اشتغال تنها ۷ درصد از فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی در مشاغل مرتبط فاجعه است/ وزارت جهاد کشاورزی فاقد سند راهبردی برای تحقق کشاورزی اقتصادی است

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، نشست بررسی نقش جهاد کشاورزی در اشتغال دانش آموختگان رشته‌های مختلف کشاورزی با حضور عباسی، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، رستم پور، رئیس دبیرخانه شورای عالی اشتغال و بختیاری‌زاده سیاستگذار کشاورزی از سوی بسیج دانشجویی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران و در محل سازمان بسیج دانشجویی برگزار شد.

ضعف آموزش اولین مانع اشتغال فارغ التحصلان بخش کشاورزی است

در ابتدای این نشست بختیاری‌زاده سیاستگذار بخش کشاورزی از ضعف آموزش فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی به عنوان اولین مانع در اشتغال فارغ التحصیلان این رشته‌ها یاد کرد و گفت: حوزه کشاورزی صنعتی است که ۹۵ درصد آن در اختیار بخش خصوصی و کمتر از ۵ درصد نیز در اختیار نهاد‌های دولتی است از این رو فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی باید بدانند که بخش خصوصی در پی سودآوری و بهره‌وری است؛ لذا این بخش از ظرفیت افرادی استفاده می‌کند که دارای توانمندی باشند.

دست رد صنعت کشاورزی بر سینه فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی

وی بیان کرد: امروز فارغ التحصیلان مقاطع دکترا، کارشناسی ارشد و کارشناسی رشته‌های کشاورزی به ترتیب بالاترین تعداد بیکاران را به خود اختصاص داده‌اند و این بدان معناست که دانشجویان هر چه در ادامه تحصیل عمیق‌تر شده‌اند بازار دست رد محکمتری به سینه آن‌ها زده است.

دانشجویان متناسب با نیاز بخش کشاورزی تربیت نمی‌شوند

بختیاری‌زاده اظهار کرد: نکته اساسی این است که نظام آموزشی دانشجو را بر اساس خواسته‌ها و نیاز‌های بخش کشاورزی تربیت نمی‌کند و البته هر الزامی هم که برای اشتغال فارغ التحصیلان این رشته‌ها پیش بینی می‌شود تاکنون با شکست مواجه شده است؛ مثلاً پیش از این مرغداری‌ها ملزم به استخدام دامپزشک شدند، اما اتفاقی که افتاده این است که مرغداران از این افراد خواستند تا ضمن دریافت حقوق خود در مرغداری حضور نیابند و به جای آن از ظرفیت افرادی که می‌توانند سود و بهره وری را بالا ببرند استفاده کردند.

سیاست گذار کشاورزی گفت: علت اینکه دانشگاه‌ها نمی‌توانند دانشجویان آشنا با صنعت کشاورزی تربیت کنند این است که دانشگاه‌ها خود در کف میدان تولید و کشاورزی حضور ندارند و با آن آشنا نیستند به گونه‌ای که اساتید صرفاً به تولید مقاله و آن هم مقالاتی که مشکلی از بخش کشاورزی را حل نمی‌کنند، می‌پردازند.

بختیاری زاده با اشاره به اینکه تاکنون نظام رتبه بندی اساتید دانشکده‌های کشاورزی در ارتباط صنعت با دانشگاه شکل نگرفته، افزود: علیرغم اینکه فعالیت مراکز تحقیقات کشاورزی در کف میدان شکل گرفته بود، اما وقتی که بحث ارتقا اعضای هیات علمی در این مراکز پیش آمد آن‌ها هم مسیر اشتباه دانشگاه را در پیش گرفتند.

وی به وجود ۳۰۰ هزار فارغ‌التحصیل بیکار در رشته‌های کشاورزی اشاره کرد و گفت: هم اکنون ۷۲ دانشکده کشاورزی در سطح دانشگاه‌های دولتی و بیش از ۷۰ دانشکده کشاورزی در سطح دانشگاه‌های آزاد به جذب دانشجو می‌پردازند با این وجود اگر چه ظرفیت پذیرش دانشجو در این رشته‌ها افزایش یافته، ولی وقتی گنجایش بخش کشاورزی را می‌بینیم هیچ تغییری در آن صورت نگرفته است.

عباسی نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز گفت: در نظام تعلیم و تربیت سند تحول بنیادین آموزش و پرورش وجود دارد و با اجرای این سند دانش آموزان بعد از اتمام تحصیل باید یک فرد مسئولیت‌پذیر در مقابل جامعه، همنوع و محیط خود باشند. دانش آموزان بعد از ۱۲ سال تحصیل باید در کنکور سراسری شرکت کرده و بر اساس علایق و سلایق خود به انتخاب رشته دانشگاهی بپردازند. اما آیا ما به درستی دانش‌آموزان را هدایت کرده‌ایم تا متناسب با علایق و استعداد‌های خود به انتخاب رشته بپردازند؟

دانشجویان برای ادامه تحصیل در رشته‌های کشاورزی انگیزه ندارند

وی با بیان اینکه وضعیت دانشجویان رشته‌های کشاورزی به گونه‌ای است که انگار از تحصیل در دیگر رشته‌ها باز مانده اند و به اجبار این رشته‌ها را انتخاب کرده‌اند از این رو هیچ انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل ندارند به گونه‌ای که برخی از آن‌ها در همان اوایل از ادامه تحصیل انصراف می‌دهند، افزود: باید دانشجویانی در رشته‌های کشاورزی پذیرفته شوند که نسبت به کشاورزی عرق داشته باشند درست بمانند گذشته که افراد از بین رشته‌های پزشکی و کشاورزی رشته‌های کشاورزی را انتخاب می‌کردند.

لزوم تشویق جامعه روستایی به تحصیل در رشته‌های کشاورزی

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: یکی از معضلات صنعت کشاورزی این است که ۸۰ تا ۹۰ درصد این صنعت خصوصی است و این در حالی است که ما هم اکنون با پیر شدن جامعه کشاورزان مواجه هستیم؛ چرا که جمعیت ۷۰ درصدی جامعه روستایی به ۲۵ درصد کاهش یافته و اکثر این جمعیت هم پیر شده‌اند و سیاستگذار ما نیز هیچ اقدامی نکرده است؛ بنابراین باید جامعه روستایی را با در نظر گرفتن امتیازاتی به تحصیل در رشته‌های کشاورزی تشویق کنیم تا بعد از اتمام تحصیل به روستا‌ها برگردند.

در رشته‌های کشاورزی مدرکرایی ملاک است نه مهارت آموزی

عباسی با بیان اینکه امروز در رشته‌های کشاورزی مدرک گرایی ملاک است و نه مهارت آموزی، افزود: هم دانشجویان با انگیزه باید در رشته‌های کشاورزی تحصیل کنند و هم سیستم آموزشی به گونه درستی باز طراحی شود تا شاهد تربیت دانشجویان دارای مهارت باشیم.

وی افزود: امروز باید تکنیسین‌ها و فارغ التحصیلان مقطع فوق دیپلم در قاعده هرم رشته‌های کشاورزی باشند تا بتوانند در عرصه کشاورزی فعالیت کنند، اما وضعیت این گونه نیست و دانشجویان دکترا در قاعده هرم قرار گرفته‌اند؛ چرا که فقط مدرک ملاک است؛ البته واقعیت این است که فارغ التحصیلان مقطع دکترا هم توان کار در عرصه را ندارند.

لزوم بازنگری در شیوه ارتقاء و ارزیابی اساتید کشاورزی

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس بر ضرورت تغییر در شیوه ارتقا و ارزیابی اعضای هیئت علمی رشته‌های کشاورزی تأکید کرد و گفت: نمی‌شود از یک سو از اعضای هیئت علمی انتظار داشت تا مقاله چاپ کنند و از سوی دیگر از آن‌ها بخواهیم که به حل مشکلات صنعت کشاورزی بپردازند.

لزوم حرکت از کشاورزی معیشت محور به سمت کشاورزی تجاری محور

عباسی بیان کرد: متوسط تولید محصولات کشاورزی در کشور ۳.۵ تن است، اما کشاورزان خبره ۱۴ تن محصول نیز برداشت می‌کنند با این وجود اگر در جهت افزایش بهره وری بخش کشاورزی تلاش کنیم انگیزه برای فعالیت در این بخش بالا میرود. مضاف بر این باید بخش کشاورزی را تجاری کنیم نه اینکه معیشت محور باشد.

وزارت جهاد کشاورزی فاقد سند راهبردی برای تحقق کشاورزی اقتصادی است

بختیاری زاده سیاستگذار کشاورزی نیز در بخش دیگری از اظهارات خود با بیان اینکه در بخش کشاورزی ظرفیت‌هایی برای اشتغال زایی وجود دارد که این ظرفیت‌ها را در دیگر بخش‌ها شاهد نیستیم اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزی یک وزارتخانه راهبردی نیست؛ بلکه یک وزارتخانه برای حل مشکلات آنی و فوری این بخش است. با این وجود سوالی که باید به آن پاسخ داد این است که چرا وزارت جهاد کشاورزی یک وزارتخانه راهبردی نیست آیا نیروی انسانی و علم مورد نیاز در این صنعت را نداریم یا مسئله چیز دیگری است.

"دانش آموزان بعد از ۱۲ سال تحصیل باید در کنکور سراسری شرکت کرده و بر اساس علایق و سلایق خود به انتخاب رشته دانشگاهی بپردازند"معتقدم مشکل در این است که ما در وزارت جهاد کشاورزی یک سند و راهبرد درست نداریم تا کشاورزی معیشتی را به کشاورزی اقتصادی تبدیل کند تا در این بخش گردش مالی وجود داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه ما علم و فناوری را به بخش کشاورزی سرازیر نکرده‌ایم تا این بخش را اقتصادی کنیم، تصریح کرد: بازار‌های مصرف فوق‌العاده‌ای در اطراف کشورمان وجود دارند، اما ما از این ظرفیت بی‌بهره ایم.

لزوم گره خوردن صنعت کشاورزی با بخش تحقیق و آموزش

بختیاری زاده با بیان اینکه در دنیا تنها رژیم صهیونیستی و هلند در بخش کشاورزی دارای راهبرد اقتصادی هستند و راهبرد مابقی کشور‌ها امنیتی است، افزود: رژیم صهیونیستی و هلند به صادرات علم و فناوری در بخش کشاورزی می‌پردازند و این در حالی است که ما با وجود بهره مندی از علم کشاورزی در دانشگاه‌ها، اما وارد کننده تکنولوژی هستیم. با این وجود ما نیز باید کشاورزی را تجاری کنیم و راهکار هم این است که صنعت کشاورزی از وزارت جهاد کشاورزی تا کشاورزان در روستا‌ها با بخش تحقیق و آموزش گره بخورند و در واقع آموزش و پژوهش در راستای حل مشکلات کشاورزی باشد.

ظرفیت پذیرش دانشجو متناسب با نیاز بخش کشاورزی کاهش یابد

وی همچنین بر ضرورت کاهش ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته‌های کشاورزی تاکید کرد و گفت: امروز پذیرش دانشجو در رشته‌های کشاورزی چندین برابر نیاز این بخش است و البته فارغ التحصیلان ایت رشته‌ها نیز علم کشاورزی را ندارند؛ پس باید کاهش پذیرش دانشجو به اندازه نیاز صنعت کشاورزی باشد. مضاف بر این باید نگاه مدرک گرایی تغییر یابد.

عباسی نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس در بخش دیگری از اظهارات خود به تلاش رئیس جمهور دولت سابق برای احیای وزارت بازرگانی اشاره کرد و گفت: بر اساس قانون انتزاع وظایف وزارت بازرگانی به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شد تا تولید کننده و تصمیم گیرنده در بخش کشاورزی یک وزارتخانه باشد، ولی، چون وزارت جهادکشاورزی نتوانست به خوبی از عهده کار بر بیاید به همین دلیل اختیارات این وزارتخانه به وزارت صمت محول شد با این وجود از سوی دیگر روحانی تلاش کرد تا وزارت بازرگانی را نیز احیا کند و این در حالی است که وقتی کاری به درستی انجام نمی‌شود نباید صورت مسئله را پاک کرد.

ضعف صنعت کشاورزی در حوزه بازرگانی

وی با بیان اینکه ما در بخش بازرگانی صنعت کشاورزی به خوبی عمل نکرده‌ایم، افزود: با وجود اینکه معاونت بازرگانی در وزارت جهاد کشاورزی و همچنین در سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها راه اندازی شده، ولی نیرویی که به عنوان معاونت بازرگانی معرفی شود نداریم، چون این نیرو‌ها را تربیت نکردیم.

هیچ ارتباطی بین وزارت علوم وجهاد کشاورزی برقرار نیست

عباسی با اشاره به اینکه وزارت علوم نیروی مورد نیاز وزارت جهاد کشاورزی را تربیت می‌کند؛ اما هیچ ارتباطی بین این وزارتخانه‌ها وجود ندارد تصریح کرد: ما بیش از یک سال است که در کمیسیون کشاورزی مجلس هستیم، اما یک بار هم نشده که معاون پژوهشی وزارت علوم را بخواهیم و از او بپرسیم که شما برای بخش کشاورزی چه کرده‌اید انگار در وزارت علوم چیزی به اسم رشته‌های کشاورزی وجود ندارد. به هر روی اگر می‌خواهیم قانون انتزاع را کامل کنیم باید به بخش پژوهش توجه شود.

پایان نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی در راستای نیاز‌های وزارت جهادکشاورزی نیست

وی اظهار کرد: هرم پذیرش دانشجو در رشته‌های کشاورزی تغییر کرده به‌گونه‌ای که اکثر دانشجویان در مقطع تحصیلات تکمیلی تحصیل می‌کنند. با این وجود مسئله‌ای که نباید از آن غافل شویم این است که پایان نامه‌های این دانشجویان در راستای نیاز‌های وزارت جهادکشاورزی نیست، چون هیچ ارتباطی بین وزارت علوم و وزارت جهاد کشاورزی وجود ندارد.

همچنین دو هزار عضو هیئت علمی به همراه چند هزار کارشناس در سازمان‌های تحقیقات کشاورزی فعالیت می‌کنند، اما بین این سازمان و وزارت جهاد کشاورزی هم ارتباطی نیست. در نتیجه اتفاقی که می‌افتد این است که بعد از گذشت ۲۰ سال علی رغم تحقیقات مختلفی که روی دانه‌های روغنی صورت گرفته ما هنوز در این حوزه نتیجه‌ای نگرفتیم و هم اکنون ۹۰ درصد دانه‌های روغنی مورد نیاز کشور از خارج وارد می‌شود.

بیمه محصولات کشاورزی در کشور جایگاهی ندارد

وی با بیان اینکه بیمه محصولات کشاورزی در کشور جایگاهی ندارد، افزود: سه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان برای بیمه محصولات کشاورزی در بودجه سال ۱۴۰۰ اختصاص یافته، ولی باید ببینیم که چه میزان از این اعتبار تامین شده است؟

عباسی با تاکید بر اینکه ما نمی‌توانیم مشکلات بخش کشاورزی را ناشی از کم آبی بدانیم، چون میزان بارندگی به تنهایی در دو استان گیلان و مازندران بیشتر از کشور هلند است، اظهار کرد: مشکل دیگر بخش کشاورزی این است که ما به سراغ فرآوری محصولات کشاورزی نرفته‌ایم و این درحالی است که دانشگاه‌ها باید برای فرآوری این محصولات به کمک بخش کشاورزی بیایند. مضاف بر این ما الگوی کشت نداریم به همین دلیل شاهد دور ریختن محصولات کشاورزی هستیم پس باید صنایع تبدیلی توسعه یابند تا جلوی دور ریختن این محصولات را گرفت.

وی با بیان اینکه امروز ۹۰ درصد از دارو‌های تولیدی در آلمان گیاه پایه هستند، افزود: ظرفیتی که در حوزه گیاهان دارویی در کشورمان وجود دارد خیلی از کشور‌ها از این ظرفیت محروم هستند با این وجود ما می‌توانیم به جای خارج کردن ارز برای واردات ماده موثره دارو حداقل با جلوگیری از خام فروشی دارو‌های گیاهی این ماده موثره را در داخل تولید کنیم.

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس با بیان اینکه گیاهان دارویی یک ثروت ناشناخته است از این رو باید آن را ترویج کنیم، گفت: زیست فناوری و بیو تکنولوژی یک عرصه جدید است که در صنعت کشاورزی از جمله در کشت بافت کارایی زیادی دارد و می‌تواند برای ما مفید باشد.

اشتغال ۷ درصد از فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی در مشاغل مرتبط فاجعه است

وی به دیدار خود با وزیر علوم اشاره کرد و افزود: بنده در خصوص افزایش بهره وری در بخش کشاورزی با وزیر علوم جلسه‌ای داشتم، چون در این رابطه معتقدم که افزایش بهره‌وری با افزایش مهارت محقق می‌شود. به هر روی این که امروز تنها ۷ درصد از فارغ التحصیلان بخش کشاورزی در مشاغل مربوط به رشته تحصیلی خود مشغول به کار هستند یک فاجعه است و به نظرم اگر دانشکده‌های کشاورزی را ببندیم بهتر است، ولی این کار هم به صلاح نیست با این وجود ما باید به گونه‌ای عمل کنیم که به جای ۷ درصد ۷۰ درصد از فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی در مشاغل مرتبط با رشته‌های خود کار کنند.

دانشگاه‌ها به تنهایی در افزایش بیکاری فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی مقصر نیستند

همچنین رستم پور رئیس دبیرخانه شورای عالی اشتغال با بیان اینکه بنده معتقدم کل فضای کلان اقتصاد کشور موجب دامن زدن به بیکاری فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی شده بنابراین نباید همه تقصیر‌ها را به گردن دانشگاه بیاندازیم گفت: از کل دانش آموختگان رشته‌های کشاورزی، جنگلداری و شیلات ۵۱ درصد آن‌ها شاغل و ۴۹ درصد غیر شاغل هستند واز بین این ۴۹ درصد نیز ۳۵ درصد آن‌ها غیر فعال اند و بیکار محسوب نمی‌شوند و این بدان معناست که این افراد اصلاً دنبال کار نیستند.

وی افزود: همچنین از مجموع ۵۱ درصد از فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی که شاغل هستند فقط ۱۶ درصد آن‌ها در مشاغل مرتبط با رشته تحصیلی خود کار می‌کنند و شغل ۳۵ درصد آن‌ها با تحصیلاتشان غیر مرتبط است.

رستم پور با بیان اینکه از بین فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی، شیلات و جنگلداری فقط ۷ درصد کارفرما شده‌اند و ۷۰ درصد مابقی حقوق‌بگیر هستند، افزود: دلیل اینکه فارغ التحصیلان رشته‌های بهداشت و درمان در مشاغل مرتبط با رشته‌های تحصیلی خود مشغول به کار می‌شوند این است که ساختار اموزش پزشکی در کشور کاملاً انحصاری است به این معنا که هم تولید و هم مصرف در اختیار یک وزارتخانه است.

وی اضافه کرد: همچنین تربیت معلم جزء بهترین رشته‌هایی است که بیشترین خروجی و متناسب‌ترین نرخ آموزش را در اختیار دارد، چون در این حوزه نیز تولید و مصرف در اختیار یک وزارتخانه است، اما در بخش کشاورزی تربیت کننده دانشجو وزارت علوم است و پنج درصد مصرف کننده دولت و ۹۵ درصد بخش خصوصی است.

رئیس دبیرخانه شورای عالی اشتغال گفت: هلند دارای ۴۱٬۵۴۳ کیلومتر مربع وسعت است و یک دهم ایران هم نیست، اما فقط ۶۰ میلیارد دلار از صادرات گل درآمد دارد و این در حالی است که ما امروز ۱۴ میلیارد دلار ارز ترجیحی نیاز داریم تا دارو و مواد اولیه شامل کنجاله سویا و مواد غذایی دام وارد کنیم.

وی با بیان اینکه فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی، مهندسی، بازرگانی، معماری، حقوق، تربیت معلم، علوم فیزیک و ریاضیات به ترتیب بیشترین فعالان بخش کشاورزی را تشکیل می‌دهند، گفت: ۲۰ شغل اول فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی مشاغل مختلفی هستند که به ترتیب کشاورزی و باغداری، فروشندگی و معرفی کالا، منشی و دفتردار بایگانی و مشاغل بدون نیاز به تحصیلات در صدر این مشاغل قرار گرفته اند با این وجود بنده معتقدم که فضای کلان اقتصاد باعث ایجاد چنین وضعیتی شده است.

رستم‌پور بیان کرد: دلیل اینکه بنده به بخش بهداشت و درمان با غضب نگاه می‌کنم این است که این بخش موجب شده تا نخبه‌هایی که می‌توانند موشک بسازند درس خود را رها کنند و با شرکت در کنکور رشته پزشکی را انتخاب کنند و این در حالی است که در رشته پزشکی هیچ خلاقیتی وجود ندارد پس ما مغز متفکر جامعه خود را می‌کشیم تا در رشته‌های پزشکی حقوق بیشتری دریافت کند.

وی به موانع پیش روی تولید در بخش کشاورزی اشاره کرد و افزود: احداث یک گاوداری نیازمند ۱۳۰ مورد استعلام است و یا اگر کسی بخواهد مرغداری احداث کند ظرفیت آن نباید کمتر از ظرفیت تعیین شده باشد با وجود آیا ما در این شرایط باید توقع داشته باشیم که بخش کشاورزی رشد کند.