«من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر»؛ روایت فرشاد هاشمی از ساخت فیلمش بدون رعایت حجاب اجباری

رادیو فردا - ۱۹ بهمن ۱۴۰۲

فرشاد هاشمی، کارگردانی که فیلم سینمایی‌اش را در ایران اما بدون رعایت حجاب اجباری بازیگران زن ساخته، می‌گوید «ساخت این فیلم قدمی است در راستای تغییری که مردم ایران خواستار آن شدند».

فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» که بدون رعایت حجاب اجباری بازیگران زن در ایران ساخته شده، به‌تازگی در دو جشنوارهٔ فیلم روتردام و گوتنبرگ به نمایش درآمد و در جشنوارهٔ گوتنبرگ برندهٔ جایزهٔ اینگمار برگمان شد.

فرشاد هاشمی در گفت‌وگو با پادکست «صحنۀ» رادیوفردا جزئیاتی از روند ساخت این فیلم همزمان با اعتراضات سال ۱۴۰۱ را بیان می‌کند و می‌گوید «فیلمش را بدون دریافت هرگونه مجوزی از نهادهای حکومتی ساخته است».

فرشاد هاشمی همراه عوامل فیلمش پس از دریافت جایزه از جشنواره گوتنبرگ سوئد

«من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» از جمله فیلم‌هایی محسوب می‌شود که در دو سال اخیر با نادیده گرفتن موازین سانسور حکومت ایران ازجمله حجاب اجباری برای بازیگران زن، نوع دیگری از سینمای ایران را در جشنواره‌های جهانی به نمایش گذاشته‌اند.

فرشاد هاشمی که تجربهٔ کارگردانی چند تئاتر و ساخت تعدادی فیلم کوتاه را هم تا پیش از کارگردانی فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» داشته و در چند فیلم مانند «بمب، یک عاشقانه» و «پسر، مادر» به عنوان دستیار کارگردان فعالیت کرده، می‌گوید سانسور باعث می‌شود اجازه ندهد آن‌طور که می‌خواهی فعالیت کنی و من از دو سه سال قبل تصمیم گرفتم مطابق سانسور فیلم نسازم.

فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» دربارهٔ زن جوانی است که تصمیم می‌گیرد به‌دلیل نیاز مالی خانه‌اش را در اختیار یک گروه فیلمسازی قرار بدهد تا فیلم کوتاهی دربارهٔ رابطه‌ٔ به‌پایان‌رسیدهٔ یک زن و مرد بسازند.

در این فیلم کوتاه ضوابط سانسور حکومت ازجمله حجاب بازیگران زن رعایت می‌شود، اما در پشت صحنه زندگی معمول افراد ازجمله پوشش غیراجباری زنان و تماس بدنی زنان و مردان دیده می‌شود.

نمایی از فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر»

فرشاد هاشمی دربارهٔ مضمون فیلم به پادکست «صحنۀ» رادیوفردا چنین می‌گوید:

«من هم شخصیت باحجاب در فیلم دارم و هم بی‌حجاب. گاهی لفظ بی‌حجاب دربارهٔ فیلم ما به کار می‌برند که واقعاً از این لفظ خوشم نمی‌آید. من معتقدم فیلم بدون حجاب نساختم، من تلاش کردم فیلمی بسازم که به زندگی واقعی مردم ایران نزدیک بشود.

همان‌طور که برایم نمایش شخصیت بدون حجاب در راستای داستان مهم بود، نمایش شخصیت باحجاب هم مهم بود. تمام تلاش‌مان این بوده که هر کسی با هر تفکری بتواند در فیلم باشد. تلاش‌مان این بود در فیلم کوتاهی که در فیلم می‌بینیم، این پارادوکس را به تصویر بکشیم.

"تلاش‌مان این بود در فیلم کوتاهی که در فیلم می‌بینیم، این پارادوکس را به تصویر بکشیم"آن فیلم کوتاهی که در فیلم می‌بینیم، با تمام قواعد سانسور در حال ساخت است.»

کارگردان فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» با تأیید این نکته که فیلمش را بدون دریافت هرگونه مجوزی از نهادهای حکومتی ساخته، دربارهٔ چگونگی انتخاب همکارانش می‌گوید: «آن قدر هنرمندان دغدغه‌مند در ایران که دغدغهٔ جامعه و هنر را دارند زیاد شده‌اند که توانستم همکارانی برای ساخت این فیلم پیدا کنم. همه با هم تصمیم گرفتیم این کار را انجام دهیم با همهٔ مخاطراتش.»

فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» نخستین بار اردیبهشت سال ۱۴۰۲ از سوی کانون فیلمسازان مستقل ایران در بازار جشنوارهٔ فیلم کن به نمایش درآمد. انتشار خبر این رویداد با واکنش‌های خشم‌آلود برخی رسانه‌های نزدیک به نهادهای حکومتی ایران روبه‌رو شد.

فرشاد هاشمی با تأیید وقوع اتفاقاتی پس از اعلام خبر نمایش فیلمش در بازار جشنواره کن، ترجیح داد از بیان جزئیات بیشتر در این باره خودداری کند اما گفت از سوی نهادی برای پاسخگویی احضار نشد.

فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» تنها فیلمی نیست که در ماه‌های اخیر بدون رعایت موارد سانسور حکومت ایران ساخته شده و در خارج از ایران به نمایش درآمده است؛ تابستان سال ۱۴۰۲ هم فیلم «منطقۀ بحرانی» ساختهٔ علی احمدزاده که به همین شکل ساخته شده، برندهٔ جایزهٔ بهترین فیلم جشنوارهٔ لوکارنو در سوئیس شد.

در روزهای آینده هم قرار است فیلم «کیک محبوب من» ساخته بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم در بخش مسابقۀ جشنواره برلین به نمایش درآید. در این فیلم هم برخی بازیگران زن حجاب اجباری ندارند.

فرشاد هاشمی دربارهٔ روند ساخت چنین فیلم‌هایی که سانسور حکومتی را رعایت نمی‌کنند، می‌گوید:

«ما ادامه‌دهندۀ راه کسانی هستیم که پیشتر از ما خواستند سانسور را رعایت نکنند و ما داریم مسیر آن‌ها را می‌رویم. یعنی هرکس در هر دوره‌ای تلاش کرده برای این تغییر.

من خیلی خوشحال شدم که شنیدم فیلم‌های دیگری هم به همین شکل ساخته شده یا در حال ساخت است و برخی در خارج در حال نمایش است. برای من اتفاق امیدبخشی است. در تئاتر هم همین اتفاق را می‌بینیم. اتفاقی در بین برخی هنرمندان افتاده که دیگر نمی‌خواهند تن به سانسور بدهند.»

در فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» برخی بازیگران زن حجاب دارند و برخی بی‌حجاب اجباری دیده می‌شوند

فرشاد هاشمی در عین حال می‌گوید باید تنوع را به رسمیت بشناسیم و از اتهام‌زنی به سینماگرانی که ترجیح می‌دهند مطابق موازین سانسور حکومت فعالیت کنند، بپرهیزیم:

«بگذاریم هر کسی هر جور که دلش می‌خواهد کار کند. ممکن است کسی دوست داشته باشد مطابق سانسور کار کند.

"من خیلی خوشحال شدم که شنیدم فیلم‌های دیگری هم به همین شکل ساخته شده یا در حال ساخت است و برخی در خارج در حال نمایش است"چرا باید کسی که فیلم باججاب می سازد و به آن اعتقاد دارد را محکوم کنیم. شاید فیلم بعدی‌ من هم به اقتضای داستان شخصیت‌هایش حجاب داشته باشند. برسیم به نگاهی که همهٔ سلایق را در کنار هم تحمل کنیم.»

فرشاد هاشمی که در حال حاضر برای نمایش‌های جشنواره‌ای فیلمش در خارج از ایران حضور دارد، ابراز امیدواری می‌کند که بتواند فیلم بعدی‌‌اش را هم در داخل ایران بسازد: «امیدوارم جامعه به سمتی برود که هر کسی با هر سلیقه‌ای بتواند کار کند. امیدوارم وزیر ارشاد هم فیلم ما را ببینید و بفهمد فیلم بدون سانسور هم چگونه می‌شود.»

کاملِ گفت‌وگو با فرشاد هاشمی را در پادکست «صحنۀ» رادیوفردا بشنوید.

Embed

share