باید از خطوط و میراث خود نگه‌داری کنیم

اوایل تیرماه امسال بود که خبر ثبت هنر خوشنویسی به عنوان میراث ناملموس ترکیه در رسانه های ایران سر و صدا راه انداخت و در نهایت محمدحسن طالبیان معاون میراث وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، اعتراض رسمی ایران را نسبت به پیشنهاد ترکیه برای ثبت پرونده «خوشنویسی اسلامی» در اجلاس سال ٢٠٢١ به یونسکو ارائه داد.

هر کشوری می‌تواند میراث‌فرهنگی ناملموس خوشنویسی کشور خود را ثبت کند، اما صفت اسلامی در واقع به گستره‌ای بیش از کشور ترکیه اشاره دارد و این خلاف کنوانسیون ٢٠٠٣ حراست از میراث فرهنگی ناملموس است.

عنوان پرونده پیشنهادی ترکیه برای خوشنویسی، دارای صفت اسلامی است که این امر با اعتراض رسمی ایران روبرو شده است. زیرا صفت اسلامی نمی‌تواند محدود به ترکیه باشد، فارغ از آن‌که منشأ خوشنویسی اسلامی را باید در ایران جست. خوشنویسی اسلامی میراث مشترک تمامی کشورهای اسلامی به شمار آمده و ثبت این خط به نام یک کشور اشتباه است.

عباس اخوین در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در اشاره به ادعای کشور ترکیه برای تصاحب خوشنویسی اسلامی به نام خود، گفت: صیانت از میراث مشترک کشورهای اسلامی همچنین خطوط فارسی، در گرو اقدامات دولتی همچون مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

وی با یادآوری این که معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید اساتید خوشنویسی را گردهم آورد و از آنان نظر و راهکار مطالبه کند. اعلام آمادگی کرد که آماده ارائه نظرها در قالب این جلسه هست.

هنرمند پیشکسوت عرصه خوشنویسی در عین حال اظهار داشت: خطوط شش گانه در سال ۲۱۰ هجری قمری و توسط بیضاوی شیرازی ابداع شد. ۱۰۰ سال بعد از آن هم خوشنویسان دیگر ایران روی این خطوط کار کردند اما جایی نخواندم عثمانی ها در آن سال‌ها، چنین کاری در حوزه خوشنویسی انجام داده باشند.

وی، افزود: البته در خط ثلث اساتید تراز اول داشته اند و در نسخ عثمانی هم خوشنویسان بزرگی دارند اما نسخ ما نسخ عثمانی نیست؛ بلکه نسخ نیریزی و پیش از آن نسخ علاء الدین تبریزی است.

"زیرا صفت اسلامی نمی‌تواند محدود به ترکیه باشد، فارغ از آن‌که منشأ خوشنویسی اسلامی را باید در ایران جست"من نسخ خودمان را بسیار دوست دارم زیرا به شدت هنری اما نسخ عثمانی بیشتر شبیه نسخ های کپی و چاپی است.

 این هنرمند پیشکسوت درباره خطوط فارسی و دفاع از هویت آنها هم اظهار داشت : باید از خطوط و میراث خود نگهداری کنیم. عثمانی ها به هیچ وجه در خط نستعلیق حرفی برای گفتن ندارند. در  زمان هایی که میرعماد در ترکیه بوده شاگردان درجه یک پرورش داده است که حتی نمونه خط نستعلیق آنها که اشعار فارسی را نگارش کردند در موزه توپکاپی استانبول قابل مشاهده است اما با این وجود نه ترکیه و نه کشورهای عربی نمی توانند در حوزه نستعلیق و شکسته نستعلیق ادعای مالکیت داشته باشند زیرا نستعلیق مختص ایرانی هاست.

اخوین با بیان اینکه نستعلیق عثمانی بسیار ضعیف، بی‌قاعده و من‌درآوردی است ادامه داد: چند سال پیش از من برای حضور در مسابقات بین‌المللی خوشنویسی ارسیکا در ترکیه دعوت کردند. من آنجا دیدم نستعلیق آنها بسیار ضعیف است. سپس با حضور ما به هنرمندان خود درجه استادی اعطا کردند.

بنابراین توجه داشته باشیم خوشنویسی ایران بسیار قوی و دارای چهره های بسیار درخشانی است.