سرمایه‌گذاری‌ خوب جهاد دانشگاهی در زمینه آموزش مهارت‌محور

رئیس سابق موسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه اضافه‌ شدن دوره‌های علمی کاربردی و ایجاد مراکز آموزشی و تحقیقاتی منطبق بر مقررات آموزش عالی به اساسنامه جهاد دانشگاهی اقدامی مهم و هوشمندانه بود، اظهار کرد: شاید به جرات بتوان گفت دانشگاه علم و تکنولوژیِ آن زمان و بعدها دانشگاه جامع علمی کاربردی، به همت جهاد دانشگاهی شکل‌ گرفت. اگر دانشگاه علمی کاربردی تأسیس نمی‌شد، آموزش‌های مهارتی در کشور به‌ صورت جدی شکل نمی‌گرفت.

دکتر محمدعلی گودرزی در گفت‌وگو با ایسنا، در آستانه فرارسیدن چهل و سومین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی، در ارتباط با ماهیت این نهاد گفت: جهاد دانشگاهی به یک معنا با هدف به سرانجام رساندن امور علمی، آموزشی و فرهنگی دانشگاه‌ها و تمام اقداماتی که در ارتباط با این مقولات بر زمین مانده بود، شکل گرفت. هنگامی که جهاد دانشگاهی تأسیس شد، بسیاری از دستگاه‌های اجرایی و نهادهای آموزشی و فرهنگی کشور، به شکل امروزیِ خود نبودند و با ضعف‌ها و چالش‌های فراوانی روبرو بودند. جهاد دانشگاهی در چهل و سومین سال حیات خود توانسته به عرصه‌های مختلف ورود کند و دستاوردهای بی‌شماری برای کشور به ارمغان بیاورد.

وی با بیان اینکه یکی از چالش‌های کشور در زمان شکل‌گیری جهاد دانشگاهی، مشکلات حوزه آموزش به معنای عام و آموزش عالی به معنای اخصِ آن بود، خاطرنشان کرد: اساسنامه جهاد دانشگاهی در سال ۱۳۷۰ مورد بازنگری قرار گرفت و در کنار وظایفی که برای این نهاد تعریف شد، در بندهای ۷ و ۸ ماده سوم وظایف و مأموریت‌های جهاد دانشگاهی، اجرای آموزش‌های رسمیِ مهارتی مطابق با قوانین و مقررات آموزش عالی کشور و ایجاد مراکز آموزشی و تحقیقاتی منطبق بر مقررات و قوانین آموزش عالی کشور برعهده جهاد دانشگاهی گذاشته شد.

ورود جهاد دانشگاهی به آموزش‌های علمی ‌کاربردی در دهه ۷۰

رئیس سابق مؤسسۀ آموزش عالی علمی‌ کاربردی جهاد دانشگاهی در پاسخ به این پرسش که «چرا وظیفه اجرای آموزش‌های علمی ‌کاربردی در دهه ۷۰ به جهاد دانشگاهی واگذار شد؟» گفت: دلیل این موضوع این بود که به جهت پاسخگویی به سیاست توسعه همه‌جانبه و پایدار و مشارکت فراگیر مردم در تمامیِ عرصه‌ها و حل معضل موج جدید جمعیت جوانِ طالب آموزش و نیاز به برآورده‌کردنِ نیاز بخش‌های مختلف سازمان‌ها و دستگاه‌های اجراییِ کشور و همچنین توجه به ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی می‌بایست گام‌های بلندی برداشته شود که لازمه این موضوع، تحول در ساختار هرم نیروهای انسانیِ ماهر کشور بود.

دکتر گودرزی درباره هرم موجود نیروی انسانی کشور گفت: این هرم متناسب با نیازهای شغلیِ کشور نیست و می‌توان گفت وارونه است.

"اگر دانشگاه علمی کاربردی تأسیس نمی‌شد، آموزش‌های مهارتی در کشور به‌ صورت جدی شکل نمی‌گرفت"در کشورهای پیشرفته، در کنارتربیت یک کارشناس، بین ۴ تا ۶ نفر تکنیسین تربیت می‌کنند. در یک هرم طبیعی نیروی انسانی، قاعدتا باید در قاعده هرم، بیشتر نیروهای دیپلم و فوق‌دیپلم متمرکز باشد و به ترتیب که به سمت رأس هرم می‌رویم، کارشناسی و کارشناسی‌ارشد و دکتری باشد. به‌عبارتی، هرچه از قاعده به سمت رأس هرم حرکت می‌کنیم، باید تحصیلات تکمیلی، درصد کمی از نیروی انسانی را تشکیل دهد و بخش عمدۀ نیروی انسانی باید در قاعده و وسط هرم جمع شود، چراکه نیروی انسانیِ ماهر، ستون فقرات کشور و بدنۀ کارشناسیِ کشور را تشکیل می‌دهد و باید قوی باشد.

اضافه‌شدن دوره‌های علمی کاربردی به اساس‌نامه جهاد دانشگاهی،هوشمندانه بود

دبیر سابق هیات‌امنای مؤسسه آموزش عالی علمی ‌کاربردی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه اضافه‌شدن اجرای دوره‌های علمی کاربردی و ایجاد مراکز آموزشی و تحقیقاتی منطبق بر مقررات آموزش عالی به اساسنامه جهاد دانشگاهی در آن مقطع زمانی یک اقدام مهم و هوشمندانه بود، خاطرنشان کرد: شاید به جرات بتوان گفت دانشگاه علم و تکنولوژیِ آن زمان و بعدها دانشگاه جامع علمی کاربردی، به همت جهاد دانشگاهی شکل‌ گرفت. اگر دانشگاه علمی کاربردی تأسیس نمی‌شد، آموزش‌های مهارتی در کشور به‌صورت جدی شکل نمی‌گرفت. ابتدا در وزارت علوم گروه تخصصی با عنوان «گروه هشت» شکل گرفت و سپس به «دانشگاه تکنولوژی» تبدیل شد؛ پس از مدتی، دانشگاه تکنولوژی به دانشگاه جامع علمی‌کاربردی تغییر نام یافت.

دکتر گودرزی با بیان اینکه اقدامات اولیه برای شکل‌گیری دانشگاه علمی ‌کاربردی توسط جهاددانشگاهی انجام شده است، در تشریح روند تأسیس این آموزش‌ها در جهاددانشگاهی گفت: پذیرش دانشجویان توسط مراکز علمی کاربردی در سال ۱۳۷۷ آغاز شد.

جهاددانشگاهی، اجرای آموزش‌های مهارتی خود را ابتدا با چند شعبه در شهرهای مختلف کشور آغاز کرد و تعداد این مراکز یا شعب در گذر زمان افزایش یافت. در شروع، ستاد و اتاق فکر آموزش‌های علمی کاربردی در جهاددانشگاهی، ذیل یکی از مدیریت‌های معاونت آموزشی جهاددانشگاهی شکل گرفت و سپس با توسعۀ مراکز علمی کاربردی در شهرهای مختلف، ستاد آموزش‌های مهارتی جهاددانشگاهی از سال ۱۳۹۱ در قالب مؤسسۀ آموزش عالی علمی کاربردی توانست مجوز لازم را از هیأت‌امنای جهاددانشگاهی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کسب کند.

۳۷ مرکز فعال علمی‌ کاربردی جهاد دانشگاهی در کشور وجود دارد

وی با بیان اینکه با اشاره به فعالیت ۳۷ مرکز آموزش علمی‌ کاربردی جهاد دانشگاهی در کشور وجود دارد، اظهار کرد: سیر تحول شکل‌گیری آموزش‌های مهارتی براساس نیاز و منطبق بر اسناد بالادستی و سند آمایش سرزمین و توانمندی جهاد دانشگاهی در استان‌های کشور بوده است.

رئیس سابق مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد دانشگاهی ادامه داد: متأسفانه طی دهۀ اخیر، توسعه نامتوازن آموزش عالی کشور، فعالیت دانشگاه جامع علمی کاربردی و آموزش‌های عالی مهارتی را تحت‌الشعاع قرار داده و این آموزش‌ها نتوانسته به اهداف و مأموریت‌های ترسیم‌شده نائل شود. ولی چشم‌انداز پیشِ رو نشان می‌دهد که جامعه به‌تدریج نیاز به این آموزش‌ها را بیشتر حس می‌کند و آموزش‌های عالی مهارتی در حال کسب جذابیت و محبوبیت در بین مخاطبان خود، در مقایسه با سایر زیرنظام‌ها است. جهاددانشگاهی در طول بیش از دو دهه فعالیت خود توانسته بیش از ۱۸۴ هزار نفر دانش‌آموخته تحویل بازار کار دهد و براساس نتایج سه پایشِ انجام‌شده درخصوص وضعیت اشتغال دانش‌آموختگانِ این مراکز در سال‌های ۱۳۸۵، ۱۳۹۵ و ۱۴۰۰ ، دانش‌آموختگانِ این مراکز نسبت به دانش‌آموختگان سایر مراکز و سایر زیرنظام‌های آموزشی از میانگین اشتغال بالاتری برخوردار بوده‌اند.

افزایش دانشجویان مراکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی

دکتر گودرزی با بیان اینکه در دو سال اخیر، به‌رغم شیوع کرونا در جامعه، تعداد دانشجویان در مراکز آموزش علمی کاربردی جهاددانشگاهی، با یک شیب ملایم در حال افزایش است و میزان پذیرش دانشجو در ۳۷ مرکز جهاد دانشگاهی به پذیرش ۵۳۰ مرکز در کل کشور، از ۹ درصد به ۱۱ درصد افزایش پیدا کرده است، گفت: مراکز جهاددانشگاهی در طی سال‌های متمادی، ازنظر کیفیت آموزشیِ مرکز، مدرسین برگزیده، دانشجویان موفقِ برتر در حوزه فرهنگی_دانشجویی و رویدادهای کارآفرینی و... رتبه‌های بسیار خوبی در ارزیابی‌های درونی و بیرونی کسب کرده‌اند و خوشبختانه مراکز جهاد دانشگاهی جزو اولویت‌های انتخاب‌ متقاضیانِ تحصیل در دانشگاه جامع علمی کاربردی هستند.

رئیس سابق مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد دانشگاهی درباره طرح‌ها و اهداف آتی این مؤسسه آموزشی گفت: براساس اهداف مندرج در سند برنامه ششم توسعه کشور، تعداد دانشجویانِ شاغل‌ به‌ تحصیل در آموزش‌های مهارتی می‌بایست ۳۰ درصد از کل دانشجویان را تشکیل دهد که متأسفانه به دلیل سیاست‌های بعضاً متناقض در حوزه آموزش عالی، این هدف در طول برنامه ششم محقق نشده و سهم آموزش عالی مهارتی از نظام آموزشی به ۱۳ درصد رسیده است.

"هنگامی که جهاد دانشگاهی تأسیس شد، بسیاری از دستگاه‌های اجرایی و نهادهای آموزشی و فرهنگی کشور، به شکل امروزیِ خود نبودند و با ضعف‌ها و چالش‌های فراوانی روبرو بودند"در حال حاضر، پیش‌نویس برنامه هفتم توسعه نوشته شده و مراحل تصویب نهایی را پشت سر می‌گذارد. براساس برنامه هفتم توسعه، تصمیم بر این است که بیش از ۵۰ درصد دانشجویان کل کشور در رشته‌های مهارتی تحصیل کنند. واقعیتی که باید بپذیریم این است که تحصیلات تکمیلی در ایران اشباع شده است و اگر بخواهیم اتفاق خوبی در کشور رقم بخورد، می‌بایست بر تربیت کارشناس و کاردان متمرکز شویم.

گودرزی افزود: مقام معظم رهبری در چند دیداری که در سال جاری با گروه‌های مختلف داشتند، این پرسش جدی را مطرح کردند که «چرا ما دانش‌آموخته بیکار داریم؟ چرا افراد دانش‌آموخته از دانشگاه‌ها مهارت لازم را برای جذب در بازار کار ندارند؟» این‌ها سؤالاتی جدی‌ است که پاسخ آن را باید در تقویت آموزش‌های مهارتی پیدا کرد.

تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خوب جهاد دانشگاهی در زمینه آموزش مهارت‌محور

دکتر گودرزی ادامه داد: اگر بخواهیم اهداف آموزش مهارت‌محور را که در پیش‌نویس برنامه هفتم توسعه نگاشته شده است، عملیاتی شود، جهاد دانشگاهی و سایر مؤسسات آموزش مهارتی باید سرمایه‌گذاری ویژه‌ای در این خصوص داشته باشند. همان‌طور که گفته شد، جهاد دانشگاهی از بدو ورود به عرصه آموزش‌های مهارتی تا به امروز، تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خوبی در زمینۀ شکل‌گیری و تقویت آموزش‌های مهارتی انجام داده است، به‌گونه‌ای که مراکز آموزش علمی کاربردی جهاددانشگاهی طی سال‌های فعالیت خود توانسته‌اند بارها رتبۀ نخستِ مراکز آموزش علمی کاربردی کشور را از آنِ خود کند. همچنین مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاددانشگاهی ازحیثِ تعداد مراکز و گسترۀ جغرافیاییِ فعالیت و تعداد دانشجویانِ مشغول‌به‌تحصیل، بزرگ‌ترین مؤسسۀ آموزش عالیِ مهارتیِ کشور است.

رئیس سابق مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاددانشگاهی افزود: در نیم‌سال دوم سال تحصیلیِ ۱۴۰۲ـ۱۴۰۱ قریب به ۲۴ هزار و ۵۰۰ دانشجوی در مراکز آموزشی این نهاد مشغول تحصیل هستند.

رویکرد جهاد دانشگاهی با توجه به اهداف برنامه هفتم توسعه در راستای کیفیت‌بخشی به این آموزش‌ها است و بر این اساس جهاد تصمیم دارد این مراکز را ازحیث افزایش رشته‌های جدید و متناسب با نیاز منطقه و بازار کار و همچنین، تجهیزات، امکانات و فضای آموزشی و جذب مدرسین توانمند تقویت کند.

میزان تقاضای زیاد برای ورود به مراکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی

وی ادامه داد: میزان تقاضا برای ورود به مراکز آموزش عالی علمی کاربردی جهاددانشگاهی زیاد است و حدود ۸۰۰۰ نفر در بهمن ماه سال گذشته در مراکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی پذیرش شدند. ازطریق یک کار میدانی، دلایل انتخاب مرکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی ازسوی پذیرفته‌شدگان را جویا شدیم. آنها در پاسخ گفتند که سرمایۀ اجتماعی و جایگاه جهاددانشگاهی در عرصۀ علم و آموزش، علت انتخاب مراکز آموزشی جهاد بوده است. همچنین وجود محیط فرهنگیِ مناسب عامل دیگری بوده که ازسوی پاسخ‌دهندگان بیان شده است. بنابراین اگر با اجرای برنامه‌های مختلف بتوانیم کیفیت مراکز آموزشی علمی کاربردی جهاد دانشگاهی را ارتقاء دهیم، با اطمینان می‌توان گفت که جهاد دانشگاهی همچنان در عرصۀ آموزش‌های مهارتی پیشتاز خواهد بود.

تلاش جهاد دانشگاهی برای فعالیت در عرصه ماموریت‌گرایی

رئیس سابق مؤسسه آموزش عالی علمی ‌کاربردی جهاد دانشگاهی با اشاره به اینکه این نهاد طی این سال‌ها تلاش کرده در عرصۀ مأموریت‌گرایی و وظایفِ ترسیم‌شدۀ خود فعالیت کند، توضیح داد: ما تلاش می‌کنیم که پذیرش دانشجو را براساس ظرفیت‌های موجود در واحدهای خود انجام دهیم.

"در یک هرم طبیعی نیروی انسانی، قاعدتا باید در قاعده هرم، بیشتر نیروهای دیپلم و فوق‌دیپلم متمرکز باشد و به ترتیب که به سمت رأس هرم می‌رویم، کارشناسی و کارشناسی‌ارشد و دکتری باشد"پیش از تغییر نظام آموزش و پرورش در سال ۹۷، متقاضیان آموزش‌های مهارتی پس از اتمام تحصیلات مقطع دبیرستان می‌توانستند بدون نیاز به سپری‌کردنِ دوران پیش‌دانشگاهی، تحصیل خود را در مراکز آموزش علمی کاربردی شروع کنند. در حال حاضر نیز با توجه به حذف دوره پیش‌دانشگاهی، تمام فارغ‌التحصیلان دوره دبیرستان می‌توانند برای تحصیل وارد دانشگاه جامع علمی کاربردی شوند که همین موضوع باعث شده جمعیت جوان بیشتری این مراکز را برای تحصیل خود انتخاب نمایند که این موضوع امیدوارکننده است و جهاد دانشگاهی می‌تواند از این فرصت استفاده کرده و به رسالت خود در حوزه تربیت نیروی جوان و باانگیزه برای پیشرفت و توسعۀ کشور عمل کند.  

وی ادامه داد: تعداد زیاد بیکاران فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های نظری موجب گرایش تدریجیِ خانواده‌ها به تحصیل در آموزش‌های مهارت‌محور شده است. اگرچه این روند تدریجی و کُند است، با پاسخ‌گوییِ مناسبِ مراکز آموزش مهارتی به این متقاضیان، این روند می‌تواند سرعت بگیرد و ما به هدف ترسیم‌شده در برنامه‌های ششم و هفتم توسعه در بحث تعداد دانشجویانِ شاغل‌به‌تحصیل در نظام آموزش‌های مهارتی دست پیدا کنیم.

دکتر گودرزی دربارۀ تربیت جوانان برمبنای آموزش‌های مهارت‌محور در مراکز علمی کاربردی گفت: اگر بتوانیم جوانان را در زمینه آموزش‌های مهارت‌محور تربیت کنیم، دست به اقدام بزرگی برای کشور زده‌ایم. اگر هر واحدی با توجه به توانمندی‌هایی که دارد، یک دوره آموزشی ایجاد و برمبنای آن دانشجو جذب کند، بخش عمده‌ای از مشکلات در این زمینه حل خواهد شد.

اما اگر آموزش مهارتی در کانون توجه قرا نگیرد، نه تنها مشکلات حل نمی‌شوند، بلکه میزان آنها افزایش می‌یابد.

مالکیت ملکی ۳۰ مرکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی

وی با بیان اینکه ظرفیت فضای آموزشی مراکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی ۱۵۵ هزار متر مربع است، افزود: حدود ۳۰ مرکز از ۳۷ مرکز آموزشی علمی کاربردی جهاددانشگاهی، ملکی هستند. این ملک‌ها بدون استفاده از بودجه‌های دولتی و صرفاً از محل درآمدهای مراکز آموزشی علمی کاربردی خریداری شده‌اند. این عقلانیت در جهاددانشگاهی وجود داشته است که به‌رغم محدودیت در درآمدهای حاصله، تلاش نموده از محل همین درآمدهای محدود در حوزه ساخت و توسعۀ فضای فیزیکی و امکانات آموزشی سرمایه‌گذاری کند و در بسیاری از مواقع، از فعالیت سایر بخش‌های جهاد دانشگاهی هم حمایت کند.

توسعه فعالیت‌های آموزش مهارتی با اتکا بر جوانان

دکتر گودرزی درباره شعار سالگرد جهاددانشگاهی گفت: شعار سالگرد جهاد دانشگاهی «جهاد دانشگاهی، الگوی پیشرفت؛ با ایمان، امید و اعتماد به جوانان» است. مقام معظم رهبری و مسئولان کشور همواره بر حضور جوانان در کشور و پتانسیل جوانان اشاره کرده‌اند. ما باید به جوانان اجازه دهیم که وارد عرصه شوند و کار کنند.

"اگر دانشگاه علمی کاربردی تأسیس نمی‌شد، آموزش‌های مهارتی در کشور به‌صورت جدی شکل نمی‌گرفت"این احتمال وجود دارد که دچار خطا شوند، اما ما باید فرصت خطاکردن را در اختیار آنها قرار دهیم. خوشبختانه در حوزه آموزش‌های مهارتی فعالیت‌های خود را با همین نگاه توسعه داده‌ایم و بسیاری از مدیران مراکز، از جوانان مؤمن و متعهد انتخاب و کارهای بزرگی در این مراکز رقم زده‌اند.

وی با بیان اینکه آموزش مهارتی در حال پوست‌اندازی است، خاطرنشان کرد: ورودی‌های آموزش مهارتی در حال تغییرشکل هستند؛ به عبارت دیگر، جوانان برخلاف گذشته به آموزش مهارتی اشتیاق دارند. اگر بتوانیم آموزش خوب و کیفی در مراکز علمی و کاربردی برای جوانان ارائه دهیم، بهترین نقش را در راستای شعار سالگرد جهاد دانشگاهی را ایفا کرده‌ایم.

رئیس سابق موسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاددانشگاهی گفت: ما باید امید را به جوانان القاء کنیم و امکانات خوب، باکیفیت و در شأن جوانان در مسیر گسترش علم در اختیار آنها قرار دهیم. توجه به این موضوع می‌تواند جهاد دانشگاهی را به یک نهاد سربلند در کشور تبدیل کند.

انتهای پیام