیاست‌های سال‌های اخیر وزارت جهاد کشاورزی در حوزه کشت گلخانه ای، صنعت گلخانه پیشرفت جهشی داشته و از نظر سازه‌های گلخانه‌ای به هیچ عنوان نیازی به واردات محصول نداریم.

به گفته او  شرکت‌های دانش بنیان در حوزه کشاورزی با فناوری بالا سازه‌های گلخانه‌ای را در داخل کشور تولید می‌کنند و فقط مقدار کمی از تاسیسات گلخانه‌ای وارد می‌شود.

عضو شورای نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان گفت: استان اصفهان نه تنها در کشور بلکه در منطقه غرب آسیا از بهترین تولیدکنندگان تجهیزات و سازه‌های گلخانه‌ای شناخته می‌شود.

به گفته موسویان شرکت‌های ساخت گلخانه اصفهان هم نیاز استان را تامین و هم به استان‌های همجوار و کشور‌های خارجی محصولاتشان را صادر می‌کنند.

او با اشاره به اینکه استان اصفهان به دلیل داشتن شرایط اقلیمی مناسب و هوای معتدل موقعیت خوبی برای ایجاد گلخانه و تولید محصولات گلخانه‌ای دارد اظهار کرد: باید توجه اشت که در تولید گلخانه به سمت تولید سازه‌های نوین و کارآمد پیش برویم و از فناوری‌های جدید و انرژی‌های طبیعی و پربازده استفاده کنیم.

عضو شورای نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان تاکید کرد: نکته مهم دیگر بکارگیری کارشناسان حرفه‌ای در حوزه کشاورزی و صنعت گلخانه‌ای است که در نهایت منجر به تولید محصولات با کیفیت‌تر و با عملکرد بالا خواهد شد.

اجرای نظام گل‌خانه‌ای در اصفهان، اولین بار در کشور

مهدی تقی‌پور رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان گفت: امروز با سازمان‌دهی مهندسان مشاور، شرکت‌های پیمانکار و مهندسان ناظر نظام گل‌خانه‌ای، استان اصفهان در اجرای سازه‌های فنی گل‌خانه در کشور پیشروست.

او بیان کرد: وضع سازه‌های گل‌خانه‌ای نسبت به یک دهه گذشته کاملاً متفاوت شده، به طوری که با توجه به استاندارد شدن سازه‌ها و استفاده از دانش مسئولان فنی به عنوان پشتیبانان تولید، حداکثر بهره‌وری تولید در گل‌خانه‌های استان محقق می‌شود.

رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان افزود: سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان به عنوان نخستین سازمان استانی، نظام گل‌خانه‌ای را اجرا کرده است.

تقی‌پور ادامه داد: الزام احداث سازه‌های گلخانه‌ای توسط شرکت‌های پیمانکار و احداث سازه‌های گل‌خانه‌ای دارای پروانه اشتغال از سازمان، حمایت از سرمایه‌گذاری‌ها در بخش کشاورزی است.

او با تاکید بر این‌که امور فنی و مهندسی بخش کشاورزی را باید اهل دانش و فن اجرا و هدایت کنند، افزود: سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان به شدت از مداخله اشخاص حقیقی و حقوقی فاقد صلاحیت در امور فنی بخش کشاورزی ممانعت می‌کند و این موضوع در تعامل با دستگاه‌های اجرایی، سبب تثبیت جایگاه پروانه اشتغال در حرفه‌های مهندسی شده است.

کشت گلخانه‌ای با وجود مزیت‌های فراوانی که دارد هنوز جای خودش را در میان کشاورزان ایرانی آن طور که باید و شاید باز نکرده، باخودکفایی در حوزه ساخت تجهیزات گلخانه‌ای و درنتیجه کاهش هزینه‌های ساخت گلخانه می‌توان امیدوار بود که کشورمان در آینده نزدیک درآمدزایی بیشتری از این صنعت داشته باشد.

گزارش از سولماز محمدی