لحن «تردیدی» مقاله‌های علمی در ۲ دهه گذشته کاهش یافته است

یک مطالعه در مورد زبانِ مقالات منتشرشده در مجله ساینس از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۲۱ نگرانی در مورد ادعاهای اغراق‌آمیز را افزایش می‌دهد.

به گزارش ایسنا و به نقل از ساینس، دانشمندانِ دقیق می‌دانند که باید در یافته‌ها و نتیجه‌گیری‌های مقالاتشان به عدم قطعیت اعتراف کنند. اما یک مطالعه نشان می‌دهد که در طی دو دهه گذشته در یکی از مجلات برجسته، فراوانی کلمات تردیدی مانند «ممکن است» و «احتمالاً» حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است.

برخی ناظران می‌گویند که اگر این روند سراسر ادبیات علمی را تصرف کند، نشان‌دهنده افزایش نگران‌کننده ادعاهای غیرقابل اعتماد و اغراق‌آمیز است. «ملیسا ویلر» (Melissa Wheeler)؛ روان‌شناس اجتماعی در دانشگاه فناوری سوئینبرن که در این مطالعه شرکت نداشته، می‌گوید: تردید کردن و خودداری از اظهارنظر قطعی و اجتناب از اعتماد بیش از حد برای ارتباط برقرار کردن با آن‌چه که داده‌های فرد واقعاً می‌گوید و آن‌چه که تنها اشاره به آن دارد، حیاتی است. اگر نوشته‌های دانشگاهی به میزان بیشتری درگیر لفاظی شوند، رمزگشایی کردن از آن‌چه که پیشگامانه و در واقع بدیع است، برای خوانندگان دشوارتر می‌شود.

یک تجزیه و تحلیل جدید که یکی از بزرگ‌ترین کارهای در نوع خودش است، بیش از دو هزار و ۶۰۰ مقاله تحقیقاتی منتشرشده در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۲۱ در مجله ساینس (Science) را مورد بررسی قرار داده است.

"یک مطالعه در مورد زبانِ مقالات منتشرشده در مجله ساینس از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۲۱ نگرانی در مورد ادعاهای اغراق‌آمیز را افزایش می‌دهد"این گروه تحقیقاتی مجله ساینس را انتخاب کردند، چرا که این مجله مقاله‌هایی در رشته‌های مختلف منتشر می‌کند. این گروه تحقیقاتی، مقاله‌ها را برای یافتن حدود ۵۰ عبارت تردیدی مانند «می‌تواند»، «به نظر می‌رسد»، «تقریباً» و ... جستجو کردند. فراوانی این کلمات تردیدی از ۱۱۵.۸ مورد در هر ۱۰ هزار کلمه در سال ۱۹۹۷ به ۶۷.۴۲ کلمه در هر ۱۰ هزار کلمه در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است.

«کن هایلند» (Ken Hyland) زبان‌شناس دانشگاه آنگلیای شرقی در انگلستان که در این مطالعه مشارکت نداشته است، می‌گوید: این مطالعه به دیگر یافته‌های پیشین اضافه می‌شود که «بی‌میلی فزاینده به ارزان‌فروشی پژوهش خود، در دنیای رقابتی دانشگاهی» را نشان می‌دهد. تجزیه و تحلیل مجلات علمی دیگر، از جمله مقاله‌ای که در سال ۲۰۲۲ تقریباً همان گروه از مقالات ساینس را مورد بررسی قرار داده، استفاده روبه رشد لحن مثبت و تبلیغاتی را نشان داده‌اند.

این لحن مثبت و تبلیغاتی با کلماتی مانند «پیشگامانه» و «بی‌سابقه» بیان می‌شوند و ممکن است که به ادعاهای اغراق‌آمیز منجر شوند.

بر اساس این مطالعه که در شماره آگوست مجله ساینتومتریکس (Scientometrics) منتشر شده است، تردید کم‌تر ممکن است استراتژی ظریف نویسندگان برای فروش نتایج خود به سردبیران مجلات و خوانندگان به عنوان جایگزینی برای اغراق آشکار باشد. «یینگ وی» (Ying Wei)؛ یکی از نویسندگان این مقاله و زبان‌شناس دانشگاه نانجینگ چین می‌گوید که این موضوع باید دانشمندان را نگران کند؛ چرا که «اساساً ماهیت دانش آکادمیک نامشخص است».

والدا وینسون (Valda Vinson)؛ سردبیر اجرایی که در سال ۱۹۹۹ به مجله ساینس پیوسته است، می‌گوید که انتظارات علم، مبنی بر این‌که مقاله‌ها شواهد قابل اعتمادی ارائه می‌کنند، در طور دوره مطالعه کاهش پیدا نکرده است. او اشاره می‌کند که نویسندگان ممکن است کم‌تر از کلمات تردیدی استفاده کنند چرا که سردبیران و ویراستاران مجلات به طور فزاینده از نویسندگان می‌خواهند که اطلاعات پشتیبان بیشتری ارائه کنند. او می‌گوید که یافته‌های منتشر شده در نشریه ساینتومتریکس، ممکن است منعکس‌کننده حرکت ویراستاران از سنت‌های قدیمی‌تر نوشته‌های علمی باشد که صداهای تردیدی و منفعل را تشویق می‌کنند. این سبک جای خود را به لحن مدرن‌تر و غیر رسمی داده که با کلمات تردیدی کم‌تری مشخص شده است.

"به گزارش ایسنا و به نقل از ساینس، دانشمندانِ دقیق می‌دانند که باید در یافته‌ها و نتیجه‌گیری‌های مقالاتشان به عدم قطعیت اعتراف کنند"او اضافه می‌کند که برای جلوگیری از اغراق، ما اگر شواهد قطعی نداشته باشیم، باید از شدت قطعیت زبان کم کنیم.

وینسون همچنین خاطر نشان می‌کند که مقاله منتشر شده در نشریه ساینتومتریکس فقط به مقاله‌های منتشر شده در قالب مقاله پژوهشی نگاه کرده است. این مقالات در گذشته برای چند مقاله برجسته‌ای که احتمالا به طور ویژه تردید کم‌تری داشتند، کنار گذاشته می‌شدند. در طول دوره مطالعه، علم به طور فزاینده‌ای یافته‌های بیشتری را در قالب مقاله‌های پژوهشی تغییر داده است.

ویلر می‌گوید: سبک نوشتاری غیر رسمی‌تر در مقاله‌های پژوهشی اگر آن‌ها را برای سیاست‌گذاران و عموم مردم قابل درک‌تر کند، ممکن است جنبه مثبتی داشته باشد. او و همکارانش در سال ۲۰۲۱ در یک مطالعه که در مجله ساینتومتریکس منتشر شده و در آن چکیده‌ حدود ۸۰۰ هزار مقاله منتشر شده در مجلات روان‌شناسی را بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۶ تجزیه و تحلیل کردند، به این نتیجه رسیدند. اما این مطالعه همچنین علامت هشدار افزایش ۲۴ درصدی شاخصی در مورد «قدرت و نفوذ» (clout) را در این دوره زمانی نشان می‌دهد.

قدرت و نفوذ یک معیار زبانی است که منعکس‌کننده زبانی شبیه به عبارت «به نظر کارشناسی من» است. این عبارت، مطمئن و مقتدر است و شاید در برخی موارد بیش از حد مطمئن باشد.

ویلر هشدار می‌دهد که اگرچه سردبیران و داوران مجله‌ها باید مراقب ادعاهای اغراق‌آمیز باشند، ولی نباید تمام مسئولیت را بر عهده بگیرند. او می‌گوید: «این موضوع همچنین بر عهده دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های پژوهشی است که برای کیفیت خروجی پژوهشگران ارزش بیشتری نسبت به کمیت قائل باشند. این امر فرصت بیشتری را برای دانشگاهیان فراهم می‌کند تا تأمل بیشتری کنند و بیشتر عمیق شوند و به جای این‌که تا حد ممکن مقالات قابل انتشار بیشتری تولید کنند، کار معنادار انجام دهند».

با این حال «یینگ وی» تردیدی را اضافه می‌کند و می‌گوید: این مطالعه جدید نشان نمی‌دهد که چه‌چیزی باعث این کاهش مشاهده‌شده زبان تردیدی شده است. ممکن است فشاری که دانشگاهیان به انتشار مقاله برای به دست‌آوردن تصدی، ارتقاء و شناخت حرفه‌ای با آن مواجه هستند، در این موضوع نقش داشته باشد، ولی عوامل دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد.

او معتقد است که یافتن ماهیت این ارتباط نیازمند مطالعه بیشتر است.

انتهای پیام